Μίλιον

Μίλιον
Είδος	γεωδαιτικό σύστημα αναφοράς, Μιλιόπετρα, ερείπια και Τετράπυλον
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°0′29″N 28°58′41″E
Διοικητική υπαγωγή	Κωνσταντινούπολη
Τοποθεσία	Cağaloğlu
Χώρα	Τουρκία
Έναρξη κατασκευής	4ος αιώνας
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Το Μίλιον ή Μίλλιον (τουρκικά: milyon taşı) ήταν μνημείο της Κωνσταντινούπολης, που ανεγέρθηκε τον 4^ο μ.Χ. αιώνα και λειτουργούσε ως το σημείο 0 για τη μέτρηση των χιλιομετρικών αποστάσεων από την πρωτεύουσα προς τις πόλεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Τοποθεσία

Το Μίλιον χτίστηκε εντός της Συνοικίας Ι της πόλης, στο σημείο που διέρχονταν τα τείχη της πόλης του αρχαίου Βυζαντίου και μάλιστα πιθανώς στη θέση μιας παλιότερης πύλης τους. Βρισκόταν στην αρχή της κύριας οδικής αρτηρίας που διέσχιζε τη βυζαντινή Κωνσταντινούπολη, γνωστής ως Μέσης Οδού. Ανατολικά του Μιλίου απλωνόταν το Αυγουσταίον, η μεγάλη πλατεία μεταξύ του Ιερού Παλατίου και της Αγίας Σοφίας. Με βάση τη σημερινή τοπογραφία της περιοχής, το Μίλιον βρισκόταν στο σημείο που αρχίζει καμπυλωτά η λεωφόρος Divan Yolu, ακριβώς απέναντι από τη βορειοδυτική γωνία της Πλατείας Σουλταναχμέτ και νοτιοανατολικά της Βασιλικής Κινστέρνας.

Περιγραφή

Το κέντρο της βυζαντινής Κωνσταντινούπολης, όπου βρισκόταν το Μίλιον.

Το Μίλιον είχε μορφή τετραπύλου επιστεγασμένου με θόλο. Μπορεί να περιγραφεί διαφορετικά ως δύο ρωμαϊκές θριαμβικές αψίδες, οι οποίες σχημάτιζαν ένα τετράγωνο κτήριο, το οποίο στην κορυφή του διέθετε τόξα πάνω στα οποία στηριζόταν θόλος. Ο θόλος διακοσμούνταν από τα αγάλματα του Κωνσταντίνου Α΄ και της μητέρας του Ελένης, τα οποία κοίταζαν προς τα ανατολικά και μεταξύ των οποίων υπήρχε ένας σταυρός συνδεδεμένος με ένα άγαλμα της Τύχης της πόλης. Στη βάση του κτηρίου αναγράφονταν οι αποστάσεις προς όλες τις μεγάλες πόλεις της Αυτοκρατορίας από την Κωνσταντινούπολη.

Ο Ιουστινιανός Α΄ πρόσθεσε στο Μίλιον ένα ηλιακό ρολόι, ενώ ο Ιουστίνος Β΄ διακόσμησε το κάτω μέρος με τα αγάλματα της συζύγου του Σοφίας, της κόρης του Αραβίας και της ανιψιάς του Ελένης. Το μνημείο ακόμη κοσμούνταν με έφιππα γλυπτά του Τραϊανού, του Αδριανού, του Θεοδοσίου Β΄ και με ένα χάλκινο άρμα του Ήλιου. Κατά το α΄ μισό του 8^ου αιώνα οι θόλοι του κτηρίου φέρεται να ήταν ήδη διακοσμημένοι με ζωγραφικές παραστάσεις που απεικόνιζαν τις έξι μέχρι τότε Οικουμενικές Συνόδους. Ο αυτοκράτορας Φιλιππικός (711-713) διέταξε να καταστραφεί η παράσταση της Στ΄ Οικουμενικής Συνόδου, η οποία καταδίκασε τον Μονοθελητισμό, μιας και ο ίδιος ήταν οπαδός του. Στη θέση της απεικονίστηκε ο Πατριάρχης Σέργιος, στη συνέχεια όμως ο διάδοχός του, Αναστάσιος Β΄ (713-715), αποκατέστησε την απεικόνιση της Στ΄ Οικουμενικής Συνόδου. Τελικά όλες οι απεικονίσεις των Οικουμενικών Συνόδων καταστράφηκαν στη διάρκεια της Εικονομαχίας από τον αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ε΄ και αντικαταστάθηκαν με σκηνές από τον Ιππόδρομο.

Ιστορία του μνημείου

Ό,τι έχει απομείνει σήμερα από το Μίλιον

Όταν ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Α' αναμόρφωσε την πόλη του αρχαίου Βυζαντίου, ώστε να μεταφέρει σε αυτό τη νέα πρωτεύουσα της Αυτοκρατορίας, χρησιμοποίησε ως πρότυπό του την ιταλική Ρώμη. Ανάμεσα στις υποδομές με τις οποίες προίκισε τη νέα πρωτεύουσα κατά το πρότυπο της παλιάς ήταν και το Μίλιον, το οποίο εκπλήρωνε την ίδια λειτουργία με τον χρυσό Μιλιοδείκτη (Milliarium Aureum), που βρισκόταν στο Φόρουμ της Ρώμης: ορίστηκε δηλαδή ως η αφετηρία όλων των δρόμων που οδηγούσαν στις ευρωπαϊκές πόλεις της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Βέβαια το κωνσταντινουπολίτικο Μίλιον ήταν κτήριο πολύ μεγαλύτερο και εντυπωσιακότερο από το αντίστοιχο ρωμαϊκό.

Το Μίλιον, καθώς ουσιαστικά ήταν το κέντρο της Αυτοκρατορίας και της πρωτεύουσας, έγινε μάρτυρας σημαντικών και ασήμαντων ιστορικών γεγονότων. Από την αρχή του 6^ου αιώνα το κτήριο έγινε ένας όλο και πιο σημαντικός σταθμός στις αυτοκρατορικές πομπές, καθώς επρόκειτο για το σημείο, όπου οι δήμοι των Βενέτων και των Λευκών απέτιαν τιμές στον αυτοκράτορα.

Η κεντρική του θέση, απέναντι από το Αυγουσταίο, το καθιστούσε ιδανικό ορμητήριο κατά τη διάρκεια εξεγέρσεων, όπως συνέβη κατά τη στάση του Νίκα. Στα τέλη του 11^ου αιώνα γύρω από το μνημείο έλαβαν χώρα συγκρούσεις, όπως αυτές μεταξύ του Νικηφόρου Γ΄ και του Αλεξίου Α΄ Κομνηνού και εκείνες μεταξύ των αυτοκρατορικών δυνάμεων του Ανδρόνικου Α' Κομνηνού και της Μαρίας της Αντιοχείας. Κατά την περίοδο 1268 - 1271, μετά την κατάλυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας, το Μίλιον (μαζί με το Αυγουσταίον) περιήλθαν στην κυριότητα του ναού της Αγίας Σοφίας.

Μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς (1453), το κτήριο έμενε στη θέση του έως το τέλος του αιώνα. Δεν γνωρίζουμε όμως την κατάστασή του, καθώς ο Κριστόφορο Μπουοντελμόντι στις αρχές του 15^ου αιώνα κάνει μια απλή αναφορά σε αυτό, ενώ στις αρχές του 16^ου αιώνα ο Γάλλος Πιέρ Ζυλ (Pierre Gylles) μιλά γι' αυτό με τρόπο που δίνει την εντύπωση ότι το μνημείο δεν υπήρχε πλέον. Το πιθανότερο είναι ότι κατεδαφίστηκε στις αρχές του 16^ου αιώνα στο πλαίσιο έργων για τη διεύρυνση του συστήματος ύδρευσης και εξαιτίας της επακόλουθης ανέγερσης του γειτονικού υδραγωγείου.

Κατά τα έτη 1967 και 1968, μετά από μελέτες σχετικά με τη θέση του μνημείου και μετά την κατεδάφιση των σπιτιών που βρισκόταν επάνω από αυτό, οι ανασκαφές αποκάλυψαν κάποια από τα θεμέλια και ένα θραύσμα, που ανήκει στο κτήριο και το οποίο έχει αναστηλωθεί και βρίσκεται στην αρχή της οδού Divan Yolu.

Παραδόσεις

Σύμφωνα με την παράδοση που αναφέρουν τα Πάτρια, ο σταυρός που υπήρχε μεταξύ των αγαλμάτων του Κωνσταντίνου Α΄ και της Αγίας Ελένης είχε πάνω του δεμένο με αλυσίδα το άγαλμα της Τύχης της πόλης. Αυτό κατά τη λαϊκή αντίληψη είχε σκοπό να εξασφαλίζει στο κράτος ισχύ και νίκες επί κάθε εξωτερικού εχθρού. Μάλιστα για περισσότερη ασφάλεια το κλειδί της κλειδαριάς της αλυσίδας είχε θαφτεί κάτω από τις βάσεις των κιόνων.

Επίσης το Μίλιον θεωρούνταν το σημείο, όπου ο Κωνσταντίνος Α΄ νίκησε τον Αζώτιο και εκεί όπου παλιότερα πιστευόταν ότι είχε επευφημηθεί ο Βύζαντας.

Πηγές

• Janin, Raymond (1950). Constantinople Byzantine (στα Γαλλικά). Παρίσι: Institut Français d'Etudes Byzantines. σελ. 103-104. 
• Müller-Wiener, Wolfgang (1977). Bildlexikon zur Topographie Istanbuls: Byzantion, Konstantinupolis, Istanbul bis zum Beginn d. 17 Jh. Τυβίγγη: Wasmuth. ISBN 978-3-8030-1022-3.
• Theodorus, Preger (1901). Scriptores Originum Constantinopolitanum. Λειψία: B. G. Teubneri, ΙΙ 166, 174 και 206.
• Dagron, Gilbert (2000). Η γέννηση μιας πρωτεύουσας : Η Κωνσταντινούπολη και οι θεσμοί της από το 330 ως το 451. Αθήνα: ΜΙΕΤ, σελ. 42-43, 349 και 427. ISBN 960-250-190-1.
• Μίχου, Ελένη (3 Οκτωβρίου 2007). «Μίλιον στην Κωνσταντινούπολη». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Κωνσταντινούπολη. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2015. 

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι

http://www.byzantium1200.com/milion.html