Neidio i'r cynnwys

Y Firws Zika

Oddi ar Wicipedia
Firws Zika
Llun drwy feicrosgop electron micrograff o'r firws Zika; mae gan bob un ddiametr o 40 nm gydag amlen feddal a chraidd mewnol caled. (Ffynhonnell: CDC).[1]
Model 'capsid' o'r Firws Zika, a liwiwyd gan gadwynau, PDB.[2]
Dosbarthiad firysau
Grŵp: Grŵp IV ((+)ssRNA)
Teulu: Flaviviridae
Genws: Flavivirus
Rhywogaeth: Y Firws Zika

Aelod o deulu'r Flaviviridae ydyw'r firws Zika (neu ZIKV) a'r genws Flavivirus,[3][4] sy'n cael ei gario liw dydd gan y mosgito Aedes aegypti.[4] Daw'r enw Zika o'r Fforest Zika yn Wganda lle gwelwyd y firws yn 1947 am y tro cyntaf.[5]

O fewn bodau dynol, mae'r symtom cyntaf yn ddigon diddim didda ac ysgafn a gelwir ef yn 'dwymyn Zika', sydd wedi'i hastudio o fewn rhuban o dir o Affrica i Asia ers yr 1950au. Am ryw reswm, yn 2014, ymledodd y firws tua'r dwyrain ac ar draws y Cefnfor Tawel ac i Ynys y Pasg. Yn 2015 ymledodd ymhellach - i ganol America, y Caribî a De America, lle cafwyd epidemig y firws Zika.[6] Mae'r firws Zika yn perthyn yn eithaf agos i gwibgymalwst (neu 'deng'), y dwymyn felen, Japanese encephalitis a firws Gorllewin y Nil.[7] Mae'r dwymyn a geir yn ddigon tebyg i gwibgymalwst,[7] a chaiff ei thrin drwy orffwyso'r claf,[8] ond nid oes unrhyw feddyginiaeth a all ei gwella. Ceir cysylltiad rhwng y dwymyn Zika â Microceffali mewn babanod newydd eu geni, pan fo'r fam wedi'u heintio a throsglwyddir y firws i'r plentyn yn y groth.[9][10].

Aedes aegypti—math o fosgito sy'n cario'r firws Zika

Yn Ionawr 2016 cyhoeddodd Canolfan Atal Heintiau Unol Daleithiau'r America (CDC) ganllawiau manwl ynglŷn â theithio i'r gwledydd hynny lle mae'r firws yn rhemp, gan gynnwys cymryd gofal cyn dechrau'r daith, canllawiau i ferched beichiog gydag awgrym y dylent ganslo'r daith.[11][12] Dilynwyd y CDC gan nifer o gyrff tebyg mewn gwledydd eraill.[13][14]

twymyn Zika
Dosbarthu a chyfeiriadaeth allanol
ArbenigeddHeintiau
Zoonosis
ICD-ICD-10A92.8

Yn Ionawr 2016 hefyd, cyhoeddodd Cyfundrefn Iechyd y Byd ei bod yn bur debygol y gwelir y firws yn ymledu drwy'r rhan fwyaf o'r Americas.[15]

Achos yr ymledu

[golygu | golygu cod]

Trosglwyddir y firws Zika gan fosgito yn y genws Aedes, fel yr A. aegypti sy'n weithgar yn ystod y dydd a'r mosgito A. africanus, A. apicoargenteus, A. furcifer, A. hensilli, A. luteocephalus, a'r A. vitattus sy'n byw mewn coedwigoedd. Dengys yr astudiaeth ddiweddaraf (2016) fod cyfnod deor i'r mosgitos hyn oddeutu 10 diwrnod. Wedi i'r pryfyn gael mynediad i'r corff dynol, drwy gyfathrach rhywiol, mae'n turio i mewn i gorff merch, ac i mewn i'w brych ac yn ymosod ar y ffetws cyn ei eni.

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Goldsmith, Cynthia (18 Mawrth 2005). "Zika Virus". Centers for Disease Control and Prevention. Cyrchwyd 4 Mawrth 2016. Italic or bold markup not allowed in: |website= (help)
  2. ↑ Sirohi, D.; Chen, Z.; Sun, L. et al. (31 Mawrth 2016). "The 3.8 Å resolution cryo-EM structure of Zika virus". Science. doi:10.1126/science.aaf5316. ISSN 0036-8075. http://science.sciencemag.org/content/early/2016/04/01/science.aaf5316.
  3. ↑ "Etymologia: Zika Virus". Emerging Infectious Diseases 20 (6): 1090. June 2014. doi:10.3201/eid2006.ET2006. PMC 4036762. PMID 24983096. http://wwwnc.cdc.gov/eid/article/20/6/et-2006_article. Adalwyd 2016-05-01.
  4. ↑ 4.0 4.1 Malone, Robert W.; Homan, Jane; Callahan, Michael V. et al. (2 Mawrth 2016). "Zika Virus: Medical Countermeasure Development Challenges". PLOS Neglected Tropical Diseases 10 (3): e0004530. doi:10.1371/journal.pntd.0004530. ISSN 1935-2735. http://journals.plos.org/plosntds/article?id=10.1371/journal.pntd.0004530.
  5. ↑ Sikka, Veronica; Chattu, Vijay Kumar; Popli, Raaj K. et al. (11 Chwefror 2016). "The emergence of zika virus as a global health security threat: A review and a consensus statement of the INDUSEM Joint working Group (JWG)". Journal of Global Infectious Diseases 8 (1): 3–15. doi:10.4103/0974-777X.176140. ISSN 0974-8245. http://www.jgid.org/text.asp?2016/8/1/3/176140.
  6. ↑ McKenna, Maryn (13 Ionawr 2016). "Zika Virus: A New Threat and a New Kind of Pandemic". Germination. Cyrchwyd 18 Ionawr 2016.
  7. ↑ 7.0 7.1 "Zika virus infection". ecdc.europa.eu. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-06-22. Cyrchwyd 18 Ionawr 2016.
  8. ↑ "Symptoms, Diagnosis, & Treatment". Zika Virus. DVBD, NCEZID, Centers for Disease Control and Prevention.
  9. ↑ Oliveira Melo, A. S.; Malinger, G.; Ximenes, R.; Szejnfeld, P. O.; Alves Sampaio, S.; Bispo de Filippis, A. M. (1 Ionawr 2016). "Zika virus intrauterine infection causes fetal brain abnormality and microcephaly: tip of the iceberg?" (yn en). Ultrasound in Obstetrics & Gynecology 47 (1): 6–7. doi:10.1002/uog.15831. ISSN 1469-0705. http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/uog.15831/abstract.
  10. ↑ "Epidemiological update: Outbreaks of Zika virus and complications potentially linked to the Zika virus infection". European Centre for Disease Prevention and Control. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-10-07. Cyrchwyd 18 Ionawr 2016.
  11. ↑ "Zika Virus in the Caribbean". Travelers' Health: Travel Notices. Centers for Disease Control and Prevention. 15 Ionawr 2016.
  12. ↑ Petersen, Emily E.; Staples, J. Erin; Meaney-Delman, Dana; Fischer, Marc; Ellington, Sascha R.; Callaghan, William M.; Jamieson, Denise J. (2016). "Interim Guidelines for Pregnant Women During a Zika Virus Outbreak – United States, 2016". Morbidity and Mortality Weekly Report 65 (2): 30–33. doi:10.15585/mmwr.mm6502e1. PMID 26796813. http://www.cdc.gov/mmwr/volumes/65/wr/mm6502e1.htm.
  13. ↑ "Zika virus: Advice for those planning to travel to outbreak areas". ITV News. 22 Ionawr 2016. Cyrchwyd 24 Ionawr 2016.
  14. ↑ "Pregnant Irish women warned over Zika virus in central and South America". RTE. 22 Ionawr 2016. Cyrchwyd 23 Ionawr 2016.
  15. ↑ "WHO sees Zika outbreak spreading through the Americas". Reuters. 25 Ionawr 2016. Cyrchwyd 25 Ionawr 2016.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Y_Firws_Zika&oldid=11847336"