Brónk
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De brónk (
loester) ies 'n religieus plechtigheid woabie preestersj en geluivige in optoch loupe en 't H. Sacrament en/of relieke mètdrage. 't Woord prónkprocessie weurt ouch waal gebroek. 't Woord percessie of processie ies aafgeleid van ’t Latiense woord processio, dat róndgank beteikent.
De Zóndeg nao Pinkstere, drie daag nao Sacramentsdaag of op de zóndeg veur Sacramentsdaag, trèk op väöl dörper en in sjtae in Zuid-Limburg en ander katholieke regio's de Sacramentsprocessie door de sjtraote en velder. Deze religieuze optoch vertrèk nao aafloup van ein (opeloch)hoagmès.
De sjtraote en waeg zint verseerd mèt bóntgekleurde vlegskes, hangend aan päöl, die op de tuup mèt 'n kruuske geseerd zint of vlegskes hangend aan ein lank touw van hoes tot hoes. Ander aanweunersj hange de vaan oet. Hoezer en tuine weure gepoets en opgeruump. Op de trèkroutes liegke luipersj mèt kleurige motieve gemaak van gekleurd zand, blaedsjes en blome. Alles hoesvlijt door de buurtbewonersj. Op gelieke aafsjtande sjteit de processie sjtil bie ein rösaltaor. Dèks ies dat ein besjtaonde kapel, die veur dees gelegenheid verseerd ies mèt blome, geborduurd taofellake en kösses op de grónd um op te knele.
In de processie loupe fièstelek verseerde groepe mèt. Daoneve de plaatseleke vereiniginge, de sjötterie, de harmonie of fanfaar mèt 't typisch langzaam loupritme. Wiejer de ingelkes of de bruudsjes (communicante), manne- en vrouwegroepe. Es lètste löp pesjtoar ónder d’n hemel, ein baldakien gedrage door veer dragersj, mèt in zien heng 't Allerheiligste (de geconsacreerde hostie) in de monstrans. Bie de rösaltare weurt gezónge door 't kèrkelik zangkoar, sóms weurt 'r gesjote door de sjötterie en daonao volg de zege en weurt wiejer getrokke. Prónkprocessies trèkke ouch op de zomerkermèszóndeg. Dan ies kèrmes in de plaats. Ouch op Palmzóndeg en in de Paosjwake vinge processies plaats.
In 't prinsbisdóm Luuk ies de Sacramentsprocessie al saer 1246 bekènd.
Kruusdaag
[bewirk | brón bewèrke]Kruusprocessies weure gehoute um veur ein goow ougs te bae. Dees vinge plaats op de kruusdaag, dat zint de drie daag veur Hemelvaart. Ónder 't loupe weurt de litanie gebaejd en es aafsjleting weurt 'n Mès opgedrage.