Контент патне куҫ

Мордвасем

«Википеди» ирĕклĕ энциклопединчи материал
Ку терминăн урăх пĕлтерĕшсем пур, Мордвасем (пĕлтерĕшсем) пăхăр.
Мордва
Тăван ячĕ мокшэрзят[1]
Хальхи вырнаçăвĕ тата йышĕ

Пурӗ: 500000 ях. çын
Раççей Федерацийĕ Раççей Федерацийĕ:
484 450 (халăха çырни, 2021)[2][3]

Украина Украина:
9331 (перепись 2001)[5][6]
Казахстан Казахстан:
8013 (перепись 2009)[7][8]
Ӳспекстан Ӳспекстан:
5000 (2000 г., оценка)[9]
Кăркăсстан Кăркăсстан:
1513 (перепись 1999)[10]
Беларуç Беларуç:
426 (перепись 2019)[11]
Латви Латви:
420 (оценка 2022)[12]

Эстони Эстони:
368 (перепись 2021)[13]
Археологи культури Хулаш культури
Авалхи мордва культури
Ирçĕ-ока вилтăприсен культури
Чĕлхе мăкшă, ирçĕ, вырăс
Тĕн православи, протестантизм, ирçĕ халăх ĕненĕвĕ, мăкшă ĕненĕвĕ
Расă тĕсĕ европеоид раси, субурал типĕ
Кĕрет  финн-укăр халăхĕсем
Тăван халăхсем марисем, мещера, меря, мурома

Мордва, — экзоэтноним, Мордва Республикинче пурăнакан мăкшăпа ирçе халăхне çапла палăртаççĕ. Вĕсен тĕнĕ — православи.

Мăкшăсен хăйсен чĕлхи, ирçĕсен хăйсен чĕлхи пур. Йăли-йĕрки те вĕсен уйрăм. Мордвасем хушшинче тата икĕ пĕчĕк юшкăн пур. Ку терюхансем тата каратайсем. Пĕрремĕшсем XIX ĕмĕртех вырăс чĕлхине вĕреннĕ хыççăн вырăссем хушшинче çухалса пыраççĕ. Теприсем Тутарстанра Атăлăн сылтăм енчи çыран хĕрринчи виçĕ ялта пурăнаççĕ, тутарла тата вырăсла калаçаççĕ.

Халăх йышĕ 1970 çулхи халăх çыравĕпе 1 263 пин çынпа танлашнă. Кун чухне мăкшăпа ирçене уйăрман, пĕрле шутланă. 2002 çулхине вара Раççейре пурĕпе 843,4 пин мордва пурăннă. Мăкшăсем 49,6 пин çын пулнă, ирçĕсем — 84,4 пин çын.

Вуламалли

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  • И. Н. Смирнов, «М. Историко-этнографический очерк» в «Известиях Общества археологии, истории и этнографии при Казанском университете» за 1892—95 гг.; лучшая новейшая монография Мордвы.
  • László Klima, The linguistic affinity of the Volgaic Finno-Ugrians and their ethnogenesis (early 4th millennium BC — late 1st millennium AD), Societas historiae Fenno-Ugricae (1996), ISBN 951-97040-1-9
  • Фетисов С. Г. «Я живу в Мордовии.» М., «Сов. Россия», 1978. — 144 c. c ил. на вкл. (В семье российской, братской). (Тираж 30 000 экз. Цена 55 коп.)
  • Бонгард-Левин Г. М., Грантовский Э. А. От Скифии до Индии. Древние арии: мифы и история. — 2-е изд., доп. и испр. — М.: Мысль, 1983. — 206 с, ил. (стр. 152—153: часть карты Птолемея, изданной в Риме в 1490 г. и часть карты мира, составленной в Генуе в 1447 г.; стр. 98-100: «Арии и финно-угры»).

Асăрхавсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
  1. ^ В. И. Щанкина, А. М. Кочеваткин, С. А. Мишина Русско-мокшанский-эрзянский словарь / Ю. А. Мишанин. — Саранск: Поволжский центр культур финно-угорских народов, 2011. — ISBN 978-5-91940-080-6
  2. ^ Национальный состав населения Российской Федерации согласно переписи населения 2021 года.
  3. ^ По переписи 1989 г. в РСФСР было 1 072 939 мордвы([1] Архиври копи, 26 Юпа уйӑхӗн 2019 Wayback Machine çинче)
  4. ^ 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 тата 10 Всероссийская перепись населения 2010 года.
  5. ^ Всеукраїнський перепис населення 2001. Русская версия. Результаты. Национальность и родной язык..
  6. ^ По переписи 1989 г. на Украине было 19 332 мордвы ([2] Архиври копи, 25 Раштав уйӑхӗн 2011 Wayback Machine çинче)
  7. ^ Агентство Республики Казахстан по статистике. Перепись 2009. Архиври копи, 1 Ҫу уйӑхӗн 2012 Wayback Machine çинче (Национальный состав населения Архиври копи, 23 Утӑ уйӑхӗн 2011 Wayback Machine çинче.rar)
  8. ^ По переписи 1989 г. в Казахстане было 30 036 мордвы (1989 Архиври копи, 4 Ҫӗртме уйӑхӗн 2011 Wayback Machine çинче), по переписи 1999 г. — 16 147 чел. (Агентство Республики Казахстан по статистикеШаблон:Недоступная ссылка)
  9. ^ По переписи 1989 г. в Узбекистане было 11 914 мордвы ([3] Архиври копи, 6 Кӑрлач уйӑхӗн 2012 Wayback Machine çинче)
  10. ^ Демографические тенденции, формирование наций и межэтнические отношения в Киргизии.
  11. ^ [https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/df5/df5842f32b1b8a711043f8f54856f5c8.pdf Национальный состав населения Республики Беларусь]. Национальный статистический комитет Республики Беларусь.
  12. ^ Latvijas iedzīvotāju sadalījums pēc nacionālā sastāva un valstiskās piederības (Datums=01.07.2022) Архиври копи, 16 Авӑн уйӑхӗн 2022 Wayback Machine çинче(латыш.)
  13. ^ RL21442: Population by ethnic nationality, mother tongue, citizenship, sex, age group and place of residence (settlement region) Архиври копи, 19 Ҫӗртме уйӑхӗн 2022 Wayback Machine çинче, 31 December 2021. Statistical database.

Каçăсем

[тӳрлет | кодне тӳрлет]
Çăлкуç — «https://cv.wikipedia.org/w/index.php?title=Мордвасем&oldid=814831»