Saltar ao contido

Violencia de xénero

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Muller maltratada cun bastón é un debuxo de Goya.

Violencia de xénero é un tipo de violencia física ou psicolóxica exercida contra unha persoa sobre a base do seu sexo ou xénero, que ten como resultado un dano ou sufrimento físico, sexual, ou psicolóxico,[1][2] así como o ameaza, a coacción ou a privación arbitraria da liberdade, que impacta de maneira negativa a súa identidade e benestar social.[3][4] Outras formas desta violencia inclúen a violencia a través da linguaxe verbal e non verbal, o acoso laboral, o acoso sexual, a homofobia e a violencia cara ás mulleres no ámbito da saúde.[5]

Entre os actos e accións que se consideran violencia contra as mulleres ou os homes e que teñen como resultado dano ou sufrimento para a muller ou o home considéranse o abuso, o abuso sexual, a agresión sexual, o acoso sexual, a cousificación, a cultura da violación, a violencia obstétrica, o abuso de poder, a violencia doméstica, (tamén denominada familiar), a mutilación xenital feminina ou masculina, o tráfico de mulleres e a prostitución forzada, a violencia derivada dos conflitos armados, as prácticas tradicionais prexudiciais para a saúde de nenas e mulleres, ou nenos e homes, a violación e o feminicidio.

A maioría destas prácticas están tipificadas penalmente, e moitas delas constitúen delitos contra a liberdade sexual, o que permite que calquera muller ou nena que se atope nesta situación poida demandar amparo xudicial, así como soporte social.

O 25 de novembro foi designado pola ONU como o "Día Internacional para a Eliminación da Violencia contra a Muller"

Contido

[editar | editar a fonte]

A violencia de xénero é un tipo de violencia física, psicolóxica ou sexual exercida contra calquera persoa ou grupo de persoas sobre a base do seu sexo ou xénero[6][7][8][9][10] que impacta de maneira negativa na súa identidade e benestar social, físico, psicolóxico ou económico.[11][12] De acordo coa Organización das Nacións Unidas, o termo utilízase «para distinguir a violencia común daquela que se dirixe a individuos ou grupos sobre a base do seu xénero»,[10] constituíndose nunha violación dos dereitos humanos; tal enfoque é compartido por Human Rights Watch en diversos estudos realizados durante os últimos anos.[8][13][14]

A violencia de xénero é un problema que pode incluír asaltos ou violacións sexuais, prostitución forzada, explotación laboral, o aborto selectivo en función do sexo, violencia física e sexual contra prostitutas, infanticidio, tráfico de persoas, violacións sexuais durante período de guerra, entre outros.

Este tipo de violencia presenta diversas características diferentes a outros tipos de violencia interpersoal, e normalmente é asociada á violencia contra a muller, aínda que non son sinónimos debido á amplitude que abarcan as distintas formas de violencia e a que non todos os estudos se enfocan nas definicións, identidades e relacións de xénero; así, non toda a violencia contra a muller pode identificarse como violencia de xénero, xa que o termo fai referencia a aquel tipo de violencia que ten as súas raíces nas relacións de xénero dominantes existentes nunha sociedade, polo que é habitual que exista certa confusión respecto diso e polo tanto, existe certa falta de consenso.

Por outra banda, algúns autores equipárana coa violencia de parella, termo máis acoutado que a violencia de xénero: este último é un problema moi amplo e que non só abarca as relacións de parella, e tal equivalencia destes conceptos traería consecuencias negativas para as mulleres que requiren recursos institucionais de apoio. No caso das relacións entre persoas do mesmo sexo, a violencia de xénero no contexto da violencia de parella podería ocultarse baixo o manto da heteronormatividade.

Ademais, tamén tende a confundirse coa violencia doméstica, termo máis restrinxido que, aínda que está intimamente relacionado, inclúe a violencia no terreo da convivencia familiar ou asimilada, por parte dun dos membros contra outros, contra algún dos demais ou contra todos eles, e onde se inclúen ademais das mulleres, a nenos, anciáns e inclusive homes. Para algúns xuristas ambos os termos son confusamente utilizados en gran parte dos estudos xurídicos e mesmo das leis ou normas que se encargaron da súa regulación. Algunhas investigacións utilizan violencia de xénero no espazo familiar co fin de diferenciala.

A violencia de xénero presenta distintas manifestacións, como actos que causan sufrimento ou dano, ameazas, coerción ou outra privación de liberdades.[10][15][16] Estes actos maniféstanse en todos os ámbitos da vida social e política, entre os que se atopan a propia familia, o Estado, a educación, os medios de comunicación, as relixións, o mundo do traballo, a sexualidade, as organizacións sociais, a convivencia en espazos públicos, a cultura etc.[17]

Existe consenso respecto de que a maioría das vítimas da violencia de xénero son mulleres e nenas, mentres que historicamente os homes estarían subrepresentados nas estatísticas;[6][10][18] outros estudos afirman que a poboación LGBT tamén estaría subrepresentada e mesmo, algúns grupos mostrarían maior prevalencia a nivel comparado.[19][20] ONU Mulleres advirte sobre o erro habitual de considerar a expresión «violencia de xénero» como sinónimo da expresión «violencia contra a muller», sinalando que o concepto de violencia de xénero é máis amplo e ten como fin destacar a dimensión de xénero na subordinación da muller na sociedade e a súa vulnerabilidade fronte á violencia, que é dirixida contra calquera persoa que non respecte os roles que unha sociedade determinada lle impón a homes e mulleres, razón pola cal tamén homes e nenos poden ser vítimas da violencia de xénero, especialmente da violencia sexual.[21]

Dentro da noción de violencia de xénero inclúense actos como asaltos ou violacións sexuais, prostitución forzada, discriminación laboral, o aborto selectivo por sexo, violencia física e sexual contra persoas que exercen a prostitución, infanticidio con base no xénero, castración parcial ou total, ablación de clítoris, tráfico de persoas, violacións sexuais en guerras ou situacións de represión estatal, acoso e fustrigación sexual —entre eles o acoso na rúa—, patróns de acoso ou fustrigación en organizacións masculinas, ataques homofóbicos e transfóbicos cara a persoas ou grupos LGBT, o encubrimento e a impunidade dos delitos de xénero, a violencia simbólica difundida polos medios de comunicación de masas,[22] entre outros.[6][23][24][25][26]

Características específicas

[editar | editar a fonte]

A violencia de xénero presenta diversas características diferentes a outros tipos de violencia interpersoal,[27] e normalmente é asociada á violencia contra a muller, aínda que non son sinónimos[28][29] debido á amplitude que abarcan as distintas formas de violencia e a que non todos os estudos se enfocan nas definicións, identidades e relacións de xénero; así, non toda a violencia contra a muller pode identificarse como violencia de xénero,[30] xa que o termo fai referencia a aquel tipo de violencia que ten as súas raíces nas relacións de xénero dominantes existentes nunha sociedade, polo que é habitual que exista certa confusión respecto diso[31][32][33] e polo tanto, existe certa falta de consenso.[34]

Por outra banda, algúns autores equipárana coa violencia de parella, termo máis acoutado que a violencia de xénero: este último «é un problema moi amplo e que non só abarca as relacións de parella»,[35] e tal equivalencia destes conceptos traería consecuencias negativas para as mulleres que requiren recursos institucionais de apoio.[36] No caso das relacións entre persoas do mesmo sexo, a violencia de xénero —no contexto da violencia de parella— podería ocultarse «baixo o manto da heteronormatividade».[37]

Ademais, tamén tende a confundirse coa violencia doméstica,[38][39][40][41] termo máis restrinxido que, aínda que está intimamente relacionado, inclúe a violencia «no terreo da convivencia familiar ou asimilada, por parte dun dos membros contra outros, contra algún dos demais ou contra todos eles»,[42] e onde se inclúen ademais das mulleres, a nenos, anciáns e inclusive varóns.[16] Para algúns xuristas ambos os termos son «confusamente utilizados en gran parte dos estudos xurídicos e mesmo das leis ou normas que se encargaron da súa regulación».[27] Algunhas investigacións utilizan «violencia de xénero no espazo familiar» co fin de diferenciala.[43]

Conceptualización

[editar | editar a fonte]

Xénero

[editar | editar a fonte]
Artigo principal: Xénero (ciencias sociais).

Resulta complexo determinar a evolución teórica do termo «xénero» nas ciencias sociais, expresión derivada do anglicismo gender.[44] A categoría de xénero tería as súas raíces nos debates antropolóxicos e sociolóxicos da primeira metade do século XX que indicaban que a conduta humana era aprendida e non se atopaba predefinida polos xenes,[44] mentres que a inserción do concepto dentro do campo das ciencias sociais sería posterior.[45] Tales debates precederon á «medicalización do sexo» ocorrido aproximadamente entre 1885-1910,[46] fase onde apareceu «unha nova forma de entender e falar sobre a sexualidade humana»,[47] perspectiva nova que se afastaba dos xuízos soamente prácticos dos actos sexuais —descendencia, pracer, o socialmente aceptábel—, e que nacía conxuntamente coa psicoloxía e psiquiatría, polo que as voces autorizadas para falar de sexualidade proviñan do mundo médico.[48] Foi nesta época onde se comezou a utilizar termos tales como «homosexual» e «heterosexual».[47]

A distinción entre o medicalizado «sexo» e a categoría psicolóxica «xénero» apareceu a partir da segunda metade do século XX. Un dos primeiros autores que utilizaría tal termo nun sentido distinto ao gramatical foi John Money en 1955 para referirse aos comportamentos asociados á identidade masculina e feminina das persoas, onde intervirían factores sociobiolóxicos;[49][50] anos máis tarde —en 1963— Robert Stoller sería quen introduciría a distinción sexo/xénero no 23º Congreso Psicanalítico Internacional de Estocolmo tras buscar «unha palabra para poder diagnosticar aquelas persoas que, aínda que posuían un corpo de home, se sentían mulleres»,[51] constituíndose no primeiro autor que contrastou explicitamente ambos os termos[52] co fin de precisar o concepto de identidade de xénero con respecto ao termo identidade sexual, que na súa opinión era máis ambiguo.[53] Parte da visión de Ralph Greenson influenciaría na concepción Stolleriana.[45]

O auxe dos estudos feministas na década de 1970 apropiouse da visión que Stoller desenvolveu,[52] e comezou a impulsar no mundo anglosaxón[54] o termo gender desde un punto de vista específico das diferenzas sociais e culturais, en oposición ás biolóxicas existentes entre homes e mulleres; aquí pódense atopar os traballos de Kate Millett, Germaine Greer, Ann Oakley e Nancy Chodorow, entre outras.[55] O uso do termo «xénero» tamén se xeneralizou a mediados de devandita década no mundo feminista do Estado Español, especialmente cun sentido social e cultural.[56]

Logo, ao falar de xénero está a remitirse a unha categoría relacional[57] e non dunha simple clasificación dos suxeitos en grupos identitarios, polo que este «garda relación coas diferenzas sociais entre homes e mulleres en calquera sociedade».[58]

Violencia

[editar | editar a fonte]
Lazo contra a Violencia de Xénero na casa do concello de Catoira
Artigo principal: Violencia.

A violencia é un concepto de múltiples dimensións e connotacións, que de acordo coa Organización Mundial da Saúde inclúe «o uso intencional de forza, poder físico, ou ameazas, en contra dun mesmo, outra persoa, ou en contra dun grupo ou comunidade, cuxo resultado desemboca con alta probabilidade en lesións, morte, secuelas psicolóxicas, ou mal comportamento».[59] Os estudos que abordan este tema utilizan diversos termos para facer alusión a ela, tales como agresión, conflito, delincuencia, desordes de conduta, comportamento criminal, comportamento antisocial, violencia ou outros;[60] ademais, remiten a variadas teorías multidisciplinares, que tentaron definir desde a súa óptica, se o comportamento violento é constitutivo do ser humano ou nace da influencia da cultura.[61][62][63][64]

A Asociación Estadounidense de Psicoloxía sinala que a diversa evidencia existente suxire que a violencia é un comportamento aprendido, o que non significa que factores psicolóxicos ou temperamentais non estean relacionados coa manifestación dun comportamento agresivo ou violento, senón que, para moitos individuos, a violencia está subordinada a un conxunto de normas socioculturais e expectativas de roles que debe ter unha persoa na sociedade.[65]

Definición

[editar | editar a fonte]

Para o caso dos organismos oficiais, a violencia de xénero como concepto tería o seu seo nas resolucións 34/180 de 18 de decembro de 1979 e 48/104 do 20 de decembro de 1993 aprobadas pola Asemblea Xeral das Nacións Unidas;[66] particularmente esta última —baixo o título Declaración sobre a eliminación da violencia contra a muller— define o que se entende como violencia contra a muller, que permitiría contextualizar a violencia de xénero para este grupo de persoas:

(...) «violencia contra a muller» enténdese todo acto de violencia baseado na pertenza ao sexo feminino que teña ou poida ter como resultado un dano ou sufrimento físico, sexual ou psicolóxico para a muller, así como as ameazas de tales actos, a coacción ou a privación arbitraria da liberdade, tanto de se produciren na vida pública como na vida privada
(Asemblea Xeral da ONU. Resolución 48/104, 20 de decembro de 1993).[67]

Tal declaración non definiu especificamente o concepto «violencia de xénero», nin tampouco o documento emanado da Cuarta Conferencia sobre a Muller celebrada en Beijing en 1995 que utilizou á violencia «desde a perspectiva de xénero» como elemento estratéxico para promover a igualdade entre mulleres e homes.[68][a]

No informe do Secretario Xeral en adianto do período de sesións en aplicación dos resultados da Cuarta Conferencia Mundial sobre a Muller e do vixésimo terceiro período extraordinario de sesións da Asemblea Xeral, titulado A muller no ano 2000: igualdade entre os xéneros, desenvolvemento e paz para o século XXI, recoñécese a importancia da aclaración do concepto «violencia por motivos de xénero» cara ás mulleres, seguindo a lóxica da recomendación xeral Núm. 19 (1992) do Comité para a Eliminación da Discriminación contra a Muller:

Violencia por motivos de xénero é unha forma de discriminación no sentido da definición do artigo 1 da Convención e que a discriminación contra a muller é unha das causas principais da devandita violencia. Por outra banda, destaca que a violencia por motivos de xénero impide gravemente que a muller goce de dereitos e liberdades en pé de igualdade co home. A recomendación xeral  N° 19 sitúa a violencia por motivos de xénero no marco dos dereitos humanos. Os Estados, os organismos do sistema das Nacións Unidas, as organizacións non gobernamentais e a sociedade civil, así como os investigadores e as mulleres individualmente utilizan este marco para previr e combater a violencia contra a muller e para mellorar a rendición de contas.[70]

A principios da década de 2000, o Alto Comisionado das Nacións Unidas para os Refuxiados sinalou que a violencia de xénero podía catalogarse como unha violación dos dereitos humanos, e indicou que este flaxelo afectaba a mulleres, homes, nenos e nenas, aínda que son elas as que predominantemente son vítimas.[10] Este organismo indica que é un tipo de violencia «que se dirixe en contra dunha persoa sobre a base do seu xénero ou sexo»,[10] definición que é compartida por diversas organizacións internacionais, entre elas a UNICEF,[71] a axencia europea EIGE —que asesora a Comunidade Europea e os seus estados membros en materias de igualdade de xénero—,[72] The Women’s Health Council e o Departamento de Xustiza e Igualdade de Irlanda,[73][74] a Corte Penal Internacional,[75] o Consello Internacional de Organizacións Voluntarias ou Human Rights Watch.[8][13][14]

Respecto ao Estatuto de Roma, cando fai referencia á violencia de xénero nos artigos 42(9), 54(1a) e 68(1), o termo «xénero» debe entenderse exclusivamente como un termo que se refire aos dous sexos, masculino e feminino, no contexto da sociedade» segundo o que sinala o artigo 7(3);[76][77] así, a violencia de xénero:

(...) engloba calquera acto prexudicial perpetrado en contra da vontade dunha persoa e baseado nas diferenzas de atribución social (xénero) entre homes e mulleres. Os actos de violencia de xénero violan un determinado número de dereitos humanos universais protexidos polas convencións e os instrumentos internacionais. Moitas formas de violencia de xénero —aínda que non todas— considéranse ilegais e actos criminais nas políticas e leis nacionais
(UNFPA, 2012).[58]

A violencia de xénero en España

[editar | editar a fonte]

Desde 2004, en España está en vixencia a Ley Orgánica de Medidas de Protección Integral contra a Violencia de Xénero [78], que incluíu distintas medidas para erradicar esta lacra.

A súa principal achega foi habilitar o teléfono de axuda ás mulleres agredidas, o 016, que está activo permanentemente (as 24 horas, os 7 días da semana e tódolos días do ano), e que é gratuíto; pode atender en 51 idiomas. Para salvagardar a seguridade das persoas que chamen e evitar que o maltratador descubra que a súa parella o utilizou, este número non aparece na factura do teléfono, pero, dependendo do caso, pode aparecer noutros rexistros, polo que se recomenda facer estas chamadas desde un teléfono público ou pedirlle o seu teléfono a outra persoa para realizalas.

O número de usuarias deste recurso está aumentando gradualmente desde que se estableceu, desde as 15.715 chamadas en 2015 ata as 87.307 chamadas pertinentes en 2021 (Ministerio de Igualdade Arquivado 17 de novembro de 2022 en Wayback Machine.). O total de chamadas superou as 850.000 anuais, das que corresponderían a Galicia un total de 38.499 (un 4,5%) en 2019).

Tamén é posible avisar de casos de violencia de xénero na Web de Colaboración Ciudadana por calquera persoa, e achegando só aqueles datos que se desexen, xa que non ten carácter de denuncias.

Segundo os boletíns estatísticos que publica o Ministerio de Igualdade [2] Arquivado 12 de novembro de 2022 en Wayback Machine., no ano 2021 houbo 48 mulleres vítimas de violencia de xénero en España, unha cifra menor que as 70-76 dos primeiros anos nos que se teñen datos (a partir de 2003), pero que parece haberse estabilizado no último decenio nos 49-62 casos dos anos comprendidos entre 2011 e 2020. A porcentaxe de mortes en Galicia rolda o 5%.

No ano 2019 houbo en España 168.057 denuncias por violencia de xénero (6.551 en Galicia, o 3,9%). Entre todas elas, tan só sete se demostraron falsas denuncias (segundo a Fiscalía española), o que desmonta a afirmación que sosteñen partidos políticos como Vox cando minimizan o problema afirmando que moitas mulleres denuncian en falso por vinganza contra as súas parellas [79]. A resultas destas denuncias, dictáronse 40.720 ordes de alonxamento (2.022 en Galicia, o 5%).

Datos estatísticos noutros países

[editar | editar a fonte]

Arxentina

[editar | editar a fonte]

A Fiscalía da Cidade de Buenos Aires leva rexistros oficiais de violencia de xénero desde 2010. Desde ese ano, o aumento das denuncias foi exponencial, pasando de 2801 casos en 2010, a 16.883 en 2016. Os datos parciais de 2017 mostraban un novo aumento, con 8982 denuncias de violencia de xénero, soamente nos primeiros cinco meses. As mulleres foron a gran maioría das vítimas de devandita violencia, alcanzando o 88% en 2016 e o 89% en 2017.[80]

Ecuador

[editar | editar a fonte]

De acordo coa Enquisa Nacional de Relacións Familiares e Violencia de Xénero contra as Mulleres, en Ecuador 6 de cada 10 mulleres viviron algún tipo de violencia de xénero. As mulleres que máis sofren desta violencia de xénero son as divorciadas, sendo un 85,4% as mulleres divorciadas que sufriron de violencia de xénero a mans das súas ex parellas coas que tiveron fillos nas súas anteriores relacións. Con todo, non se debe descartar as mulleres solteiras, xa que un 47,1% delas sofren de violencia de xénero xa sexa por parte da súa familia ou da súa parella.[81].

En Ecuador, a forma máis recorrente de violencia é a psicolóxica co 53,9% dentro das estatísticas, pero moitas das mulleres non pensan ou non se queren separar da súa parella xa sexa porque os queren ou necesitan a pesar destes malos tratos.

Doutra banda, as investigacións de violencia intrafamiliar cara aos homes é moi escasa, polo menos un 50% son vítimas reais de violencia.[82] No entanto, esta cifra non pode ser confirmada na súa totalidade pola vergoña, posíbel humillación ou burla que os homes poden chegar a ter no momento de facer a denuncia contra este problema. Xeralmente, as repercusións nos homes tenden a ser baixa autoestima, culpa polo sucedido, empézanse a desvalorizar a si mesmos, aparece a ansiedade e tensión.

Kenya

[editar | editar a fonte]

En 2011 o Parlamento de Kenya adoptou unha lei prohibindo a mutilación xenital[83] e en 2015 aprobouse unha Lei contra as violencias domésticas.[84] En 2018 calcúlase que un 20 % de mulleres sofren mutilación xenital fronte ao 30 % a principios do 2000.[85]

Algúns grupos de mulleres crearon lugares de protección para as mulleres, entre eles atópase o lugar de Mopukori en Archers Post, a 300 quilómetros ao norte de Nairobi.

México

[editar | editar a fonte]

De acordo a unha mostra tomada do ano 2007 ao ano 2012, o «Programa de prevención e atención da violencia de xénero» (SEPAVIGES) da Secretaría de Saúde do Distrito Federal, México rexistrou 6174 casos de violencia familiar. Dos casos reportados, o 69 % das vítimas de violencia foron mulleres e o 31 % homes.[86]

Dos casos informados en mulleres, o 54 % atopábanse entre os 16 e 28 anos de idade, 15 % foron nenas menores de 5 anos, un 8 % tivo de 6 a 9 anos e un 22 % dixeron ter entre 10 a 15 anos.

No caso dos homes esta relación foi inversa. A maior proporción de casos atendidos correspondeu a menores de 5 anos, representando o 37 %, seguidos polos que tiveron entre 10 e 15 anos, 28 %; de 6 a 9 anos, 19 %; e de 16 a 28 anos, 17 %.

O sitio onde ocorreu o evento de violencia con maior frecuencia foi a vivenda tanto para mulleres como homes, 87 % e 89 % respectivamente.

As áreas anatómicas lesionadas con maior frecuencia para todos os grupos de idade e ambos os sexos foron: extremidades inferiores, 18 % mulleres e 18 % homes; as extremidades superiores, 16 % en mulleres e 17 % en homes; e a cara, 15 % mulleres e 14 % en homes.

Lexislación internacional

[editar | editar a fonte]

A este respecto, o Manual de lexislación sobre a violencia contra a muller (ONU 2010) advirte:

Con todo, a lexislación dedicada ás cuestións de xénero en materia de violencia contra a muller non permite o axuizamento da violencia contra homes e nenos e nalgúns países pode impugnarse por considerarse inconstitucional. Varios países adoptaron lexislación neutral con respecto ás cuestións de xénero, que é aplicábel tanto a mulleres como a homes. Con todo, esa lexislación pode ser obxecto de manipulación por parte de quen perpetra delitos de violencia. Por exemplo, nalgúns países axuizouse as propias mulleres sobreviventes de violencia pola súa incapacidade para protexer os seus fillos da violencia. Así mesmo, a lexislación neutral con respecto ás cuestións de xénero tendeu a dar prioridade á estabilidade da familia por encima dos dereitos das persoas demandantes/sobreviventes ( predominantemente mulleres) porque non reflicte nin aborda especificamente a experiencia que as mulleres teñen da violencia cometida contra elas.


Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ O Consello Económico e Social ( ECOSOC) das Nacións Unidas aprobou as conclusións convidas 1997/2 sobre a incorporación da perspectiva de xénero en todas as políticas e programas do sistema das Nacións Unidas nas súas sesións de coordinación o 18 de xullo de 1997. A importancia da estratexia de incorporación da perspectiva de xénero foi reiterado pola Asemblea Xeral no seu vixésimo terceiro período extraordinario de xuño de 2000, e en resolucións posteriores. En 2004, o Consello examinou a aplicación das conclusións convidas 1997/2. A resolución máis recente sobre a integración da perspectiva de xénero foi aprobada na sesión substantivo de 2006 do ECOSOC (resolución 2006/36) .[69]
Referencias
  1. ↑ Violencia de género y sistema de justicia penal. Tirant lo Blanch. 2008-01-01. ISBN 9788498763782. 
  2. ↑ 1955-, Rose, Susan D.,. Challenging global gender violence : the global clothesline project. ISBN 9781137388483. 
  3. ↑ Tutela procesal frente a los hechos de violencia de género: la protección procesal de las víctimas de la violencia de género en España y en países relevantes de nuestro entorno cultural. Universitat Jaume I. ISBN 9788480216081. 
  4. ↑ Los Derechos humanos. UOC. 2007-01-01. ISBN 9788497886284. 
  5. ↑ Eva Patrícia Gil Rodríguez, Imma Lloret Ayter, La violència de gènere, Editorial UOC, 2007. ISBN 9788497885645 (en catalán)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Kilmartin, Christopher; Allison, Julie A. (2007). Men's Violence Against Women: Theory, Research, and Activism (en inglés). Routledge. p. 278. ISBN 978-08-0585-770-2. 
  7. ↑ Izumi, Kaori (2007). "Gender-based violence and property grabbing in Africa: a denial of women's liberty and security". En Terry, Geraldine; Hoare, Joanna. Gender-Based Violence (en inglés). Oxfam. pp. 195. ISBN 978-08-5598-602-5. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Long, Scott (2009). "They Want Us Exterminated": Murder, Torture, Sexual Orientation and Gender in Iraq (en inglés). Human Rights Watch. p. 67. ISBN 978-15-6432-524-2. 
  9. ↑ The Women's Health Council (febreiro, 2009). "Translating pain into action: a study of gender-based violence and minority ethnic women in Ireland" (PDF) (en inglés). The Women's Health Council. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 18 de xullo de 2014. Consultado o 14 de novembro de 2012. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 United Nations High Commissioner for Refugees (maio, 2003). Sexual and Gender-Based Violence against Refugees, Returnees and Internally Displaced Persons: Guidelines for Prevention and Response (PDF) (en inglés). UNHCR. 
  11. ↑ "Únete para poner fin a la violencia contra las mujeres". www.un.org. Consultado o 20 de novembro de 2017. 
  12. ↑ Interagency Gender Working Group. "Gender-based Violence Initiative: A project of the Reproductive Health for Refugees Consortium designed to improve international and local capacity to address gender-based violence (GBV) among refugee and internally displaced populations" (PDF). Reproductive Health for Refugees RHR Consortium (en inglés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 16 de outubro de 2013. Consultado o 14 de novembro de 2012. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Human Rights Watch (2008). These Everyday Humiliations: Violence Against Lesbians, Bisexual Women, and Transgender Men in Kyrgyzstan (en inglés). Human Rights Watch. p. 45. ISBN 978-15-6432-381-1. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Higonnet, Etelle (2007). "My Heart is Cut": Sexual Violence by Rebels and Pro-government Forces in Côte D'Ivoire, Volume 19 (en inglés). Human Rights Watch. p. 133. 
  15. ↑ de Celis, Estibaliz (2011). "Prevención de la violencia de género". Perspectivas de la violencia de género. Madrid: Grupo 5 Editorial. p. 292. ISBN 978-84-937730-1-4. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Villacampa Estiarte, Carolina (2008). "La violencia de género: aproximación fenomenológica, conceptual y a los modelos de abordaje normativo". En Villacampa Estiarte, Carolina. Violencia de género y sistema de justicia penal. pp. 25–86. ISBN 978-84-9876-378-2. 
  17. ↑ Blanco Nieto, Pilar; Ruíz-Jarabo Quemada, Consuelo (2002). "Prevención de violencia contra las mujeres". En Serrano González, María Isabel. Educación para la salud del siglo XXI: comunicación y salud. Madrid: Ediciones Díaz de Santos. p. 602. ISBN 978-84-7978-536-9. 
  18. ↑ Felson, Richard (2002). Violence and gender reexamined. American Psychological Association. ISBN 1557988951. 
  19. ↑ Dang, Alain; Vianney, Cabrini (2007). Living in the margins: A national survey of lesbian, gay, bisexual and transgender Asian and Pacific Islander Americans (en inglés). Nueva York: National Gay and Lesbian Task Force Policy Institute. 
  20. ↑ Lombardi, E.L.; Wilchins, R.A.; Priesing, D.; Malouf, D. (2001). "Gender violence: Transgender experiences with violence and discrimination". Journal of Homosexuality 42 (1): 89-101. PMID 11991568. doi:10.1300/J082v42n01_05. 
  21. ↑ Entidad de las Naciones Unidas para la Igualdad de Género y el Empoderamiento de las Mujeres (ed.). "Definición de la violencia contra las mujeres y niñas". Centro Virtual de Conocimiento para Poner Fin a la Violencia contra las Mujeres y Niñas. Consultado o 7 de novembro de 2014. Frecuentemente os termos “violencia baseada en xénero” e “violencia contra as mulleres” son usados de modo indistinto na bibliografía e polos avogados, con todo, o termo “violencia baseada en xénero” refírese a aquela dirixida contra unha persoa en razón do xénero que el ou ela ten así como das expectativas sobre o rol que el ou ela deba cumprir nunha sociedade ou cultura. A violencia baseada no xénero pon de relevo como a dimensión de xénero está presente neste tipo de actos, é dicir, a relación entre o estado de subordinación feminina na sociedade e a súa crecente vulnerabilidade respecto da violencia. Con todo, resulta importante advertir que tanto homes como nenos tamén poden ser vítimas da violencia baseada no xénero, especialmente da violencia sexual. 
  22. ↑ Galarza Fernández, E.; Cobo Bedía, R.; Esquembre Cerdá, M. (2016). "The media and the symbolic violence against women". Revista Latina de Comunicación Social (71): 818–832. Arquivado dende o orixinal o 13 de xuño de 2018. Consultado o 08 de agosto de 2018. 
  23. ↑ Ferrales, Gabrielle; Maves McElrath, Suzy (2014). "Beyond Rape: Reconceptualizing Gender-Based Violence During Warfare". En Rosemary, Gartner; McCarthy, Bill. The Oxford Handbook of Gender, Sex, and Crime (en inglés). Oxford University Press. p. 736. ISBN 978-0-19983-870-7. 
  24. ↑ Engle Merry, Sally (2009). "Gender violence". En Forsythe, David P. Encyclopedia of Human Rights, Volume 1 (en inglés). Oxford University Press. p. 2428. ISBN 978-01-9533-402-9. 
  25. ↑ Carpenter, R. Charli (2006). "Recognizing Gender-Based Violence Against Civilian Men and Boys in Conflict Situations". Security Dialogue (en inglés) 37 (1): 83–103. ISSN 0967-0106. doi:10.1177/0967010606064139. 
  26. ↑ Rose, Susan D. (2013). Challenging Global Gender Violence: The Global Clothesline Project (en inglés). Nueva York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-38848-3. 
  27. ↑ 27,0 27,1 Fuentes Soriano, Olga (2007). "Acciones positivas, tutela penal y tutela judicial en la Ley Integral". En Gómez Colomer, Juan Luis. Tutela procesal frente a hechos de violencia de género: la protección procesal de las víctimas de la violencia de género en España y en países relevantes de nuestro entorno cultural. Universitat Jaume I. p. 619. ISBN 978-84-8021-608-1. 
  28. ↑ Terry, Geraldine (2007). "Introduction". En Terry, Geraldine; Hoare, Joanna. Gender-Based Violence (en inglés). Oxfam. pp. 195. ISBN 978-08-5598-602-5. 
  29. ↑ Roxane, Richter (2011). "Disparity and Disasters: A Frontline View of Gender-Based Inequities in Emergency Aid and Health Care". En Wies, Jennifer R.; Haldane, Hillary J. Anthropology at the Front Lines of Gender-Based Violence (en inglés). Vanderbilt University Press. pp. 242. ISBN 978-08-2651-781-4. 
  30. ↑ Gallagher, Anne T. (2010). The International Law of Human Trafficking (en inglés). Cambridge University Press. pp. 606. ISBN 978-05-2119-107-4. 
  31. ↑ Espinar Ruíz, Eva. Violencia de género y procesos de empobrecimiento (Tese) (en castelán). Universidad de Alicante. ISBN 84-688-4755-0. Consultado o 4 de setembro de 2018. 
  32. ↑ Álvarez, Ofelia (2006). "El enfoque de género y la violencia contra las mujeres: aproximación al análisis de los conceptos". Revista venezolada de estudios de la mujer 11 (26): 45–54. ISSN 1316-3701. 
  33. ↑ Corcoy Bidasolo, Mirentxu (2010). "Problemática jurídico-penal y político-criminal de la regulación de la violencia de género y doméstica". Revista de Derecho de la Pontificia Universidad Católica de Valparaíso 34 (1): 305–347. ISSN 0716-1883. 
  34. ↑ Alonso Varea, José Manuel; Castellanos Delgado, José Luis (2006). "Por un enfoque integral de la violencia familiar". Intervención Psicosocial 15 (6). ISSN 1132-0559. doi:10.4321/S1132-05592006000300002. 
  35. ↑ Quinteros, Andrés; Pablo, Carbajosa (2008). Hombres Maltratadores - Tratamiento psicológico de agresores. Editorial Grupo 5. p. 268. ISBN 978-84-9357-953-1. 
  36. ↑ Ana, García-Mina Freire (2010). "Reflexiones finales: Lo que se nombra no existe". En García-Mina Freire, Ana. La violencia contra las mujeres en la pareja: Claves de análisis y de intervención. Universidad Pontifica Comillas. p. 424. ISBN 978-84-8468-284-4. 
  37. ↑ van Zyl, Mikki (2005). "Escaping Heteronormative Bondage: Sexuality in Citizenship". En Gouws, Amanda. (Un)thinking citizenship (en inglés). Ashgate Publishing, Ltd. p. 281. ISBN 978-19-1971-372-4. 
  38. ↑ Yubero Jiménez, Santiago; Blanco Abarca, Amalio; Larrañaga Rubio, Elisa, eds. (2007). "El maltrato a la mujer ¿Terrorismo doméstico?". Convivir con la violencia: un análisis desde la psicología y la educación de la violencia en nuestra sociedad. Universidad de Castilla La Mancha. p. 272. ISBN 978-84-8427-469-8. 
  39. ↑ Pérez Viejo, Jesús M.; Montalvo Hernández, Ana (2010). "Violencia de género: análisis y aproximación a sus causas y consecuencias". Violencia de género: prevención, deyección y atención. Editorial Grupo. p. 322. ISBN 9788493773007. 
  40. ↑ Molina Bláquez, Concepción; Mirat Hernández, Pilar; Armendariz de León, Carmen (2010). "El tratamiento penal de la violencia de género". En García-Mina Freire, Ana. La violencia contra las mujeres en la pareja: Claves de análisis y de intervención. Universidad Pontifica Comillas. p. 424. ISBN 978-84-8468-284-4. 
  41. ↑ Ruíz Cabeza, María (1997). "Mujer, inmigrante y víctima de violencia de género". En García Castaño, Francisco Javier; Granados Martínez, Antolín. Educación, integración o exclusión de la diversidad cultural?. Nina Kressova. p. 322. 
  42. ↑ Mora Chamorro, Héctor (2008). Manual de protección a víctimas de violencia de género. Editorial Club Universitario. p. 90. ISBN 978-84-8454-696-2. 
  43. ↑ Larraín, Soledad (2007). "Violencia de género: el desafío de la prevención". En Alda, Erik. ¿Cuál Es la Salida?: La Agenda Inconclusa de la Seguridad Ciudadana. IDB. p. 410. ISBN 978-15-9782-049-3. 
  44. ↑ 44,0 44,1 Tuñón Pablos, Esperanza (2000). "Género". En Baca Olamendi, Laura. Léxico de la Política. FLACSO México. p. 831. ISBN 978-96-8166-107-6. 
  45. ↑ 45,0 45,1 Hernando, Almudena (2012). La fantasía de la individualidad. Sobre la construcción sociohistórica del sujeto moderno. Katz Editores. p. 201. ISBN 978-84-9294-642-6. 
  46. ↑ Nye, Robert A., ed. (1999). Sexuality (en inglés). Oxford University Press. p. 528. ISBN 978-01-9288-019-2. 
  47. ↑ 47,0 47,1 G.G., Bolich (2007). Conversing on Gender (en inglés). Lulu.com. p. 464. ISBN 978-06-1515-670-5. 
  48. ↑ McLaren, Angus (1999). Twentieth-Century Sexuality: A History (en inglés). Wiley. pp. 304. ISBN 978-06-3120-813-6. 
  49. ↑ Puleo, Alicia H. (2007). "Introducción al concepto género". En Plaza, Juan F.; Delgado, Carmen. Género y Comunicación. Editorial Fundamentos. p. 188. ISBN 978-84-2451-136-4. 
  50. ↑ Gooren J.G., Louis (2003). "El transexualismo, una forma de intersexo". En Becerra-Fernández, Antonio. Transexualidad: La Búsqueda de una Identidad. Madrid: Ediciones Díaz de Santos. p. 270. ISBN 978-84-7978-567-3. 
  51. ↑ Patrícia Gil, Eva; Lloret, Imma (2007). Los derechos humanos y La violencia de género. Editorial UOC. p. 166. ISBN 978-84-9788-628-4. 
  52. ↑ 52,0 52,1 Moi, Toril (2001). What Is a Woman?: And Other Essays (en inglés). Oxford University Press. p. 517. ISBN 978-01-9818-675-5. 
  53. ↑ Stoller, Robert (1964). "A Contribution to the Study of Gender Identity". International Journal of Psychoanalysis (en inglés) (45): 220–226. PMID 14167035. 
  54. ↑ Lamas, Marta (xullo-setembro de 1999). "Usos, dificultades y posibilidades de la categoría género" (PDF). Papeles de Población (21): 147–178. ISSN 1405-7425. Consultado o 25 de novembro de 2012. 
  55. ↑ Heinamaa, Sara (1997). "Woman - Nature, product, Style?". En Hankinson Nelson, Lynn; Nelson, Jack. Feminism, Science, and the Philosophy of Science (en inglés). Springer. p. 332. ISBN 978-07-9234-611-1. 
  56. ↑ Braidotti, Rosi (2002). "The Uses and Abuses of the Gender/Sex Distinction in European Feminist Practices". En Griffin, Gabriele; Braidotti, Rosi. Thinking Differently: A European Women's Studies Reader (en inglés). p. 405. ISBN 978-18-4277-003-0. 
  57. ↑ Berga, Anna (2006). "Jóvenes 'latinos' y relaciones de género". En Feixa, Carles; Porzio, Laura; Recio, Carolina. Jóvenes latinos en Barcelona: espacio público y cultura gastronómica. Anthropos Editorial. p. 334. ISBN 978-84-7658-796-6. 
  58. ↑ 58,0 58,1 United Nations Population Fund, ed. (2012). "Gestión de programas contra la violencia de género en situaciones de emergencia" (PDF). Gruía complementaria de aprendizaje virtual. Consultado o 23 de novembro de 2011. 
  59. ↑ World Health Organization, WHO (2004). The economic dimensions of interpersonal violence (en inglés). Suiza: Department of injuries and violence prevention. 
  60. ↑ Flannery, D. (1997). School Violence: Risk, Preventive Intervention, and Policy. Kent State University, and University Hospitals of Cleveland. Urban Diversity Series No. 109. (en inglés). Springfield, Virginia: ERIC Clearinghouse on Urban Education Institute for Urban and Minority Education. Consultado o 3 de marzo de 2013. 
  61. ↑ Bandura A., y E. Ribes (1980). Análisis del Aprendizaje Social de la Agresión. Modificación de la Conducta. Análisis de la Agresión y la Delincuencia. México, D. F.: Editorial Trillas. 
  62. ↑ Dot, O. (1988). Agresividad y Violencia en el Niño y el Adolescente. Barcelona: Editorial Grijalbo. 
  63. ↑ Flores. S., Gajardo, R., Mardones, G., y Uribe, L. (2004). "Jóvenes universitarias que legitiman la violencia en sus relaciones de pololeo". Tesis para optar al Título de Asistente Social, Licenciado en Desarrollo Familiar y Social. Temuco, Chile: Facultad de Artes, Humanidades y Ciencias Sociales, Escuela de Trabajo Social, Universidad Católica de Temuco. 
  64. ↑ Espinar, E. (2003). "Violencia de género y procesos de empobrecimiento. Estudio de la violencia contra las mujeres por parte de su pareja o ex-pareja sentimental". Tesis Doctoral (PDF). Alicante: Facultad de Ciencias Económicas y Empresariales, Universidad de Alicante. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04 de marzo de 2016. Consultado o 08 de agosto de 2018. 
  65. ↑ American Psychological Association, APA (2008). "Resolution On Male Violence Against Women" (en inglés). Washington, DC: American Psychological Association. Consultado o 3 de marzo de 2013. 
  66. ↑ Serrano, Mercedes (2009). "Análisis del estatuto de la víctima en la normativa de la Unión Europea desde la perspectiva de la Violencia de Género". En Hoyos Sancho, Montserrat de. Tutela Jurisdiccional Frente a la Violencia de Género: Aspectos Procesales, Civiles, Penales y Laborales. Lex Nova. p. 846. ISBN 978-84-9898-105-6. 
  67. ↑ Naciones Unidas, Asamblea General (20 de decembro de 1993). "Declaración sobre la eliminación de la violencia contra la mujer. Resolución de la Asamblea General 48/104 del 20 de diciembre de 1993" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 02 de decembro de 2013. Consultado o 6 de agosto de 2011. 
  68. ↑ Freeman, Marsha A.; Chinkin, Christine; Rudolf, Beate, eds. (2012). The UN Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination Against Women:A Commentary (en inglés). Oxford University Press. p. 792. ISBN 978-01-9163-009-5. 
  69. ↑ UN Women (ed.). "Gender Mainstreaming". Follow-up to Beijing. Consultado o 3 de marzo de 2013. 
  70. ↑ "La mujer en el año 2000: igualdad entre los géneros, desarrollo y paz para el siglo XXI" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 22 de febreiro de 2014. Consultado o 3 de marzo de 2013. 
  71. ↑ Fondo de Naciones Unidas para la Infancia (UNICEF), ed. (2005). "UNICEF Training of Trainers on Gender-Based Violence: Focusing on Sexual Exploitation and Abuse" (PDF) (en inglés). Consultado o 3 de marzo de 2013. 
  72. ↑ European Institute for Gender Equality. "What is gender-based violence?". Gender-based violence (en inglés). Consultado o 4 de setembro de 2018. 
  73. ↑ The Women's Health Council (2009). Gender-based violence: a resource document for services and organisations working with and for minority ethnic women (en inglés). Dublín: The Women's Health Council. p. 20. 
  74. ↑ Cosc – The National Office for the Prevention of Domestic, Sexual and Gender-based Violence. "What is Gender-based Violence?". Gender-based Violence. Department of Justice and Equality. Arquivado dende o orixinal o 22 de febreiro de 2014. Consultado o 3 de marzo de 2013. 
  75. ↑ Steains, Cate (1999). "Gender Issues". En Lee, Roy S. K. The International Criminal Court: The Making of the Rome Statute: Issues, Negotiations, Results (en inglés). Martinus Nijhoff Publishers. p. 657. ISBN 978-90-4111-212-5. 
  76. ↑ United Nations (2010). Handbook for Legislation on Violence Against Women, Volume 1 (en inglés). United Nations Publications. p. 68. ISBN 978-92-1130-290-5. 
  77. ↑ Naciones Unidas. "Estatuto de Roma de la Corte Penal Internacional" (PDF) (en inglés). Office of Legal Affairs - United Nations. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 12 de maio de 2013. Consultado o 3 de marzo de 2013. 
  78. ↑ Lei Orgánica 1/2004, de 28 de decembro, de Medidas de Protección Integral contra a Violencia de Xénero, BOE nº 313, de 29.12.2004 [1].
  79. ↑ La Voz de Galicia, suplemento La Voz de la escuela 25.11.2020.
  80. ↑ "Las cifras sobre violencia de género, antes y después de Ni Una Menos". Arquivado dende o orixinal o 27 de novembro de 2018. Consultado o 08 de agosto de 2018. 
  81. ↑ Encuesta Nacional de Relaciones Familiares y Violencia de Género contra las Mujeres. "Violencia de Género Contra las Mujeres Ecuatorianas" (PDF) (en español). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 15 de decembro de 2017. Consultado o 20 de novembro de 2017. 
  82. ↑ Flores Bravo, Gloria Estefany (19 de decembro de 2016). "Efectos de la violencia intrafamiliar en el hombre cuando la agresora es una mujer" (PDF). Proyecto de Investigación. Consultado o 20 de novembro de 2017. 
  83. ↑ Calatayud, José Miguel (19 de outubro de 2011). "Kenia da pasos contra la ablación". El País (en castelán). ISSN 1134-6582. Consultado o 20 de maio de 2018. 
  84. ↑ "New domestic violence law protects the Family". Arquivado dende o orixinal o 06 de xullo de 2018. Consultado o 08 de agosto de 2018. 
  85. ↑ "Au Kenya, une « mini-république de femmes » contre les violences et les mutilations". Le Monde.fr (en francés). Consultado o 20 de maio de 2018. 
  86. ↑ Gobierno del Distrito Federal Secretaria de Salud. Guía para la detección y Atención de la Violencia de Género. Xaneiro 2014. pp. 6 e 7.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Violencia_de_xénero&oldid=6893008»