User:Baldrick90/pws

Introductie

	Imagine a world in which every single person on the planet is given free access to the sum of all human knowledge. That's what we're doing.
Jimbo Wales

	Given enough eyeballs, all bugs are shallow.
Eric S. Raymond

Met deze twee citaten wil ik graag mij onderwerp inleiden. Ze beschrijven namelijk zeer goed het gedachtegoed achter Wikipedia en het principe van vrije software. Aan het eind van het verhaal zult u begrijpen waarom juist deze citaten Wikipedia zo goed definiëren.

Wikipedia: een inleiding

Het huidige logo van Wikipedia

Wikipedia is een online encyclopedia project dat kan worden geraadpleegd op www.wikipedia.org. Wikipedia is gratis, niet alleen dat er geen kosten aan verbonden zijn, maar ook gratis in de zin dat het vrij van rechten is onder GNU. Daar zal ik later meer over vertellen.

Het project is eigenlijk sinds de oprichting veel in het nieuws geweest. In het eerste jaar besteedden veel belangrijke Amerikaanse media al aandacht aan Wikipedia: de New York Times, MIT's Technology Review, National Public Radio en misschien wel het belangrijkste, ze zijn een aantal keer geslashdot.

Het is bijzonder dat Wikipedia al deze aandacht heeft gekregen, en al deze vooruitgang heeft geboekt, ondanks - of misschien wel omdat - het volledig open is voor iedereen. Wikipedia is namelijk een WikiWikiWeb, wat kortgezegd inhoudt dat iedereen iedere pagina kan bekijken, kan klikken op 'edit this page' en het artikel kan aanpassen. Nadat de wijzigingen zijn gedaan klikt men simpelweg op 'save'. De bewerking wordt automatisch doorgegeven aan de pagina 'Recent changes'. Deze pagina wordt zeer streng gecontroleerd door een steeds groter wordende groep vrijwilligers. Als er een bewerking gedaan wordt die incorrect, bevooroordeeld, zinloos of anderszins onbevredigend is zal deze gemakkelijk en snel kunnen worden teruggedraaid.

Wikipedia is zonder twijfel de grootste encyclopedie en het grootschaligste vrijwilligersproject uit de wereldgeschiedenis. De Engelstalige Wikipedia alleen heeft al meer dan 2 miljoen artikelen. Ter vergelijking, Britannica heeft er ongeveer 120 duizend. 25 jaar terug was het nog ondenkbaar dat amateurs verspreid over de wereld iets waardevols zouden kunnen produceren, laat staan de meest omvattende kennisbron ooit. Toen wisten we dat mensen niet onbetaald zouden werken; als ze dat wel zouden zou het waardeloos zijn; en als ze het in zulke grote getalen zouden doen zou het resultaat een warboel zijn. Dit wisten Jimmy Wales en Larry Sanger toen ze hun eerste online encyclopedie oprichtten in 1999. Maar, nu 8 jaar later, weet iedereen beter. Nooit eerder werd een website gemaakt die zo open was en ook inhoud produceert waar het grote publiek interesse voor heeft.

Wat is Wikipedia?

Voorpagina van Wikipedia

Wiki

	A wiki is a work sustained by a community
Ward Cunningham

Om te beginnen, Wikipedia is een wiki. Het woord Wiki, of eigenlijk WikiWiki, is Hawaiiaans voor snel. Wiki software is een applicatie die het toestaat dat mensen samen vrij een website vol kunnen schrijven zonder centraal geregelde supervisie. Iedereen kan gewoon alles veranderen wat ze willen, wanneer het hun uitkomt en op hun eigen snelheid.

Een wiki wordt dus ingevuld door haar gebruikers. Het Wikipedia project is bewust een encyclopedie - anders dan een woordenboek, discussie forum, web portaal, etc - of zelfs een typische wiki. Veel wiki's hebben geen expliciet doel, ze zijn wat de mensen willen dat ze zijn. Wiki's hebben vaak een interessante, verfrissende openheid en hartelijkheid waar Wikipedia geen uitzondering op vormt. Wikipedia heeft dus wel een specifiek doel - het bouwen van een encyclopedie - in tegenstelling tot de meeste wiki's.

Vijf pilaren

Wikipedia steunt op een vijftal pilaren die ik hieronder ga uitleggen. Je zou deze kunnen zien een compilatie van alle officiële richtlijnen die Wikipedia definiëren.

Encyclopedie

Volgens van Dale is een encyclopedie een beschrijvend overzicht van kunsten en wetenschappen, zaken en personen. Wikipedia gaat eigenlijk nog een stap verder, ze beschrijft zichzelf als een referentiewerk dat zichzelf ten doel stelt alle kennis van de wereld bijeen te brengen.

Wikipedia wordt geschreven ten behoeve van haar lezers. Het brengt elementen samen uit gewone encyclopedieën, gespecialiseerde encyclopedieën en almanakken. Er zijn drie kernprincipes (content policies) die bepalen wat acceptabel is in Wikipedia artikelen en wat niet.

• onpartijdigheid (Neutral Point of View; NPOV)
• verifieerbaarheid (Verifiability; V)
• geen orgineel onderzoek (No orignial research; NOR)

Ieder artikel moet dus voorzien zijn van voldoende betrouwbare bronnen, met name in het geval van controversiële artikelen, en geen persoonlijke meningen of ervaringen bevatten.

Free content

Alles op Wikipedia is open en vrij in de zin van GNU. Alles op Wikipedia valt onder de GNU Free Documentation License of afgekort GFDL. Deze licentie werkt als volgt: alle teksten en media worden door de auteur vrijgegeven. Hij/zij staat dan toe dat iedereen zijn werk vrij mag herdistribueren en veranderen zonder dat daar iets tegenover hoeft te staan. De licentie garandeert ook dat niemand de tekst in een aangepaste versie onder een licentie zou mogen plaatsen. De intentie is dus dat dit voor altijd vrij blijft.

Deze licentie heeft een belangrijk voordeel boven de Public domain license, namelijk dat je volgens die licentie met een kleine aanpassing in de tekst het recht heb er een copyright op te laten rusten en zo andere mensen kan voorkomen de enigzins veranderde versie te gebruiken.

Het open content principe is belangrijk voor twee redenen: om te beginnen weten de mensen die aan Wikipedia bijdragen - genaamd Wikipedianen - dat alles wat ze doen voor altijd vrij verspreidbaar zal zijn. Dat is voor veel mensen een motief om te participeren in het project, als de organisatoren van het project de inhoud voor zichzelf zouden claimen zouden ze het gevoel hebben te werken voor iemand anders. Doordat het vrij is hebben de Wikipedianen het gevoel dat ze werken voor het iets waar een wereldwijd publiek baat bij heeft. En gelijk hebben ze!

De tweede belangrijke reden is dat het voor altijd beschikbaar blijft. Mocht het ooit zo zijn dat de organisatoren niet langer het project kunnen onderhouden - die kans lijkt verwaarloosbaar klein overigens - dan kunnen anderen doorgaan waar Wikipedia is opgehouden. Er is geen reden dat de inhoud van Wikipedia ooit ergens op een plank onder een laagje stof zal verdwijnen zoals dat met traditionele encyclopedieën is gegaan. Omdat het vrije inhoud is zal het altijd voor de wereld behouden kunnen blijven en verder ontwikkeld.

Neutrality

All artikelen op Wikipedia moeten geschreven zijn vanuit een neutraal standpunt. Dit is een onbreekbare regel die voor alle artikelen geldt. Het is dus nodig dat in het geval van controversiële onderwerpen all perspectieven goed belicht worden. Geen van de perspectieven mag 'meer gewicht' krijgen of als 'de waarheid' worden geformuleerd. Zo kan iedere lezer haar eigen mening vormen.

Gedragscode

Ga uit van goede wil. Wees open en hartelijk. Wees beleefd. Respecteer je medemens.

"Assume Good-faith policy"

Uitgaan van het goede in de mens is een fundamenteel principe van Wikipedia. Door de radicale openheid kweekt Wikipedia zeer veel sympathie. Het open karakter van Wikipedia is echter zowel haar kracht als zwakte. Er wordt gewerkt vanuit de veronderstelling dat mensen het project willen helpen en niet tegenwerken. Als het niet zo zou zijn dat de meeste mensen het goede met Wikipedia voorhebben zou een project als dit vanaf het begin gedoemd zijn ten onder te gaan.

In de praktijk houdt dit in dat een als je fout constateert deze een goed bedoelde poging was het project verder te helpen en haar doeleinden te bereiken. De fout wordt verder zonder kritiek gecorrigeerd. Als je het oneens bent met mensen ga je altijd vanuit dat ook die mensen geloven dat ze het project willen verbeteren.

Uitgaan van het goede in de mens betekent uitgaan van goede intenties, niet goede acties. Iedereen kan fouten maken.

Vrijheid (geen strenge regels)

Afgezien van deze vijf pilaren heeft Wikipedia geen strikte regelgeving afgezien van de pilaren. "Voel je vrij en ga je gang." is een veelgehoorde leus. Jimmy Wales heeft ook de 'ignore all rules' policy bedacht. Dat houdt in dat je niet alle regels hoeft te kennen, en nocht een regel je belemmeren Wikipedia te verbeteren, moet je deze negeren. Wales gaat uit van 'common sense'.

Overige richtlijnen

Wat Wikipedia niet is

Wikipedia is (als middel) een online community van mensen geïntresseerd in het maken van een encyclopedie van hoge kwaliteit op basis van wederzijds respect. Dat zal ik later verder toelichten. Voor nu is het interessant te formuleren wat Wikipedia dus niet is, dat zal ik hieronder in bondige bewoordingen beschrijven.

Voorbeeld

Hoe werkt het nu in de praktijk? Stel dat ik op bepaalde pagina over filosofie terecht kom. Ik zie dat er wat aan schort: ik constateer een spelfout en vind het artikel onvolledig. Ik voel me geïnspireerd het te veranderen, dus ik klik op bewerk. Er verschijnt een tekstbox; ik scroll naar beneden en corrigeer het. Daarna zoek ik een plaats om een link naar een nieuwe artikel toe te voegen. Stel het artikel gaat politieke filosofie en vrijheid in filosofische zin, en ik wil iets vertellen over zogenaamde negatieve vrijheid. Dus schrijf ik een zin of twee waarin ik het verschil tussen positieve en negatieve vrijheid formuleer. Om de woorden negatieve vrijheid plaats ik aan beide zijden twee haakjes, als volgt: [[negatieve vrijheid]]. Dan klik ik op Save page. Dan zie ik hetzelfde artikel weer voor me, maar nu inclusief de veranderingen die net heb aangebracht. Omdat het artikel "negatieve vrijheid" nog niet bestaat is die link rood van kleur. Als ik op de link klik word ik uitgenodigd er een artikel over te schrijven, en ik ga erop in. Ik schrijf een artikel en sla mijn wijziging op. De link naar het artikel is nu blauw gekleurd om aan te geven dat hij 'werkt'. Ik heb nu één artikel veranderd en één artikel aangemaakt. Beide veranderingen worden opgeslagen op de openbare pagina "Recent changes". Andere mensen kunnen mijn bijdragen observeren en als ze willen kunnen ze de artikelen verder bewerken.

Geschiedenis

Antecendenten

Voorpagina van Encyclopédie

Het concept van het verzamelen van alle kennis op een plaats bestaat als sinds de oudheid, zoals dat in de Bibliotheek van Alexandrië gebeurde. Het moderne idee van een encyclopedie is dat van Denis Diderot, een 18e eeuwse Franse filosoof. Samen met andere grote "verlichters" zoals Montesquieu, Rousseau en Voltaire stelde hij het 75.000 artikelen tellende boekwerk "Encyclopédie" samen. Met de ontwikkeling van het web hebben veel mensen geprobeerd internet encyclopedia projects te ontwikkelen. Geestelijk vader van vrije software Richard Stallman heeft het nut van een dergelijk project Free Universal Encyclopedia and Learning Resource reeds in 1999 beschreven. Hij moedigde samen met zijn "Free Software Foundation" mensen aan de site van wikipedia te bezoeken en bij te dragen.

Nupedia

Dat Wikipedia zo’n succes zou worden de Amerikaanse oprichters Jimmy Wales en Larry Sanger in 2001 nooit durven dromen. Hun hoop was gevestigd op Nupedia, een online-encyclopedie die maart 2000 het levenslicht zag.

Nupedia was destijds een revolutonair idee: een encyclopedie volledig geschreven door internetgebruikers. Aan de open source encyclopedie werkten in 2001 ongeveer negentig mensen, allen op vrijwillige basis.

Het wilde de grootste encyclopedie in de geschiedenis van het internet worden en bovendien de beste: inhoud excellerend, licentie GFDL, vrij publiceerbaar, gedegen geredigeerd, internationaal, objectief, actueel en toch hanteerbaar. Het idee was gebaseerd op bijdragen van gekwalificeerde medewerkers en een uitgebreid "peer review" (collegiale toetsing) proces.

De eisen te participeren waren hoog (Ph.D’s werden geëist) waardoor het moeilijk bleek vrijwilligers te vinden. Larry Sanger verliet het project waarna het in september 2003 definitief ten onder ging.

Personen

Hier wijd ik me verder uit over de personen zonder wie Wikipedia niet had kunnen bestaan. Allereerst oprichters Jimbo Wales en Larry Sanger. Ook Ward Cunningham, de bedenker van het wiki-principe, en Richard Stallman, de vader van vrije software, mogen niet ontbreken. Daarnaast behandel ik Florence Devouard, de huidige president van de Wikimedia Foundation.

Jimbo Wales

Wikimedia oprichter Jimmy Wales in 2005

Jimmy Donal "Jimbo" Wales werd op 8 augustus 1966 geboren in Huntsville, Alabama.

Hij is een Amerikaans internetondernemer bekend geworden als oprichter van Wikipedia en voorzitter van de Wikimedia Foundation. Wales is ook directeur en grootaandeelhouder van het internetbedrijf Bornis Inc.

Wales haalde zijn master finance aan de University of Alabama. Hij vertrok daarna naar Californië waar hij het zoekportaal Bornis oprichtte. Van 1999 tot 2001 gaf hij leiding aan het Nupedia-project waar hij met filosoof Larry Sanger aan werkte. Zelf is hij groot bewonderaar van de objectivistische filosofie van Ayn Rand. Hij vergaarde daarna grote bekendheid met de succesvolle online encyclopedie onder de GFDL-licentie volgens het wiki-principe. In 2003 richtte hij de Wikimedia Foundation op. Time Magazine noemde hem in 2006 één van 100 meest invloedrijke mensen op de wereld. Hij woont samen met zijn vrouw en dochter in St. Petersburg, Florida waar ook het hoofdkantoor van Wikimedia is gevestigd.

Larry Sanger

Larry Sanger, hoofdredacteur en oprichter van Citizendium.

Lawrence Mark "Larry" Sanger werd op 16 juli 1968 geboren in Bellevue, Washington. Hij is filosoof die bekend werd als hoofdredacteur van Nupedia en haar opvolger Wikipedia. Later richtte hij zijn eigen encyclopedie op, Citizendium

Sanger groeide op in Anchorage, Alaska. Hij behaalde zijn Bachelor philosophy aan Reed College in 1991 en promoveerde in 2000 op het proefschrift Epistemic Circularity: An Essay on the Problem of Meta–Justification aan Ohio State University.

Sanger's eerste online encyclopedie was Nupedia. Dit project groeide zeer langzaam door het peer review systeem. Nadat hij kennis had genomen van het wikiconcept richtte hij in 2001 samen met Jimbo Wales Wikipedia op. Wales heeft sinds 2004 zijn rol als co-oprichter publiekelijk betwist. Hij noemde Sanger niet meer dan subordinate employee". Hij nam op 1 maart 2002 ontslag. Hij werd filosofiedocent zijn oude universiteit en zette zijn werkzaamheden aan zowel Nupedia als Wikipedia vrijwillig voort. Op 31 december 2004 publiceerde hij zijn controversiële essay "Why Wikipedia must Jettison Its Anti-Elitism" Sanger constateerde een aantal fundamentele problemen: het grote publiek zou het niet als betrouwbaar zien en trollen zouden teveel invloed hebben. Het onderliggende probleem zou zijn dat Wikipedia geen respect toonde voor deskundigen en zelfs ronduit anti-elitair zou zijn. Op 21 april keerde hij Wikipedia definitief de rug toe.

In december 2005 maakte de Digital Universe Foundation bekend dat Larry Sanger werd ingehuurd als "Director of Distributed Content Programs". Digital Universe poogt erkende expert aan te trekken om door gebruikers aangeleverde artikelen te certificeren en daarnaast zelf artikelen te schrijven.

Op 27 september 2007 nam hij een "leave of absence" van Digital Universe om zich volledig te storten op een volledig onafhankelijke nieuwe encyclopedie. Op een bijeenkomst in Berlijn kondigde hij deze fork (afsplitsing) van Wikipedia af, genaamd Citizendium, welke in maart 2007 van start ging.

Florence Devouard

Devouard tijdens Wikimania 2006

Florence Nibart-Devouard werd op 10 september 1968 geboren in Versailles. Ze is de huidige voortzitter van de Wikimedia foundation.

Ze groeide op in Grenoble en studeerde in Nancy. Daarna woonde ze in Antwerpen voor ze naar Tempe, Arizona in de Verenigde Staten verhuisde. Sinds 2005 woont ze weer in Frankrijk, in Clermont-Ferrand. Ze is getrouwd en heeft drie kinderen.

Ze heeft studies in landbouwkunde, genetica en biotechnologie afgerond aan diverse Franse universiteiten. Ze heeft onderzoek gedaan op het gebied van landbouwkunde en erfelijkheidsleer.

Sinds februari 2002 draagt ze bij aan Wikipedia onder de gebruikersnaam User:Anthere.

Sinds oktober 2006 is ze 'Chair of the Board of Trustees' van de Wikimedia Foundation. In die functie is ze Jimbo Wales opgevolgd.

Ward Cunningham

Cunningham op Wikimania 2006

Howard G. "Ward" Cunningham werd geboren op 26 mei 1949 in Michigan City, Indiana en groeide op in Highland, Indiana. Hij is een Amerikaanse programmeur die de allereerste Wiki ontwikkelde.

Hij is een pionier op het gebied van design patterns(ontwerppatronen), Extreme Programming (beter bekend van XP) en andere softwareontwikkelingsmethoden. Hij begon met het programmeren van WikiWikiWeb in 1994 en installeerde het op de website van zijn software consultancybureau "Cunningham & Cunningham" (C2.com) in maart 1995.

Cunningham studeerde elektrotechniek en informatica aan Purdue University in Indiana. Naast zijn eigen bedrijf C&C was hij onder andere Hoofdingenieur van Tektronix (een groot Amerikaans elektronica bedrijf) en een van de makers van Smalltalk (een objectgeoriënteerde programmeertaal). Na een aantal jaar bij Microsoft in de patterns & practices groep werkt hij nu als chief technology officer bij AboutUs.org.

In 2001 schreef hij samen met de Zweede schrijver Bo Leuf het boek "The Wiki Way" over Hoe het wiki-systeem werkt. Het boek behandelt de werking van de orginele wiki engine en hoe je een dergelijk systeem installeert/aanpast/onderhoudt, gevolgd door een visie op online communicatie via wiki software. Zijn eerste wiki is met 32138 artikelen nog steeds één van de grootste en meest gebruikte wiki's.

Richard Stallman

Richard Matthew Stallman werd op 16 maart 1953 geboren in New York. Hij is programmeur die grote invloed heeft gehad op technische, juridische en sociale aspecten van rechtenvrije software.

RMS, zoals hij zijn naam afkort, werkte in 1971 als programmeur aan het beroemde AI-lab van het MIT in Boston. Veel van de daar gemaakte software mocht vrij worden gekopieerd, inclusief de broncode. Toen grote bedrijven het AI-lab gingen inhuren bemerkte dat waar hij eerst vrij kennis kon delen nu mensen in het geheim moesten werken.

HIj wilde hier een eind aan maken en starte in 1984 het GNU-project, met als doel een volledig vrij computersysteem te maken. Hij verliet het MIT zodat zij geen rechten hadden op door hem geschreven software.

Stallman tijdens zijn speech op Wikimania 2005 "Copyright vs Community"

Stallman is de bedenker van de GNU General Public License. Dit is een copyleft licentie voor software die kortweg inhoudt dat je met de software mag doen wat je wil (dus aanpassen en verkopen), mits je de broncode erbij doet. Deze software is vrij, dat wil zeggen dat het vrij van rechten is, niet dat het gratis is (hoewel het dat in de praktijk wel is).

	Free software is a matter of liberty, not price. To understand the concept, you should think of free as in free speech, not as in free beer.
Richard Stallman

Hij richtte in 1985 de non-profit organisatie "Free Software Foundation" (FSF) op die zich toeweidt aan de productie en promotie van vrije software. Er wordt hoofdzakelijk gewerkt aan het GNU project, dat als doel heeft een volledig vrij besturingssysteem voor computers te maken.

Gespiegelde copyright teken is het symbool van copyleft.

Stallman heeft geen huis, auto, tv, geld, vrouw of kinderen. Zo kan hij al zijn aandacht schenken aan het vrij maken van software. Hij wordt beschouwd als de grondlegger van het principe van vrije software en copyleft en daarop gebaseerde licenties. Hiermee staat hij in zekere zin aan de basis van het wikipedia project, aangezien wikipedia in de huidige vorm niet zou kunnen bestaan zonder de GFDL (GNU Free Documentation License). Deze licentie wordt gebruikt om tekstmateriaal onder bepaalde voorwaarden vrij verspreidbaar te maken. Ook het idee van een encyclopedie onder GFDL is van hem.

Onderzoek naar kwaliteit Wikipedia

Het lijkt volstrekt onlogisch dat een encyclopedie waaraan iedereen kan schrijven betrouwbaar is. We kunnen dit kritiekpunt in de vorm van een hypothetisch syllogisme formuleren.

Premisse 1: Als Wikipedia door iedereen bewerkt kan worden, dan staat het ook bewerkingen toe van vandalen, amateurs en andere onbetrouwbare bronnen.

Premisse 2: Als Wikipedia bewerkingen van de bovengenoemde onbetrouwbare bronnen toestaat, dan is Wikipedia onbetrouwbaar.

Conclusie: Als Wikipedia open is voor iedereen om te bewerken, dan is het een onbetrouwbare bron.

Premisse 1 is waar. Het klopt dat iedere halve zool kan bijdragen. De tweede premisse, die zegt dat alle slechte bewerkingen Wikipedia een slecht bron maken, zal echter door iedereen die bekend is met project worden ontkent. Wikipedia telt namelijk een grote groep betrouwbare mensen die constant de "Recent changes" volgen. Zij zullen (vrijwel) alle onbevredigende bewerkingen eruit filteren. Als er iemand betrapt wordt op vandalisme wordt deze bewerking direct teruggedraait en, na enkele waarschuwingen, zal dit IP adres geblokeerd worden.

Het punt is dat Wikipedia dus niet een opslagplaats van nonsens is, omdat Wikipedianen extra goed letten op nieuwe gebruikers. Op dit moment is het niet zo dat Wikipedia even betrouwbaar is een traditionele encyclopedie, maar ze worden wel steeds beter. Een groot deel van de Wikipedianen is echter hoogopgeleid. Onder auspiciën van professoren en Ph.D's kunnen door het volk gecreëerde artikelen echter van goede kwaliteit worden. Je zou derhalve kunnen stellen dat de kwaliteit van een artikel wordt bepaald door het niveau van de slimste mensen die aan het artikel meewerken, niet de domste.

Echter, absolute zekerheid dat de geboden informatie betrouwbaar is heb je (nog) niet, althans niet voor alles. Er is echter wel een systeem van waardering. Als een artikel een bepaald niveau heeft behaald dan is het mogelijk het artikel te nomineren voor de stempel van Good dan wel Featured. Onder featured articles verstaan we artikelen die de beste vormen op Wikipedia. Op dit moment zijn dat er zo'n 1600 (1 op de 1300).

Discussie betrouwbaarheid Wikipedia

Toen Neil Waters, docent Japanse geschiedenis aan Middlebury College in Vermont, bemerkte dat veel van zijn studenten op een examen de fout hadden gemaakt dat de Jezuïten de Shimabara-opstand in het 17e eeuwe Japan steunden wist hij dat er iets niet goed was. De Jezuïten waren namelijk helemaal niet in staat een revolutie te steunen, de weinige Jezuïten die destijds in Japan waren zaten allemaal ondergedoken.

Snel vond hij de oorzaak. De studenten hadden deze obscure en incorrecte informatie opgepikt op Wikipedia tijdens het blokken voor zijn examen. Dr. Waters en andere professoren merkten al langere tijd een toename in het gebruik van Wikipedia als referentie. Als ze hierop werden aangesproken zeiden de meesten dat hun high school docenten er geen problemen mee hadden. De fout in het artikel of Japanse history was echter de druppel: op verzoek van Dr. Waters werd de studenten verwittigd dat Wikipedia niet geciteerd mocht worden als bron, en dat mogelijke foutieve informatie op Wikipedia of iedere gelijkende bron geen geldig excuus was voor het ontsnappen aan consequenties voor gemaakte fouten.

Met deze maatregel treedt Middlebury toe tot het groeiende debat tussen het journalisme, recht en wetenschap over wat voor respect moet worden toegekend aan de encyclopedie geschreven door anonieme vrijwilligers. Ook al is het citeren van Wikipedia verboden op Middlebury College, het gebruik van Wikipedia is dat niet. Een totaal verbod op Wikipedia zou volgens voorzitter Don Wyatt niet alleen onpraktisch maar zelfs kleinzielig zijn, omdat Wikipedia simpelweg te handig is om nooit te consulteren.

Jimbo Wales becommentarieerde dat hij de policy van Middlebury helemaal niet negatief vond.

“Basically, they are recommending exactly what we suggested — students shouldn’t be citing encyclopedias. I would hope they wouldn’t be citing Encyclopaedia Britannica, either.

“If they had put out a statement not to read Wikipedia at all, I would be laughing. They might as well say don’t listen to rock ’n’ roll either.”

Op sommige colleges is het gebruikelijk geworden dat docenten de opdracht geven te schrijven voor Wikipedia. Bijvoorbeeld op de University of East Anglia in Engeland en Oberlin College in Ohio krijgen studenten de opdracht artikelen te schrijven over het Midden Oosten en het oude Rome, onderwerpen die in de les worden behandeld. De studenten reageerden overwegend positief, ze zeiden dat het hen leerde gedisciplineerd te schrijven en in contact te treden met experts die hun werk verbeteren en, in sommige gevallen, zich door hen lieten interviewen. Hoe dan ook, met 38 miljoen unieke gebruikers in de VS in december 2006 en de hoogste pageranks bij Google weet ook de academische wereld dat men moeilijk om Wikipedia heen kan.

Je zou derhalve kunnen stellen dat Wikipedia in de academische wereld nog niet echt is doorgedrongen, maar dat de bekendheid wel blijft groeien. Mede door die stugge houding is het aantal wetenschappelijke onderzoeken niet erg groot; er zijn echter wel enkele onderzoeken gedaan naar de verschillende aspecten van de encyclopedie. Hieronder omschrijf ik in één zin wie er onderzoek heeft gedaan en wat de conclusie van het onderzoek was. Deze kunne helpen te begrijpen waarom Wikipedia toch zo succesvol is.

Onderzoek Aigram

"Lage transactie kosten moedigt bezoekers aan mee te doen."

Aigram (2003) onderzocht twee succesvolle websites, Wikipedia en Slashdot, die gebruik maken van menselijk kapitaal en een vrije licentie. Een essentiële factor voor het succes van deze 'open informatie communities' is het laag houden van de transactie kosten. Dit gaat niet alleen om geld, maar vooral om de cognitieve kosten, kosten in tijd, in privacy en informatie. De transactie kosten zijn bij Wikipedia laag. Een gebruiker kan bijvoorbeeld anoniem een contributie leveren. Hierdoor zijn gebruikers van de website eerder geneigd mee te helpen.

Onderzoek Lih

"Na verwijzingen in de pers gaat de kwaliteit van het artikel omhoog."

In een onderzoek naar 'Participatory Journalism' probeert Lih (2004) een uitspraak te doen over de kwaliteit van artikelen op Wikipedia in verband met citaties in de pers. De kwaliteit van de artikelen werd indirect gemeten door te kijken naar het aantal veranderingen en het aantal auteurs. Bij beide factoren werd veronderstelt dat bij een hoger aantal de kwaliteit omhoog ging. Zijn conclusie is dat referenties in de pers naar Wikipedia leiden tot een betere kwaliteit van de betrokken artikelen.

Onderzoek Viagas, Wattenberg en Dave

"Vandalisme wordt in korte tijd hersteld."

Door de geschiedenis van artikelen op Wikipedia te analyseren hebben Viegas, Wattenberg en Dave (2004) vooral vandalisme op Wikipedia onderzocht. Met behulp van een door henzelf ontwikkelde 'history flow analysis' identificeren zij sporen van vandalisme en hoe snel die worden hersteld. Zo wordt de helft van het op grote schaal weghalen van tekst in een artikel binnen drie minuten hersteld.Ze benadrukken het belang van een actieve community van auteurs en de pagina met recente wijzigingen.

Onderzoek Stvilia

"De kwaliteit van artikelen gaat omhoog als de discussies erover langer zijn."

Stvilia e.a. (2005) hebben de kwaliteit van artikelen op Wikipedia onderzocht. Stvilia e.a. gebruiken de discussie-pagina's om de discussies over de kwaliteit van de artikelen te analyseren. Hierbij vergelijken ze ook een groep willekeurige pagina's met de 'featured articles', wat volgens Wikipedia goed geschreven en complete artikelen zijn. Artikelen moeten aan een aantal eisen voldoen en komen niet op de featured articles lijst zonder uitgebreide toetsing. Uit het cijfermateriaal blijkt dat deze featured articles gemiddeld een veel langere discussiepagina hebben dan de willekeurige artikelen. Stvilia e.a. maakten na analyse van de discussies de volgende conclusie dat de auteurs op Wikipedia de kwaliteit van artikelen erg belangrijk vinden en dat de kwaliteit van artikelen daardoor ook omhoog gaan als een artikel meer aandacht krijgt.

Onderzoek Giles

"Wikipedia behandelt wetenschappelijke onderwerpen bijna net zo nauwkeurig als de internet-versie van Encyclopædia Britannica."

Op 14 december 2005 meldde het wetenschappelijke tijdschrift Nature dat er in 42 willekeurig gekozen wetenschapsartikelen 162 fouten in Wikipedia waren versus 123 in Britannica. Wikipedia heeft lang onder vuur gelegen omdat artikelen onnauwkeurig zouden zijn. Volgens Nature zijn die fouten eerder uitzondering dan regel. Een team onder leiding van onderzoeker Jim Giles kwam tot de conclusie dat de gemiddelde wetenschappelijke bijdrage aan Wikipedia vier fouten of omissies bevat, tegen drie aan Britannica drie. Van de acht "ernstige fouten" die de experts vonden zaten er vier in Wikipedia en tevens vier in de Britannica.

	Almost everything about the journal’s investigation, from the criteria for identifying inaccuracies to the discrepancy between the article text and its headline, was wrong and misleading. Britannica was far more accurate than Wikipedia according to the figures;the journal simply misrepresented its own results.
Uit "Fatally Flawed", reactie op het artikel in Nature

Encyclopædia Britannica, Inc. karakteriseerde het onderzoek als incorrect en misleidend en eiste een directe intrekking van de gedane beweringen. Britannica zei dat twee artikelen uit het jaarboek kwamen en twee anderen van de Britannica Student Encyclopædia. Ook zouden de reviewers presenteerden ook enkele artikelen die combinaties waren van meerdere artikelen, waar andere slechts uittreksels waren die vervolgens waren bestraft voor omissies. Daarnaast meldde Britannica dat enkele feiten die waren gekwalificeerd als zijnde fouten niet meer waren dat kleine spelvariaties of interpretatieverschillen. Nature verdedigde zich met de bewering dat wat ze deden Wikipedia met de online versie van Britannica vergelijken en dat ze materiaal gebruiken wat beschikbaar was op de website.

Onderzoek Jacobs

De Wikipedia community werkt snel en efficiënt

Toen schrijver A.J. Jacobs van Esquire Magazine besloot een artikel over Wikipedia te schrijven ging hij innovatief te werk: hij plaatste een zeer slecht artikel over de geschiedenis van site. Het idee was uit te vinden hoe goed en snel de Wikipedia community anticipeert op het verschijnen van een dergelijk artikel. Met dat in gedachten schiep hij een artikel vol met opzettelijke fouten. Hij hoopte dat de community het artikel vrij van fouten zou maken zodat het klaar was voor publicatie in het december nummer. Esquire zou de 'before and after versions' van het artikel uitprinten.

	"The idea I had -- which Jimmy (Wales, Wikipedia's founder) loved -- is that I'd write a rough draft of the article and then Jimmy would put it on a site for the Wikipedia community to rewrite and edit,"
A.J.Jacobs

Het artikel werd 224 keer bewerkt in de eerste 24 uur, 149 keer in het daarop volgende etmaal. De finale versie, die op 23 september werd beveiligd tegen verdere bewerkeringen, geeft een beeld van de moeite die de verschillende gebruiker hadden gedaan het artikel te verbeteren. Het orginele artikel bevatte 709 woorden in 14 paragrafen, de laatste versie bevatte 771 woorden in 15 paragrafen.

Andy Baio, die het experiment beschreef op zijn blog (Waxy.org), zei dat het onderzoek een goed beeld opleverde van hoe Wikipedianen artikel behandelen.

	"I think it's great, look at the activity. Every factual error was corrected within minutes, and the focus moved on to refinement, clarification and making the article more readable."
Andy Baio

Hoe is het succes van Wikipedia te verklaren?

Tot nu toe ben ik voornamelijk bezig geweest met het beschrijven van Wikipedia. Ik probeer nu zo goed en kwaad als het gaat een antwoord te vinden op de vraag die mij al vanaf het begin bezig hield, waarom slaat het aan? En waarom Wikipedia wel en Nupedia bijvoorbeeld niet? En wat brengt mensen er toe zonder enig eigenbelang hun vrije tijd op te offeren?

1. Open content license. De belofte dat het werk dat je verzet altijd vrij blijft voor anderen om te lezen motiveert mensen te werken voor een betere wereld.

2. Focus op de encyclopedie. Vanaf het begin is Wikipedia eenduidig geweest in hun visie: het oprichten van een encyclopedie en niet een woordenboek of forum.

3. Openheid. Iedereen kan bijdragen. Nieuwelingen worden enthausiast verwelkomd door de gemeenschap.

4. Gemak. Een wiki is een erg gemakkelijk systeem dat door vrijwel iedereen te begrijpen is. In andere systemen zoals Nupedia moet je je eerst helemaal verdiepen in hoe het werkt voordat er bijdragen gedaan kunnen worden.

5. Radicale samenwerking. De door jou geschreven tekst is niet van jou, maar van iedereen. Iedereen kan ieder deel van het werk van iedereen aanpassen. Daardoor is het mogelijk om tegelijkertijd alle artikelen steeds verder op te poetsen totdat ze glimmen. Dit is een van grote innovaties van de open source movement.

6. Stubs (beginnetjes). Alle artikelen zijn klein begonnen en Wikipedia telt ook nu nog grote hoeveelheden stubs. Het idee is dat artikelen alleen maar beter kunnen en dat mensen zich op deze manier geprikkeld voelen de artikelen te verbeteren. Vaak was het orginele concept een rommeltje dat uiteindelijk doorontwikkeld werd tot een volwaardige encyclopedisch artikel.

7. Neutraliteit. Een strenge neutrality policy maakt het mogelijk dat mensen met uiteenlopende meningen goed kunnen samenwerken zonder constant in conflict te raken.

8. Starten met kern intelligente mensen. Belangrijk was dat de oprichters snel een groep van intelligente goede schrijvers om zich heen verzamelden.

9. Google effect. Google heeft Wikipedia altijd gesteund door links naar Wikipedia hoog op de lijst zoekresultaten te plaatsen.

10. Reclamevrij. Voor zowel bezoekers als Wikipedianen is het zeer belangrijk dat de site veilig is, dat je niet wordt niet wordt bestookt met spam of bacn en dat geen pop-ups of enige andere vorm van reclame aanwezig is. Dit is natuurlijk ook van essentieel belang om de integriteit van een encyclopedie die neutraliteit hoog in het vaandel heeft te waarborgen.

De focus op het doel encyclopedie zorgde voor een duidelijke taak en de free content license zorgde voor een natuurlijk motivatie: mensen werken hard als ze geloven dat ze goed doen. De openheid en het gemak waarmee bewerkingen kunnen worden gedaan maakte het makkelijk nieuwe mensen lid te laten worden en snel aan het werk te zetten. De samenwerking zorgt voor efficiënte en snelle vooruitgang. Doordat de groep mensen van Nupedia vanaf het begin aan het project verbonden was kon het project een functionele en cooperatieve community creeeren. Neutraliteit maakte het mogelijk om veel conflicten te vermijden. Google heeft gezorgd voor een continue vooraad vers bloed waardoor de site steeds sneller ging groeien.

Waarschijnlijk was er ook zonder een aantal van deze redenen een succesvol project geweest. De radicale openheid, open zijn voor iedereen inclusief mensen die het project willens en wetens schade willen berokkenen, was niet nodig geweest. Zonder zou het project tenslotte meer bekoorlijk zijn geweest voor zij die vonden dat ze niet konden samenwerken met dergelijke mensen.

"Google effect"

Zonder Google was de groei van Wikipedia lang niet zo explosief geweest. Google, de meest gebruikte zoekmachine ter wereld, heeft vanaf het begin een gezorgd voor meer webverkeer. Na het schrijven van artikel duurt het ongeveer 24 uur voordat Google het artikel gespiderd is.

Dus als Wikipedia duizend artikelen schrijft, spidert Google deze en zend wat verkeer naar deze pagina's. Een klein deel percentage van dat verkeer wordt Wikipediaan. Een grotere gebruikersdatabase is het gevolg, die dan weer tweeduizend artikelen produceert en ga zo maar verder. Google spidert deze plichtsgetrouw en de toestroom van verkeer neemt nog verder toe.

Ongetwijfeld hebben de hoge zoekresultaatnoteringen er tot geleid dat meerdere websites naar Wikipedia gaan linken, die het aanzien van Wikipedia vergroten.

Kritiek op Wikipedia

In de academische wereld is de reputatie van een auteur erg belangrijk om de kredietwaardigheid te bepalen. In hoeverre die auteur relevante expertise (titulatuur, publicaties, benoemingen faculteit e.d.) bezit bepaalt die reputatie. Met dat gegeven wordt het moeilijke zaak Wikipedia op waarde te schatten aangezien iedereen anoniem de grootste onzin neer kan kalken. Als iedereen mee kan doen hoe weten we dan dat wat we lezen niet geschreven door een leek of iemand die niet vanuit een neutraal standpunt formuleert? Er is nu eenmaal geen peer review proces zoals Nupedia had, noch een normaal review proces. Dus waarom zouden we de inhoud vertrouwen?

Vandalisme

Het grootste probleem van Wikipedia is zonder twijfel vandalisme. Met vandalisme bedoelen we het doelbewust verlagen van de kwaliteit van de encyclopedie.

Soorten vandalisme

• Het toevoegingen van irrelevante informatie. (Vaak scheldwoorden, reclame of ander geklieder)
• Het zonder overleg verwijderen van relevante informatie. (Leegmaken pagina)
• Het toevoegen van misleinde informatie.
• Het plaatsen van externe links die niet relevant zijn.
• Het herhaald verwijderen en/of toevoegen van dezelfde gegevens zonder proberen consensus (overeenstemming) te bereiken op de overlegpagina of te luisteren naar anderen.

Probleem anonimiteit

Een ander belangrijk probleem is het feit dat verreweg het grootste gedeelte van de Wikipedianen een pseudoniem gebruikt, ook de administrators/moderators. Als administrator beschik je over enkele privileges, je kan bijvoorbeeld IP-adressen bannen en artikelen verwijderen.

"Sock puppetry"

Een sock puppet

Een sock puppet is een gebruikersaccount van een Wikipediaan die al één of meerdere accounts heeft en dit account met slechte bedoelingen heeft gecreëerd. Het is de intentie te misleiden die een sock puppeteer onderscheidt van een legitieme gebruiker met meerdere accounts. Door zich te verschuilen achter meerdere accounts kan één iemand een grotere invloed uitoefenen.

Het hebben van meer dan één account wordt ontmoedigd door de meerderheid van de community omdat het wordt geassocieerd met slechte bedoelingen. Jimbo Wales zei: "There's no specific policy against it, but it's generally considered uncool unless you have a good reason," and " ... multiple usernames are really only a problem if they are used as a method of troublemaking of some sort. For example, to generate an appearance of consensus, or to vote more than once, or to hide from public scrutiny."

Sock puppets worden gemaakt voor misbruik zoals meermaals kunnen stemmen tijdens een stemronde, om zo te laten lijken alsof er meer steun voor een bepaald standpunt is. Een ander type sock puppet is de zgn. straw man sock puppet. Deze worden gecreeerd om niet vóór het standpunt van de maker te stemmen, maar juist tegen om dat standpunt in een slecht daglicht te stellen of als agent provocateur. Ze zullen echter slechte argumenten gebruiken die door de gebruiker dan genadeloos onderuit geschoffeld kunnen worden. Hierdoor kunnen ze in essentie straw man argumenten maken. Deze sock puppets worden dus een personificatie van het argument waar hun makers tegen discussiëren. Ze zullen zich vaak dom en slecht geïnformeerd gedragen en op onverdraagzame manier. Het effect is vaak dat de discussie wordt ontwricht. Het is zeer moeilijk sock puppets te indentificeren omdat er vaak mensen zijn die zich uit zichzelf op zo'n manier gedragen met dezelfde effecten.

Gebruikers met een Checkuser status kunnen de IP-adressen van gebruikers nagaan in een poging deze rotte appels eruit te vissen. Echter zijn de meeste vervalsers intelligent genoeg om een ip-hider te gebruiken of simpelweg of simpelweg een andere computer.

John Seigenthaler

In mei 2005 plaatste Wikipediaan Brian Chase een hoax op de pagina voor John Seigenthaler, Sr., een bekende gepensioeneerde Amerikaanse schrijver en journalist, wat leidde tot een groot schandaal. De bewerking werd pas na vier maanden ontdekt. Het incident kreeg veel publiciteit en leidde tot een kritisch onderzoek naar de kredietwaardigheid van Wikipedia en veranderingen in de policy van de Wikimedia Foundation.

Chase, een manager van een koeriersdienst in Nashville, Tennessee, wilde een collega foppen door de biografie van Seigenthaler zo te wijzigen dat de suggestie werd gewekt dat Seigenthaler betrokken was bij de moorden op John. F. Kennedy en zijn broer Robert. Hij voegde op 25 mei 2005 de volgende valse tekst toe:

John Seigenthaler Sr. was the assistant to Attorney General Robert Kennedy in the early 1960s. For a short time, he was thought to have been directly involved in the Kennedy assassinations of both John, and his brother, Bobby. Nothing was ever proven.

John Seigenthaler moved to the Soviet Union in 1971, and returned to the United States in 1984. He started one of the country's largest public relations firms shortly thereafter.

Nadat een vriend van Seigenthaler hem had geattendeerd schreef hij een uitgebreid op-ed artikel in USA Today en The Tennessean. Na vergeefse pogingen de identiteit van Chase te achterhalen werd hij gebeld Daniel Brandt, een anti-Wikipedia activist, die de link met het bedrijf waar Chase werkte had gelegd. Chase bekende uiteindelijk schuld, nam ontslag en bood persoonlijk zijn excuses aan. Seigenthaler besloot af te zien van juridische stappen en vroeg Chase' oude werkgever hem weer aan te nemen, wat ze ook deden.

Andere schandalen

• Mabel [1]
• Adam Curry
• Boris van der Ham

Externe links

• Nupedia op 7 april 2000
• The Free Software Foundation website

Citaten

De eerste quote is van Jimmy Wales, de oprichter van Wikipedia. Hij is al acht jaar bezig met het creeeren van een vrije allesomvattende encyclopedie op internet, en formuleert in een zin wat hij ziet als het doel van zijn projeect. De tweede quote is van Eric S. Raymond, historicus, socioloog, programmeur en een van de belangrijkste personen in de wereld van vrije software. Deze quote staat bekend als de wet(matigheid) van Linus, waarmee hij het resultaat van peer review bondig samenvat. Deze werd voor het eerst geformuleerd door Linus Torvals, Fins informaticus en sleutelfiguur binnen de free software movement. Deze wet vertaal grofweg als "Als velen meekijken wordt iedere (programmeer)fout triviaal." Wat hiermee bedoeld wordt is dat als er maar genoeg mensen naar een stuk programmatuur kijken, uiteindelijk alle fouten aan het licht zullen komen en opgelost zullen worden. Deze mantra is het uitgangspunt van Linux en opensourcesoftware in het algemeen(en dus ook Wikipedia). In al deze systemen geeft men het publiek inzicht in de broncode en accepteert ze uitbreidingen en verbeteringen van het publiek. Zo krijgt op Wikipedia ook iedere bezoeker de kans verbeteringen aan te brengen, waar op den duur alle fouten uit verbeterd zullen worden.

Larry Sanger

Sanger's persoonlijke website

Sanger's account op Engelstalige Wikipedia

Wikipedia is wide open. Why is it growing so fast? Why isn't it full of nonsense? (essay)

Why Wikipedia Must Jettison Its Anti-Elitism (essay)

Epistemic Circularity: An Essay on the Problem of Meta-Justification (proefschrift)

Sanger praat over Wikipedia en zijn plannen met Citizendium (video interview)

Ward Cunningham

WikiWikiWeb

Cunningham's website

Website "The Wiki Way" (discussie)

The Simplest Thing That Could Possibly Work (interview)