Ingrid Bergman (suedieraz ˈɪŋːrɪd ˈbærjman ahoskatua; 1915eko abuztuaren 29a – 1982ko abuztuaren 29a) aktore suediarra izan zen, Oscar saria hirutan (1944an Gaslight, 1956an Anastasia eta Murder on the Orient Express filmengatik), Emmy Saria bitan eta Tony Saria behin irabazi zituena.

Biografia

Ingrid Bergmanek Stockholmen ikasi zuen antzezten. Ikasketak burutu aurretik hasi zen zineman, eta bi urtetan 9 filmetan parte hartu zuen. Suedian ospetsu bilakatuta, Hollywoodera joan zen 1939an, bi film suediarren bertsio amerikarra egitera. Bere dohainarekin, AEBetan ere arrakasta lortu zuen.

Sei aldiz jaso zuen emakumezko aktore onenaren Oscar sariaren izendapena: (1943) For Whom the Bell Tolls, (1944) Gaslight, (1945) The Bells of St. Mary's, (1948) Joan of Arc, (1956) Anastasia eta (1978) Höstsonaten filmengatik, 1944an eta 1956an irabazita. Halaber, emakumezko bigarren aktore onenaren Oscar saria ere eskuratu zuen 1974an Murder on the Orient Express filmarekin. Horretaz gain, amerikar eta italiar zinemako klasikoetan parte hartu zuen, Casablanca edo Stromboli filmetan, esaterako.

1949an, Petter Lindström lehen senarrarengandik dibortziatu zen, Roberto Rossellini zuzendari italiarrarekin ezkontzeko. Horrek polemika ekarri zuen, eta, estatubatuar emakumeentzako eredu txarra izatea leporatuta, urteak eman zituen AEBetan filmik egin gabe. Roberto Rossellinirekin hiru seme-alaba zituen, tartean Isabella Rossellini aktorea.

Haien arteko harremanak ez zuen luze iraun, eta Hollywoodera itzuli zen Bergman. 1977an egin zuen bere azken filma, Ingmar Bergman herrikideak zuzendutako Höstsonaten. Ordurako gaixorik zegoen, heriotza eragin zion bularreko minbiziaren aurka borrokan. Zoriontsu izateko, osasun ona eta memoria txarra behar zirela omen zioen.^[1]

Eskandalua Roberto Rossellinirekin

1949an, Ingrid Bergmanek Roberto Rossellini zuzendari italiarrari zuzendutako gutun bat idaztea erabaki zuen, ^[2] bere filmetako batean lan egiteko nahia adieraziz. Rossellinik gutuna jasotzen duenean Estatu Batuetara joaten da Petter eta Ingrid ezagutzera.^[3]

1949an Italiara joan zen 300 dolarrekin hilabete batzuk barru itzultzeko asmotan, Rosselliniren aginduetara Stromboli filma filmatzeko. Filmaketan zehar, zuzendari italiarrarekin harreman bat hasi zuen. Harreman honen ondorioz, Bergman haurdun geratu zen. Bere seme Roberto Ingmar Rossellini 1950eko otsailaren 2an jaio zen, Estatu Batuetan iskanbila handia sortu zuena. Joseph Breen presidenteorde eta Ekoizpen Kodeen zuzendariak dibortziatzeko zorian zegoela eta Rossellinirekin ezkontzeko lehen alaba utzi behar zuela zioten zurrumurruak gezurtatzeko eskatu zion.

Suediako Eliza luteranoak eta Eliza Katolikoko apaizek kritikatua izan zen, batez ere Estatu Batuetan, sutan erre behar zela uste zuten pertsonen gutunak ere jaso zituen, ez Juana de Arco bezala, baizik eta sorgin bat bezala. ^[3]

Eskandalua hainbestekoa izan zen, ezen aktorea persona non grata izendatu zuten Estatu Batuetan, eta, ondorioz, Italian erbesteratu zen, lehen senarra eta alaba Estatu Batuetan utzita.

Ingrid Bergman-en garrantzia

Ingrid Bergman
	; Irudi gehiago
; Epaimahaiko presidentea Cannesko Zinemaldian	; ; ← Joseph Losey - René Clair →
; Epaimahaiko presidentea Cannesko Zinemaldian
Bizitza
Jaiotza	Hedvig Eleonora parish (en) , 1915eko abuztuaren 29a
Herrialdea	Suedia
Bizilekua	Beverly Hills
Heriotza	Londres, 1982ko abuztuaren 29a (67 urte)
Hobiratze lekua	Norra begravningsplatsen (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: bularreko minbizia
Familia
Aita	Justus Bergman
Ezkontidea(k)	Roberto Rossellini (1950eko maiatzaren 24a - 1957ko azaroaren 7a); Lars Schmidt (en) (1958 - 1979)
Bikotekidea(k)	ikusi John Van Eyssen (en) ;
Seme-alabak	ikusi Pia Lindström; Isotta Ingrid Rossellini; Isabella Rossellini;
Hezkuntza
Heziketa	Dramatens elevskola (en) ; Palmgrenska samskolan (en)
Hizkuntzak	ingelesa; suediera
Jarduerak
Jarduerak	autobiografialaria, antzerki aktorea, zinema aktorea eta aktorea
Altuera	175 zentimetro
Lantokia(k)	Suedia
Jasotako sariak	ikusi Taldeko emakumezko aktore onenaren Oscar Saria (1975eko apirilaren 8a) : Murder on the Orient Express; Emakumezko aktore onenaren Oscar Saria (1945eko martxoaren 15a) : Gaslight (1944ko filma); Emakumezko aktore onenaren Oscar Saria (1957ko martxoaren 27a) : Anastasia; Tony Award for Best Actress in a Play (1947) ; Honorary César (1976) ; Primetime Emmy Award for Outstanding Lead Actress in a Miniseries or a Movie (1982) : A Woman Called Golda (en) ; Izarra Hollywoodeko Ospearen pasealekuan ; Donaldson Awards ;
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Luteranismoa
	ingridbergman.com

American Film Institutek ^[4] egindako zerrendaren arabera, Ingrid Bergman zinemaren historiako laugarren emakume izarrik garrantzitsuena da, aurretik Katharine Hepburn, Bette Davis eta Audrey Hepburn dituelarik. Bestalde, aktoreak suediera, ingelesa, italiera, alemana eta frantsesa erraz hitz egiten zituenez, hizkuntza horietan filmatutako hainbat zinema lanetan parte hartu ahal izan zuen eta beste sari batzuk jaso.

Bergman, zinemaren historian Oscar sari gehien jaso dituen bigarren aktoretzat ere hartu izan da, 3 sari lortuz: 2 aktore Onena bezala eta 1 Banaketa Aktore Onena bezala. ^[5]

Filmografia

Urtea	Filma	Papera
1930eko hamarkada
1932	Landskamp	Ilaran itxoiten duen neska
1935	Munkbrogreven	Elsa Edlund
1935	Bränningar	Karin Ingman
1935	Swedenhielms	Astrid
1935	Valborgsmässoafton	Lena Bergström
1936	På solsidan	Eva Bergh
1936	Intermezzo	Anita Hoffman
1938	Dollar	Julia Balzar
1938	Kvinnas ansikte, En	Anna Holm, edo Anna Paulsson
1938	Vier Gesellen, Die	Marianne
1939	Enda natt, En	Eva Beckman
1939	Intermezzo: A Love Story	Anita Hoffman
1940ko hamarkada
1940	Juninatten	Kerstin Norbäc - edo Sara Nordanå
1941	Adam Had Four Sons	Emilie Gallatin
1941	Rage in Heaven	Stella Bergen Monrell
1941	Dr. Jekyll and Mr. Hyde	Ivy Peterson
1942	Casablanca	Ilsa Lund
1943	For Whom the Bell Tolls	María
1943	Swedes in America	Bere burua
944	Gaslight	Paula Alquist Anton
1945	Saratoga Trunk	Clio Dulaine
1945	Spellbound	Dr. Constance Petersen
1945	The Bells of St. Mary's	Mary Benedict
1946	American Creed	Bere burua
1946	Notorious	Alicia Huberman
1948	Arch of Triumph	Joan Madou
1948	Joan of Arc	Jeanne d'Arc
1949	Under Capricorn	Lady Henrietta Flusky
1950eko hamarkada
1950	Stromboli	Karin
1952	Europa '51	Irene Girard
1953	Siamo donne	Bere burua
1954	Giovanna d'Arco al rogo	Jeanne d'Arc
1954	Viaggio in Italia	Katherine Joyce
1954	La Paura	Irene Wagner
1956	Anastasia	Anna Koreff/Anastasia
1956	Elena et les hommes	Elena Sokorowska
1958	Indiscreet	Anna Kalman
1958	The Inn of the Sixth Happiness	Gladys Aylward
1960ko hamarkada
1961	Aimez-Vous Brahms?	Paula Tessier
1961	Auguste	Cameo
1964	The Visit	Karla Zachanassian
1964	The Yellow Rolls-Royce	Gerda Millett
1967	Stimulantia	Mathilde Hartman
1969	Cactus Flower	Stephanie Dickinson
1970eko hamarkada
1970	Henri Langlois	Bere burua
1970	Walk in the Spring Rain	Libby Meredith
1973	From the Mixed-Up Files of Mrs. Basil E. Frankweiler	Mrs. Frankweiler
1974	Murder on the Orient Express	Greta Ohlsson
1976	A Matter of Time	Sanziani kontesa
1978	Höstsonaten	Charlotte Andergast

Filmen zuzendaria eta izenburuak

Filmen zuzendaria eta itzuli bada beste hizkuntza batera (gaztelania, frantsesa, euskara, katalana edo galiziera) beste izenburu batekin taula honetan ikus daiteke:

Urtea	Filma	Zuzendaria	Beste izenburu batzuk
1938	Dollar	Gustaf Molander	gaztelaniaz: El dólar
1938	The Four Companions	Carl Froelich	gaztelaniaz: El pacto de las cuatro frantsesez: Quatre filles courageuses
1938	A Woman's Face	Gustaf Molander	gaztelaniaz: Un rostro de mujer frantsesez: Visage de femme
1939	Intermezzo	Gregory Ratoff
1940	June Nights	Per Lindberg	gaztelaniaz: Noche de junio frantsesez: Quand la chair est faible
1941	Dr. Jekyll and Mr. Hyde	Victor Fleming	frantsesez: Docteur Jekyll et M. Hyde
1941	Rage in Heaven	W. S. Van Dyke	frantsesez: La Proie du mort
1941	Adam Had Four Sons	Gregory Ratoff	gaztelaniaz: Los cuatro hijos de Adán frantsesez: La Famille Stoddard
1943	Swedes in America	Irving Lerner
1944	Gaslight	George Cukor	frantsesez: Hantise euskaraz: « Gaslight (1944ko filma) »
1945	Spellbound	Alfred Hitchcock	frantsesez: La Maison du docteur Edwardes
1945	The Bells of St. Mary's	Leo McCarey	gaztelaniaz: Las campanas de Santa María frantsesez: Les Cloches de Sainte-Marie
1946	Notorious	Alfred Hitchcock	frantsesez: Les Enchaînés
1952	Europa '51	Roberto Rossellini	frantsesez: Europe 51 katalanez: Europa 51
1954	Giovanna d'Arco al rogo	Roberto Rossellini	gaztelaniaz: Juana de Arco frantsesez: Jeanne au bûcher
1956	Anastasia	Anatole Litvak	katalanez: Anastàsia
1956	Elena and Her Men	Jean Renoir	gaztelaniaz: Elena y los hombres frantsesez: Elena et les Hommes
1958	Indiscreet	Stanley Donen	gaztelaniaz: Indiscreta frantsesez: Indiscret
1958	The Inn of the Sixth Happiness	Mark Robson	gaztelaniaz: El albergue de la sexta felicidad frantsesez: L'Auberge du sixième bonheur
1966	The Human Voice	Ted Kotcheff
1967	Stimulantia	Ingmar Bergman	gaztelaniaz: Los estimulantes
1969	Cactus Flower	Gene Saks	gaztelaniaz: Flor de cactus frantsesez: Fleur de cactus katalanez: Flor de cactus
1970	A Walk in the Spring Rain	Guy Green	gaztelaniaz: Secretos de una esposa frantsesez: La Pluie de printemps
1973	From the Mixed-Up Files of Mrs. Basil E. Frankweiler	Fielder Cook	gaztelaniaz: La escapada
1978	Autumn Sonata	Ingmar Bergman	gaztelaniaz: Sonata de otoño frantsesez: Sonate d'automne euskaraz: « Höstsonaten » katalanez: Sonata de tardor
1982	A Woman Called Golda	Alan Gibson	gaztelaniaz: Una mujer llamada Golda frantsesez: Une femme nommée Golda
2012	The War of the Volcanoes	Francesco Patierno
2021	Space Jam: A New Legacy	Malcolm D. Lee	frantsesez: Space Jam : Nouvelle Ère euskaraz: « Space Jam: Aro berria » katalanez: Space Jam: Noves llegendes
1936	På Solsidan	Gustaf Molander	gaztelaniaz: Hacia el destino
1961	Goodbye Again	Anatole Litvak	gaztelaniaz: Otra vez adiós frantsesez: Aimez-vous Brahms… katalanez: No em diguis adéu
1965	The Love Goddesses	Saul J. Turell
1967	Gustaf Molander
1976	A Matter of Time	Vincente Minnelli	gaztelaniaz: Nina frantsesez: Nina katalanez: Nina, una qüestió de temps
1942	For Whom the Bell Tolls	Sam Wood	gaztelaniaz: Por quién doblan las campanas frantsesez: Pour qui sonne le glas
1962	I Don Giovanni della Costa Azzurra	Vittorio Sala	gaztelaniaz: Beach Casanova frantsesez: Les Don Juan de la Côte d'Azur
1935	Walpurgis Night	Gustaf Edgren	gaztelaniaz: Noche de primavera
1961	Auguste	Pierre Chevalier	gaztelaniaz: Kolka, My Friend
1936	Intermezzo	Gustaf Molander
1948	Arch of Triumph	Lewis Milestone	gaztelaniaz: Arco de triunfo frantsesez: Arc de Triomphe
1964	The Yellow Rolls-Royce	Anthony Asquith	gaztelaniaz: El Rolls-Royce amarillo frantsesez: La Rolls-Royce jaune
1982	Dead Men Don't Wear Plaid	Carl Reiner	gaztelaniaz: Cliente muerto no paga frantsesez: Les cadavres ne portent pas de costard
1942	Casablanca	Michael Curtiz
1974	Murder on the Orient Express	Sidney Lumet	gaztelaniaz: Asesinato en el Orient Express frantsesez: Le Crime de l'Orient-Express katalanez: Assassinat a l'Orient Express galizieraz: Asasinato no Orient Express
1950	Stromboli	Roberto Rossellini	katalanez: Stromboli terra di Dio
1954	Fear	Roberto Rossellini	gaztelaniaz: Ya no creo en el amor frantsesez: La Peur katalanez: La por
2012	Liv & Ingmar	Dheeraj Akolkar
1972	Cries and Whispers	Ingmar Bergman	gaztelaniaz: Gritos y susurros frantsesez: Cris et Chuchotements euskaraz: « Viskningar och rop » katalanez: Crits i murmuris
1953	We, the Women	Luchino Visconti	gaztelaniaz: Nosotras las mujeres frantsesez: Nous les femmes katalanez: Siamo donne (pel·lícula)
1939	One Single Night	Gustaf Molander	gaztelaniaz: Destino
1954	Journey to Italy	Roberto Rossellini	gaztelaniaz: Viaggio in Italia frantsesez: Voyage en Italie katalanez: Viatge a Itàlia
1945	Saratoga Trunk	Sam Wood	gaztelaniaz: La exótica frantsesez: L'Intrigante de Saratoga
1935	Ocean Breakers	Ivar Johansson
1975	The Magic Flute	Ingmar Bergman	gaztelaniaz: La flauta mágica frantsesez: La Flûte enchantée katalanez: Trollflöjten
1948	Joan of Arc	Victor Fleming	gaztelaniaz: Juana de Arco frantsesez: Jeanne d'Arc euskaraz: « Joan of Arc (1948ko filma) »
1949	Under Capricorn	Alfred Hitchcock	frantsesez: Les Amants du Capricorne
1964	The Visit	Bernhard Wicki	gaztelaniaz: La visita del rencor frantsesez: La Rancune

Irudi galeria

Erreferentziak

↑ Elustondo, Ihintza. (2015-08-29). «Irudi bat baino gehiago» Berria.
↑ Stro. (2011-05-09). «8 de mayo: Una carta para la historia» 8 de mayo (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
↑ ^a ^b Stro. (2011-03-20). «Ingrid Bergman I» Ingrid Bergman I (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
↑ (Ingelesez) «AFI’s 100 YEARS…100 STARS» American Film Institute (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
↑ «Ingrid Bergman» IMDb (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

Kanpo estekak

Datuak: Q43247
Multimedia: Ingrid Bergman / Q43247

[1] Elustondo, Ihintza. (2015-08-29). «Irudi bat baino gehiago» Berria.

[2] Stro. (2011-05-09). «8 de mayo: Una carta para la historia» 8 de mayo (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

[#1-3] Stro. (2011-03-20). «Ingrid Bergman I» Ingrid Bergman I (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

[4] (Ingelesez) «AFI’s 100 YEARS…100 STARS» American Film Institute (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

[5] «Ingrid Bergman» IMDb (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]