بۆ ناوەڕۆک بازبدە

سێ پاشا

لە ئینسایکڵۆپیدیای ئازادی ویکیپیدیاوە

سێ پاشا (بە تورکیی عوسمانی: اوچ پاشلر) ناسراو بە سێ تورکی گەنج[١][٢] لە محەممەد تەلعەت پاشا، وەزیری گەورە (سەرۆک وەزیران) و وەزیری ناوخۆ؛ ئیسماعیل ئەنوەر پاشا، وەزیری شەڕ و فەرماندەی گشتیی ھێزە چەکدارەکان؛ و ئەحمەد جەمال پاشا، وەزیری ھێزی دەریایی و فەرماندەی گشتیی سووریا پێکھاتبوو، کە ئیمپراتۆریەتیی عوسمانییان لە دوای کوودەتای ١٩١٣ و تیرۆرکردنی مەحموود شەوکەت پاشا بەڕێوە دەبرد.

سێ پاشا کە ھەموویان ئەندامی کۆمیتەی ناوەندیی کۆمەڵەی یەکێتی و پێشکەوتن بوون، کە ھەتا ڕادەیەکی زۆر لە چوونە ناوەوەی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانی بۆ ھاوپەیمانیی ھێزەکانی ناوەند و بەشداریکردنی لە جەنگی جیھانیی یەکەم لە ساڵی ١٩١٤دا بەرپرسیار بوون. ئەوان هەروەها ھەتا ڕادەیەکی زۆر لە جینۆسایدی نزیکەی یەک ملیۆن ئەرمەنی بەرپرسیار بوون. جەماوەری تورکیا بە شێوەیەکی بەرفراوان ڕەخنەیان لە سێ پاشا گرتووە، بەھۆی ئەوەی ئیمپراتۆریەتیی عوسمانییان کێشاوەتە ناو جەنگی جیھانیی یەکەم و بووەتە ھۆی دۆڕاندنی عوسمانی.[٣] ھەر سێ کەسەکە لە دوای شەڕ مردنی توندوتیژیان بەخۆیانەوە بینی؛ تەلعەت و جەمال لەلایەن داشناکەکانەوە تیرۆر کران، لە کاتێکدا ئەنوەر لە کاتی سەرکردایەتیی بزووتنەوەی باسماچی لە نزیک دووشەنبە، تاجیکستانی ئەمڕۆ کوژرا.

دوای کوژرانی سێ پاشاکان، پاشماوەی تەرمی تەلعەت و ئەنوەر لە مۆنۆمێنتی ئازادی لە ئەستەمبوڵ نێژراوە[٤] و زۆرێک لە شەقامەکانی تورکیا بە شێوەیەکی مشتومڕاوی ناوەکانیان بۆ ڕێزلێنانی ئەو کەسانە گۆڕدراوە.[٥]

سەرچاوەکان

[دەستکاری]
  1. ^ Kieser 2018.
  2. ^ ھەڵەی لوا لە مۆدیوول:Citation/CS1/Date_validation لە ڕیزی 627:attempt to compare two nil values.
  3. ^ Barry M. Rubin (١ی کانوونی دووەمی ٢٠٠١). Turkey in World Politics: An Emerging Multiregional Power. Lynne Rienner Publishers. لاپەڕە 168. ژپنک ٩٧٨-١-٥٥٥٨٧-٩٥٤-٩.
  4. ^ Garibian، Sévane (2018). «"Commanded by my Mother's Corpse": Talaat Pasha, or the Revenge Assassination of a Condemned Man». Journal of Genocide Research. 20 (2): 220–235. doi:١٠.١٠٨٠/١٤٦٢٣٥٢٨.٢٠١٨.١٤٥٩١٦٠. {{cite journal}}: نرخی |doi= بپشکنە (یارمەتی)
  5. ^ Minute، Turkish (٢٨ی نیسانی ٢٠٢١). «Hero, founder, or criminal? Talaat is still alive and well in Turkey». Turkish Minute (بە ئینگلیزیی ئەمەریکایی). لە ٤ی حوزەیرانی ٢٠٢٣ ھێنراوە.