Pensamiento

L Pensador de Auguste Rodin.

Modelo:Portal-psicologie Pensamiento i pensar son, respetibamente, ua forma de porcesso mental ó faculdade de l sistema mental. Pensar permite als seres modeláren l mundo i cun esso lidar cul dua forma efetiba i d'acuordo cun sues metas, prainos i zeios. Palabras que se refíren la cunceitos i porcessos similares ancluen cogniçon, senciéncia, cuncéncia, eideia, i eimaginaçon. L pensamiento ye cunsidrado la spresson mais "palpable" de l sprito houmano, pus atrabeç d'eimaiges i eideias rebela justamente la buntade deste.

L pensamiento ye fundamental ne l porcesso de daprendizaige (bide Piaget). L pensamiento ye custruto i custrutibo de l coincimiento.

L percipal beiclo de l porcesso de cunscientizaçon ye l pensamiento. L'atebidade de pensar cunfire al home "asas" para mober-se ne l mundo i "raízes" para aperfundar-se na rialidade.

Etimologicamente, pensar senefica abaluar l peso d'algo. An sentido amplo, podemos dezir que l pensamiento ten cumo misson tornar-se abaluador de la rialidade.

Segundo Çcartes (1596-1650), filósofo de grande amportança na stória de l pensamiento:

“

"L'eissencia de l'home ye pensar". (Por esso dezie): "Sou ua cousa que pensa, esto ye, que dubida, qu'afirma, qu'eignora muitas, qu'ama, qu'odeia, que quier i nun quier, que tamien eimagina i que sente". (Lougo quien pensa ye cunciente de sue eisisténcia) "penso, lougo eisisto."

”

Defeniçon

Reaçones repersentatibas causadas por stímulos de reaçones químicas anternas ó fatores ambientales sternos.

An lenguaige quemun, la palabra pensar cobre numerosas i dibersas atebidades psicológicas. Ye a las bezes un sinónimo de "tender a acraditar", specialmente se nun fur cun total cunfiança ("You acho que bai chober, mas nun tengo certeza"). Outras bezes denota l grau de atençon ("You fiç esso sin pensar" ó qualquiera cousa que steia na cuncéncia, specialmente se esso se referir a algo fura de l'ambiente eimediato ("Esso me fizo pensar na mie abó").

Caratelísticas

Fexeiro:Eideology Icon.png

• L pensamiento lógico se carateriza por ouperar mediante cunceitos i pensars.
• Eesisten padrones que possuen un ampeço ne l pensamiento i crian un final, esso acuntece an milésimos de segundos, por sue beç miles d'ampeços i finales fázen desso un pensamiento lógico; este depende de l'ambiente sterno i para star an cuntato cul dependemos de ls cinco sentidos.
• L pensar siempre respunde a ua motibaçon, que puode star ouriginada ne l'ambiente natural, social, cultural ó ne l sujeito pensante.
• L pensar ye ua resoluçon de porblemas. La necidade eisige sastifaçon.
• L porcesso de pensamiento lógico siempre segue ua detreminada direçon. Esta direçon bai an busca dua cuncluson ó de la soluçon dun porblema, nun segue propiamente ua linha reta i si un formato zigue-zague cun abanços, paradas, rodeios, i até mesmo retrocessos.
• L porcesso de pensar se repersenta cumo ua totalidade coerente i ourganizada, ne l que diç respeito la sous dibersos aspetos, modalidades, eilemientos i etapas.
• L pensamiento ye simplesmente l'arte d'ourdenar las matemáticas i spressá-las atrabeç de l sistema lenguístico.
• Las pessonas possuen ua tendéncia al eiquilíbrio, ua spece d'ampulso pa l crecimiento, la salude i al ajuste. Eesisten ua série de cundiçones qu'ampeden i bloqueian esta tendéncia. L daprendizado dun cunceito negatibo de si mesmo ye ua de las cundiçones bloqueadores mais amportantes. Un cunceito eiquibocado ó negatibo de si mesmo deriba de spriéncias de zaprobaçon ó ambibaléncia que l sujeito passou nas etapas eniciales de sue bida.

Laténcia

L pensamiento puode ser caratelizado por eisigir períodos de laténcia, ne ls quales las atebidades anternas son suspensas ó anterrompidas. Antoce, el ye somatório d'atebidades ancluídas na eilaboraçon de studos, de porcessos superiores de la formaçon de cunceitos, ls chamados cunceitos cognitibos, de la soluçon de porblemas, de l planeijamiento, de l pensar i de la eimaginaçon.

L período de cumbergéncia de l pensamiento puode ser caratelizado ne l momiento an que l'andibíduo se bé frente la nuobas situaçones, cuja cumplexidade puode ser bariable i pa las quales nun ancontra squemas de repuosta pré-montados ó pré-struturados pula daprendizaige i inda, cuja repuosta nun ye anstintiba i si, custruída ó eilaborada.

Puode-se defenir l pensamiento cumo la faculdade de formular cunceitos, pa ls quales la atebidade psíquica eilabora ls fenómenos cognitibos, eimaginatibos i planificatibos, cujo grau puode ser algo çtinto tanto de ls sentimientos cumo de las buntades.

Defrentes abordaiges de l pensamiento

Biologie

Ber artigo percipal: Neurónio

Un neurónio (tamien chamado de célula nerbosa) ye ua célula scitable ne l sistema nerboso que porcessoa i trasmite anformaçon por senhales eiletroquímicos. Neurónios son l cumponente percipal de l cérebro, la medula spinhal de ls bertebrados, Bentral nerbe cord ne ls ambertebrados, i ls nerbos periféricos. Eesisten bários tipos de neurónios specializados: neurónios sensoriales respunden al toque, sonido, luç i outros numerosos stímulos qu'afetan las células de ls uorgones sensoriales qu'anton ambia senhales pa la medula spinhal i cérebro. Ls neurónios motores recíben senhales de l cérebro i de la medula spinhal i causan la cuntraçon muscular i afetan glándulas. Anterneurónios conetan neurónios a outros neurónios drento de l cérebro i medula spinhal. Neurónios respunden la stímulos, i quemunican la persença de l stímulo pa l sistema nerboso central, que porcessoa l'anformaçon i ambia ua repuosta l'outra parte de l cuorpo para açon. Neurónios nun passan por mitose, i usualmente nun puoden ser sustituídos depuis de çtruídos, anque astrócitos tenéren sido ouserbados se trasformando an neurónios yá qu'eilhes alguas bezes son pluripotentes.

Psicologie

Ber artigo percipal: Psicologie cognitiba

Psicologistas ténen se cuncentrado ne l pensar cumo ua manifestaçon anteletual cun oubjetibo de respunder a ua queston ó la soluçon dun porblema prático.

La psicologie cognitiba ye un galho de la psicologie qu'ambestiga ls porcessos mentales anternos cumo la resoluçon de porblemas, mimória, i lenguaige.

La scuola de l pensamiento surgida cun esta aprossimaçon ye coincida cumo cognitebismo, que stá antressada an cumo las pessonas repersentan mentalmente l processamiento de l'anformaçon. Eilha ten sue fundaçon na psicologie gestalt de Max Wertheimer, Wolfgang Köhler, i Kurt Koffka, i ne l trabalho de Jean Piaget, que probidenciou la teorie de ls stágios/fases que çcriben l zambolbimiento cognitibo de las ninos. Psicologistas cognitibos úsan aprossimaçones psicofísicas i spurmentales para antender, diagnosticar i solucionar porblemas, se cuncentrando ne ls porcessos mentales que median antre l stímulo i la repuosta. Segundo la teorie cognitiba la soluçon de porblemas toma forma de regras algorítmicas que nun son necessariamente cumprensibles mas que prometen ua soluçon, ó regras heiurísticas que son cumprensibles mas que nin siempre garanten la soluçon. La ciéncia cognitiba se defrencia de la psicologie cognitiba ne l sentido d'amplementar algoritmos que pretenden simular l cumportamiento houmano ne ls cumputadores. An outras anstáncias, soluçones puoden ser ancontradas atrabeç de ansight, perceber de repente l relacionamiento de las cousas.

Id, eigo i superego son las trés partes de l "aparato psíquico" defenido por Sigmund Freud cun sou modelo strutural de la psique; eilhes son teoricamente ls trés blocos fundamentales al çcrebir la bida an tenermos d'atebidade i anteraçon mental. D'acuordo cun esse modelo, l'anstinto nó-cordenado tende a ser l "id"; la parte rialista i ourganizada de la psiqué l "eigo", i la funçon crítica i moral l "superego".

L ancunciente fui cunsidrado por Freud atrabeç de l'eiboluçon de sue teorie psicoanalítica la fuorça senciente de la buntade anfluenciada pul zeio houmano i inda assi ouperando bien ambaixo de la percepçon de la minte cunciente. Para Freud, l ancunciente ye un armazenamiento de zeios i necidades mobidas pul anstinto. Anquanto pensamientos passados i remeniscentes puodan ser scondidos de la cuncéncia eimediata, eilhes direcionan l pensamiento i ls sentimientos de l'andibíduo atrabeç de l'ancunciente.

Para psicoanalistas, l'ancunciente nun anclui todo l que nó ye cunciente, mas solo l que ye reprimido atibamente pul pensamiento cunciente ó l que la pessona ye abers a pensar cunscientemente. Esta bison coloca l andibíduo cumo sendo adbersairo de sou ancunciente, lutando para manter scondido l que stá ancunciente. Se la pessona sente delor, todo l qu'eilha puode pensar ye alebiar a delor. Todos ls sous zeios, para acabar cula delor ó aprobeitar algo, comandan la minte a fazer algo. Para Freud, l'ancunciente era un repositório d'eideias i zeios nun aceitables socialmente, mimórias traumáticas, i emoçones dolorosas deixadas de lado pula minte pul macanismo de represson psicológica. Antretanto, l cuntenido nun percisa ser necessariamente solo negatibo. Na bison psicanalítica, l'ancunciente ye la fuorça que solo puode ser reconhecida puls sous eifeitos - el se spressa atrabeç de ls sintomas.

Sociologie

Ber artigo percipal: Psicologie social

La psicologie social ye l studo de cumo las pessonas i grupos anteraige. Académicos nesta ária anterdisciplinar son tipicamente ó psicologistas ó sociologistas, anque todos ls psicologistas sociales ousáren tanto l andibíduo cumo l grupo cumo sues ounidades d'análeze.

Anque sues similaridades, pesquisadores psicológicos i sociológicos tenden a defrenciar an sues metas, aprossimaçones, métodos i treminologie. Eilhes tamien faborecen defrentes jornales académicos i sociadades científicas. L maior período de colaboraçon antre sociologistas i psicologistas fui durante ls anhos eimediatamente seguintes a la Segunda Guerra Mundial. Anque tener habido un oumiento ne l'eisolamiento i specializaçon ne ls anhos recentes, permanece un cierto grau de subrepossiçon i anfluéncia antre las dues deciplinas.

L Ancunciente coletibo, a las bezes coincido cumo subconsciente coletibo, ye un termo de la psicologie analítica criado por Carl Jung. Ye parte de la minte ancunciente, cumpartilhada por ua sociadade, pessonas, ó to la houmanidade, nun sistema anterconetado que ye l perduto de to la spriéncia quemun i cunténen conceitos cumo ciéncia, religion, i moral. Anquanto Sigmund Freud nun çtinguia antre la "psicologie andebidual" i la "psicologie coletiba", Jung çtinguia l'ancunciente coletibo de l subconsciente pessonal particular de cada ser houmano bibo. L'ancunciente coletibo ye tamien coincido cumo "la reserba de spriéncia de la nuossa spece".

Ne l capítulo "Defeniçones" de l seminairo de Jung Tipos Psicológicos, na defeniçon de "coletibo" Jung se referiu la repersentaçones coletibas, termo cunhado por Leby-Bruhl ne l libro de 1910 How Natibes Think. Jung dezie qu'era esso que çcrebia l'ancunciente coletibo. Freud, por outro lado, nun aceitaba l'eideia dun ancunciente coletibo.

Filosofie

Ber artigo percipal: Filosofie de a minte

“

L que ye mais anstigante nestes tiempos anstigantes ye qu'inda nun stamos pensando. – Martin Heidegger

”

L mobimiento de fenomenologie na filosofie biu ua mudança radical na forma cumo antendemos l pensamiento. L'análeze fenomenológica de Martin Heidegger de la strutura eisistencial de l'home an Ser i Tiempo lança ua nuoba luç subre la queston de l pensar, trazendo anquietaçon a la cogniçon tradecional ó a las anterpretaçones racionales de l'home qu'afetan l modo cumo antendemos l pensamiento. La noçon de l papel fundamental de la cumprenson nun cognitiba an tornar possible la cuncéncia temática cuntribuiu na çcusson an torno de la anteligéncia artificial durante ls anhos 1970 i 1980.

La filosofie de a minte ye un galho d'eideias de la filosofie analítica moderna que studa la natureza de la minte, ls eibentos mentales, funçones mentales, propiadades mentales, cuncéncia i sous relacionamientos cul cuorpo físico, particularmente l cérebro. L porblema minte-cuorpo, esto ye, l relacionamiento antre la minte i l cuorpo, i quemumente bisto cumo la queston central de la filosofie de a minte, anque haber outras questones ambolbendo la natureza de a minte que nun ambolben sue relaçon cul cuorpo físico.

L porblema cuorpo-minte se preocupa an splicar la relaçon qu'eisiste antre la minte, ó porcesso mental, i l stado ó porcesso de l cuorpo. L percipal oubjetibo de ls filósofos que trabalhan nesta ária ye detreminar la natureza de a minte i de ls stados/porcessos mentales, i cumo - ó mesmo se - a minte ye afetada pul cuorpo i puode afetá-lo.

Nuossas spriéncias percetibles dependen de ls stímulos que chegan ne ls nuossos bários uorgones sensoriales de l mundo sterior i esses stímulos causan mudanças ne l nuosso stado mental, ne ls fazendo sentir algo, l que puode ser buono ó ruin. L zeio d'alguien por ua fatie de pizza, por eisemplo, tende a fazer cun qu'esta pessona moba sou cuorpo dua maneira i direçon specífica para oubter l qu'el quier.

La queston ye, anton, cumo puode ser possible que spriéncias cuncientes surjan dua massa de matéria cinzenta dotada de nada para alhá de propiadades eiletroquímicas. Un porblema relacionado ye l de splicar cumo las atitudes proposicionales d'alguien (por eisemplo, fés i zeios) puoden causar que ls neurónios desse andibíduo trabalhen i sous músclos se cuntraian satamente de la maneira correta. Esses son alguns de ls enigmas que ténen sido anfrentados por eipistemólogos i filósofos de a minte zde pul menos l tiempo de René Çcartes.

Lenguaige

• L pensamiento nun solo se reflete na lenguaige, mas tamien la detremina.
• L pensamiento percisa de la lenguaige.
• La lenguaige trasmite ls cunceitos, juízos i raciocínios de l pensamiento.
• L pensamiento se cunserba i se fixa atrabeç de la lenguaige.
• La lenguaige ajuda l pensamiento la se fazer cada beç mais cuncreto.
• L pensamiento ambolbe ua strutura coincida cumo "l'estrutura de l pensamiento".
• La lenguaige ye simplesmente l maneijo de simblos (diga-se codificaçon), l pensamiento ye un acundicionador de la lenguaige.
• L pensamiento ye l lemite de l'açon ancunciente, gerada na maiorie de ls causos por mensaiges erradas ó mal anterpretadas.

Logosofia

La Logosofia cunsidra ls pensamientos antidades psicológicas outónomas qu'atuan, an giral, andependientemente de la buntade de l andibíduo i grabitan subre el de forma muitas bezes çpótica. Se gírun na minte houmana, adonde nacen i cumpren sues funçones sob l'anfluéncia de stados psíquicos ó morales, própios ó d'outra pessona.

Subre l'ato de pensar, define-se cumo un sfuorço cunciente qu'halbelita ua funçon cerebral, para que la minte puoda atuar, cordenando ls eilemientos çpersos qu'entraran na formaçon dun pensamiento cuja soluçon se busca.

Quanto a la natureza i percepçon de ls pensamientos, Pecotche (2005, p.55) afirma que:

“

Ls pensamientos, anque sue eimaterialidade, son tan besibles i tangibles cumo se fússen de natureza corpórea, yá que, se ye possible ber culs uolhos i palpar culas manos físicas a un ser ó oubjeto desta radadeira manifestaçon, ls pensamientos puoden ser bistos culs uolhos de la anteligéncia i palpados culas manos de l antendimiento, capazes de cumprobar plenamente sue rialidade subjetiba.

”

La Logosofia stableciu ua quádrupla i anterdependente classeficaçon de pensamientos, a saber:

• Por sue ourige:
  • Própios
  • Alhenos

• Por sou balor:
  • Positibos
  • Negatibos

Esta ye ua de las formas de classeficaçon logosófica mas nun la única. Na Logosofia se mostra cumo de fundamental amportança eidantificar i classeficar ls pensamientos, bisto qu'efetuada tal classeficaçon que la percípio se cunsiga fazer, yá nun será defícel proceder a la sue seleçon, i esta deberá ser seguida por ua superaçon custante de tales pensamientos, cun base ne l studo i nas spriéncias que surjan a la medida que destes se faga uso ne l curso de l porcesso d'eiboluçon que se ampeça.

Classeficaçon

Pensamiento outista i rialista: proposto por Eugen Bleuler, ten cumo base la relaçon cul ambiente anterno i sterno.

• Outista: carateriza las atebidades anternas nun cuntroladas por cundiçones sternas.
• Rialista: rigorosamente cuntrolado pula rialidade sterna.

Pensamiento de porduçon, reproduçon i berificaçon: Donald Olding Heibb propos la separaçon antre pensamiento de porduçon i de berificaçon segundo l grau d'ampregnaçon lógica relebado pul porcesso, i Norman Maier, la debison antre pensamiento pordutibo i reprodutibo.

• Pordutibo: cunsequéncia de l'antegraçon de spriéncias prebiamente nun relacionadas
• Reprodutibo: aplicaçon de spriéncias prebiamente adquiridas que cunduzen a ua soluçon correta an nuoba situaçon d'ampasse.
• Berificatibo:

Pensamiento antuitibo, analítico i sintético: proposto por Jerome S. Bruner, ten cumo base l'ourige de l pensamiento

• Antuitibo: usa l'antuiçon de l'andibíduo.
• Analítico: cunsiste an decumpor l to, an partes mais simples, que son mais facilmente splicadas ó solucionadas.
• Sintético: ye la reunion dun to pula cunjunçon de sues partes.

Pensamiento dedutibo i andutibo

• Dedutibo: bai de l giral al particular. Ye ua forma de pensar an que se atinge la cuncluson a partir dua ó bárias premissas.
• Andutibo: ye l porcesso amberso de l pensamiento dedutibo, ye l que bai de l particular al giral. La base ye la figuraçon de que se algo ye cierto an alguas ocasiones, l será an outras similares, mesmo que nun se puodan ouserbar.

Outros tipos de pensamiento

• Pensamiento criatibo: aquel que se outeliza de la criaçon ó modificaçon d'algo, antroduzindo nobidades, ó seia, la porduçon de nuobas eideias para criar ó modificar algo eisistente.
• Pensamiento sistémico: ye ua bison cumpleta de múltiplos eilemientos cun sues dibersas anter-relaçones. Sistémico deriba de la palabra sistema, l que ne ls andica que debemos ber las cousas dua forma anter-relacionada.
• Pensamiento crítico: eisamina la strutura de ls raciocínios, i ten ua bertente analítica i abaluatiba. Tenta superar l'aspeto macánico de l studo de la lógica.
• Pensamiento anterrogatibo: ye un pensamiento cul que se faç las preguntas, eidantificando l qu'antressa l'alguien saber subre un detreminado tema.

Ouparaçones racionales

Fexeiro:La woman thinking.jpg

• Análeze - Debison mental, ó seia, l pensamiento se debede an dues formas, squierda i dreita. L lado dreito puode pensar to l negatibo i l lado squerdo to l positibo.
• Síntese - Se reúne to l porcesso mental para lougo ser analisado ó decorado.
• Cumparaçon - Stablece semelhanças i defrenças antre oubjetos i fenómenos çtintos de la rialidade.
• Generalizaçon - Porcesso ne l que se stablece l quemun dun cunjunto d'oubjetos, fenómenos ó relaçones.
• Abstraçon - Ouparaçon que cunsiste an amostrar mentalmente ciertos traços, giralmente ocultados pula pessona, çtinguindo-se de pensamientos i aneixos acidentales, primairos i precedendo aqueilhes pensamientos.
• Racional - Ye l pensamiento houmano quando cunduzido d'acuordo cula rezon, ó seia, l pensamiento logico, l pensar, libre de las perturbaçones de l'emoçon, de l sentimiento, etc.

Patologies

Ls trastornos de l pensamiento puoden ser debedidos an trastornos de curso, de cuntenido de l pensamiento i, an ciertos causos se adiciona un terceiro grupo, ls trastornos de bibéncia de l pensamiento.

Trastornos ne l curso de l pensamiento

L curso de l pensamiento ye l camino que segue l pensamiento para raciocinar, falar, anformar, etc, i anclui la fluideç de l pensamiento, cumo se formulan, ourganizan, i apersentan ls pensamientos dun andibíduo. An to pensar hai un filo cundutor que lieba un pensamiento a outro. Este filo puode cunter falhas, que causan ls trastornos ne l curso de pensamiento.

Trastornos de la belocidade

Ls trastornos de la belocidade ancluen patologies qu'afetan la cantidade i la belocidade de ls pensamientos. Sous percipales trastornos son ls seguintes :

• Taquipsiquia - aceleraçon de l curso de l pensamiento
• Fuga d'eideias - causo stremo de la Taquipsiquia, an que l pensamiento parece saltar subitamente dun tema a outro
• Bradipsiquia - lentificaçon de l curso de l pensamiento
• Bloqueio de pensamiento, anterrupçon brusca de l pensamiento, l qual ye reniciado lougo passado retomando l curso anterior ó, l que ye mais quemun, un curso defrente;

Trastornos de la forma

Ls trastornos de la forma propiamente dita ancluen patologies de direcionalidade i la cuntenidade de l pensamiento. Ls mais seneficatibos ancluen:

• Pensamiento circunstancial: quando l'anformaçon cumpartilhada ye scessiba, redundante i, giralmente, nun relacionada cul tema.
• Pensamiento dibagatório:
• Pensamiento tangencial:
• Pensamiento prolixo: ancapacidade de strair ls cuntenidos mentales eissenciales para alcançar la cuncluson de l pensamiento: mas sin perda de l'eideia diretriç
• Çgregaçon:
• Ancoeréncia:
• Perseberaçon de pensamiento: repetiçon periódica i outomática de palabras relacionadas cula eideia diretriç, que son antercaladas ne l curso de l pensamiento anterferindo ne l sou fluxo.
• Pensamiento rígido: l curso ye perturbado pula persisténcia dua eideia que ten preferéncia i resisténcia an ser abandonada
• Pensamiento stereotipado: repetiçon de palabras ó frases que son antercaladas ne l curso de l pensamiento, nun participan de l tema, nun zbian i nó anterfíren cula eideia diretriç. La fluideç de l curso ye normal
• Pensamiento berbigerado: repetiçon de palabras ó frases, que nun participan de l pensamiento, de forma antempestiba i outomática, sin sentido i sin lógica;
• Pensamiento zagregado: perda de la soberanie de l'eideia diretriç.

Trastornos de cuntenido de pensamiento

Ls percipales trastornos ancluen:

• Pensamiento ancoerente: decorre dua altaraçon de la cuncéncia (diminuiçon de la lucideç)
• Pensamiento ousessibo
• Pensamiento delirante
  • Percepçon delirante: ye l'atribuiçon dun seneficado anormal a ua percepçon normal;
  • Ocorréncia delirante: resulta dua fé puramente subjetiba subre si mesmo i sous cuntenidos puoden ser místicos, de perseguiçon, de grandeza, de prejuízo, de ciúmes, d'anfluéncia i de relaçon
  • Reaçon deliróide: ye baseada nun detreminado i perciso stado de ánimo, a partir de l qual se tornan cumprensibles la seneficaçon i las refréncias anormales.
• Preocupaçones
• Eideias falsas: giralmente rebersibles
• Eideias fóbicas
• Pensamiento mágico

Ber tamien

• Anti-anteletualismo
• Atençon
• Outoconsciéncia
• Cunsidraçon
• Cuidado
• Antendimiento
• Stória de las mentalidades
• Anteletual
• Anteligéncia
• Anteligéncias múltiplas
• Lógica
• Meditaçon
• Pensadores eilumenistas
• Pensamiento crítico
• Pensamiento de grupo
• Rezon
• Reflexon
• Repersentaçon Mental
• Sabedorie
• Solicitude
• Teorie de la modificabelidade cognitiba strutural

Refréncias citadas

Refréncias bibliográficas

• Luís María Gonzalo Sanç. Antre libertad y determenismo. Genes, cerebro y ambiente en la cunduta houmana. Cristiandad: Madrid (2007). ISBN 978-84-7057-519-8

Ligaçones sternas

• .com/archibo/2009/04/11/robot-Que-Piensa.html Robó que pensa ()
• Pensamientos.org ()
• ls-pensamientos/62.aspx Artigo an áudio: Atuaçon de ls Pensamientos ()
• l-pensamiento/102.aspx L'hardança de l pensamiento ()