Προστασία καταναλωτή
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ως προστασία του καταναλωτή (Eng: consumer protection) ορίζουμε το σύνολο των νόμων και οργανισμών που σκοπό έχουν να διασφαλίσουν τα δικαιώματα των καταναλωτών, καθώς και τις δίκαιες εμπορικές συναλλαγές, την ανταγωνιστικότητα, και την αξιοπιστία των πληροφοριών στο χώρο της αγοράς.
Οι νόμοι είναι σχεδιασμένοι ώστε να καταπολεμήσουν τις απάτες στις εμπορικές συναλλαγές και τις άδικες πρακτικές για την απόκτηση πλεονεκτημάτων στην ανταγωνιστικότητα. Η νομοθεσία της προστασίας του καταναλωτή συνήθως προσφέρει επιπλέον προστασία για τις ευπαθείς ομάδες τις κοινωνίας.
Οι νόμοι προστασίας καταναλωτή είναι ένα είδος κρατικών κανόνων που στοχεύουν στην προστασία των δικαιωμάτων και των συμφερόντων του καταναλωτή (παραδείγματος χάριν ένα κράτος μπορεί να απαιτήσει να εμπεριέχονται λεπτομερείς πληροφορίες του προϊόντος- ιδιαίτερα σε τομείς στους οποίους τίθεται θέμα δημόσιας ασφάλειας ή δημόσιας υγείας, όπως τρόφιμα).
Καταναλωτής
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων για τα οποία προορίζονται τα προϊόντα ή οι υπηρεσίες που προσφέρονται στην αγορά και τα οποία κάνουν χρήση των προϊόντων ή των υπηρεσιών αυτών, εφόσον αποτελούν τον τελικό αποδέκτη τους. Καταναλωτής είναι και κάθε αποδέκτης διαφημιστικού μηνύματος.
Προμηθευτής
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων που κατά την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής δραστηριότητάς του, προμηθεύουν προϊόντα ή παρέχουν υπηρεσίες στον καταναλωτή. Προμηθευτής είναι και ο διαφημιζόμενος.
Δίκαιο του καταναλωτή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το δίκαιο του καταναλωτή θεωρείται ένας τομέας δικαίου που ορίζει τις σχέσεις ιδιωτικού δικαίου μεταξύ ενός ατόμου-καταναλωτή και των επιχειρήσεων που εμπορεύονται τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Το δίκαιο του καταναλωτή καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, μερικά από αυτά είναι η αξιοπιστία του προϊόντος, δικαιώματα της ιδιωτικότητας , άδικες επαγγελματικές πρακτικές , απάτη, παραπλάνηση και άλλες αλληλεπιδράσεις του καταναλωτή με μια επιχείρηση. Είναι ένα μέσο παρεμπόδισης της εξαπάτησης σε συμβόλαια υπηρεσιών και πωλήσεων , σε είσπραξη λογαριασμών , τιμολόγηση , αποτυχία υποσχόμενης λειτουργικότητας του προϊόντος και προσωπικά δάνεια με υψηλό ρίσκο χρεωκοπίας του λήπτη και ηλεκτρονικές αγορές.
Δίκαιο ανταγωνισμού
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Τα συμφέροντα του καταναλωτή προστατεύονται επίσης προωθώντας την ανταγωνιστικότητα στις αγορές που άμεσα ή έμμεσα εξυπηρετούν τους καταναλωτές , γι’ αυτό το σκοπό υπάρχει και το Δίκαιο ανταγωνισμού . Σε ορισμένες χώρες (Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία) διακρίνεται στο Δίκαιο αθέμιτου ανταγωνισμού και στο Δίκαιο κατά των περιορισμών του Ανταγωνισμού ή Δίκαιο ελεύθερου ανταγωνισμού. Επίσης το Δίκαιο ανταγωνισμού στην Ελλάδα περιέχει και την προστασία ονομασίας προέλευσης που αποτρέπει την εξαπάτηση του καταναλωτή.
Καταναλωτικός ακτιβισμός
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η προστασία του καταναλωτή πραγματοποιείται και από μη-κυβερνητικές οργανώσεις και αλλά και σε ατομικό επίπεδο και ονομάζεται καταναλωτικός ακτιβισμός. ο καταναλωτικός ακτιβισμός έχει μεγάλη δύναμη. Σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε μαζικό μποϊκοτάζ ενός προϊόντος ή μιας ολόκληρης μάρκας. Υπερπηδώντας τα σύνορα, μέσω της χρήσης του διαδικτύου αλλά και από αλυσιδωτή διάδοση του λόγου, εταιρίες στιγματίζονται λόγο κάποιας δραστηριότητας τους(π.χ. σχέσης με προμηθευτές που εκμεταλλεύονται ανηλίκους) ή της σχέσης τους με κάποια χώρα, θρησκεία ή ιδεολογία (π.χ. Δανικές εταιρίες με αφορμή της αντιπαράθεσης της Δανίας με τους μουσουλμάνους για τα σατιρικά κόμικς)
Συνταγματικοί Νόμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]46 εθνικά συντάγματα, ενεργά αυτή τη στιγμή, εμπεριέχουν κάποιου είδους δικαιώματα για τους καταναλωτές.
Οργανισμοί Προστασίας Καταναλωτή
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η προστασία του καταναλωτή συνδέεται με την ιδέα των δικαιωμάτων του καταναλωτή και την δημιουργία οργανισμών οι οποίοι βοηθούν τους καταναλωτές να βελτιώσουν τις επιλογές τους στην καταναλωτική αγορά και να ακουστούν οι απόψεις τους και τα παράπονα τους. Οργανισμοί που υποστηρίζουν και προωθούν την προστασία καταναλωτών περιλαμβάνουν κυβερνητικούς οργανισμούς και αυτόνομους επιχειρησιακούς οργανισμούς όπως πρακτορεία και μη-κυβερνητικούς οργανισμούς.
Κυβερνητικοί οργανισμοί
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Federal Trade Commission
- Συνήγορος του καταναλωτή
Μη-κυβερνητική οργανισμοί
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Consumers International (CI)
- Better Business Bureau (BBB)
- ΚΕ.Π.ΚΑ.–Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών
Προστασία του καταναλωτή στην Ελλάδα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην Ελλάδα τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των καταναλωτών τελούν υπό την προστασία του Κράτους. Το δίκαιο του καταναλωτή έχει ως πυρήνα τον νόμο 2251/1994 «Προστασία των καταναλωτών» (ΦΕΚ Α΄ 191/16.11.1994) (όπως ισχύει μετά τις τροποποιήσεις του Ν.3587/2007 όπου έγινε η ενσωμάτωση της οδηγίας 2005/29 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (ΕΕ L 149)» (ΦΕΚ Α΄ 152/10.07.2007)
Το Ελληνικό Κράτος μεριμνά ιδίως για:
α) την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών.
β) τα οικονομικά τους συμφέροντα.
γ) την οργάνωση τους σε ενώσεις καταναλωτών.
δ) το δικαίωμα ακρόασής τους σε θέματα που τους αφορούν.
ε) την πληροφόρηση και την επιμόρφωσή τους, ιδιαίτερα των ευπρόσβλητων ομάδων καταναλωτών σε θέματα που αφορούν στην αγορά, στον ανταγωνισμό, στον καταναλωτή, στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και στην προαγωγή της βιώσιμης κατανάλωσης.
Στο πλαίσιο του δικαίου του καταναλωτή έχουν θεσπιστεί ακόμα κάποιοι συμπληρωματικοί νόμοι:
Νόμος 2328/1995 «Νομικό καθεστώς της ιδιωτικής τηλεόρασης και της τοπικής ραδιοφωνίας, ρύθμιση θεμάτων της ραδιοτηλεοπτικής αγοράς και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 159/3.8.1995)
Νόμος 3043/2002 «Ευθύνη του πωλητή για πραγματικά ελαττώματα και έλλειψη συνομολογημένων ιδιοτήτων» (ΦΕΚ Α΄ 192/21.08.2002)
Νόμος 3709/2008 «Δικαιώματα - υποχρεώσεις επιβατών και μεταφορέων στις τακτικές θαλάσσιες μεταφορές και άλλες διατάξεις» και τροποποιήσεις αυτού σύμφωνα με το Ν.4150/2013
Νόμος 3758/2009 «Εταιρείες Ενημέρωσης οφειλετών για ληξιπρόθεσμες απαιτήσεις και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 68/05.05.2009)
Νόμος 3869/2010 «Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 130/03.08.2010)
Νόμος 4001/2011 «Λειτουργία Ενεργειακών Αγορών Ηλεκτρισμού και Φυσικού Αερίου» (ΦΕΚ Α΄ 179/22.08.2011)
Νόμος 4161/2013 «Πρόγραμμα διευκόλυνσης για ενήμερους δανειολήπτες, τροποποιήσεις στο ν.3869/2010 και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 143/14.06.2013)
Νόμος 4224/2013 «Κυβερνητικό Συμβούλιο Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους Ελληνικό Επενδυτικό Ταμείο Αξιοποίησης Περιουσίας του Δημοσίου και άλλες επείγουσες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 288/31.12.2013)
Οι νόμοι της προστασίας του καταναλωτή στην Ελλάδα, ως κράτος μέλος της ευρωπαϊκής ένωσης, ακολουθούν υποχρεωτικά κάποιες ευρωπαϊκές προδιαγραφές.
Στην Ελλάδα ο καταναλωτής μπορεί να κάνει μια ηλεκτρονική αναφορά στην υπηρεσία «Συνήγορος του καταναλωτή» , η οποία θα ξεκινήσει μια διαδικασία έρευνας και θα καθορίσει εάν υπάρχει λόγος παρέμβασης.
Ο Συνήγορος του Καταναλωτή είναι μια νέα Ανεξάρτητη Αρχή που συστήθηκε με τον ν. 3297/2004 και εποπτεύεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης. Λειτουργεί ως εξωδικαστικό όργανο συναινετικής επίλυσης των καταναλωτικών διαφορών, αλλά και ως συμβουλευτικός θεσμός στο πλευρό της πολιτείας για τη θεραπεία προβλημάτων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές του. Στην εποπτεία της Αρχής υπάγονται και οι Επιτροπές Φιλικού Διακανονισμού που εδρεύουν στις κατά τόπους Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις της χώρας. Στους εξωτερικούς συνδέσμους βρίσκεται ο υπέρ-σύνδεσμος για την μεταφορά στην ιστοσελίδα της υπηρεσίας«Συνήγορος του καταναλωτή»
Επίσης υπάρχει το ΚΕ.Π.ΚΑ.–Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών το οποίο είναι μη κερδοσκοπική, μη κυβερνητική, πανελλαδική Ένωση Καταναλωτών. Υφίσταται εικοσιοκτώ χρόνια, και υποστηρίζει την προστασία των δικαιωμάτων των Καταναλωτών. Ενημερώνει και συμβουλεύει τους καταναλωτές για τις αγορές τους και τις καταγγελίες. Ο οργανισμός δέχεται τηλεφωνικές καταγγελίες.
Προστασία του καταναλωτή στην Ινδία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στην Ινδία το νομοσχέδιο προστασίας καταναλωτή του 1986 είναι σε ισχύ και προστατεύει τους καταναλωτές. Οι καταναλωτές μπορούν να κάνουν πολύ απλά ένα παράπονο σε ειδικά γραφεία που υπάρχουν και τα παράπονα τους θα εξεταστούν. Η διαδικασία είναι λιγότερο επίσημη και αρκετά φιλική.
Προστασία του καταναλωτή στην Ταιβάν
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η Ταιβάν από τον Ιανουάριο του 1994 ψήφισε τον νόμο Consumer Protection Law (CPL) ο οποίος είναι επηρεασμένος από τα ευρωπαϊκά στάνταρ και προστατεύει τα συμφέροντα και κυρίως την ασφάλεια των καταναλωτών.
Πηγές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Συνήγορος του Καταναλωτή
- Consumer Activism
- Σημειώσεις στο καταναλωτικό δίκαιο
- Κέντρο Προστασίας Καταναλωτών