रतुवा

रतुवा
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	जन्तु जगत
सङ्घ:	Chordata
वर्ग:	स्तनधारी प्राणी
गण:	Artiodactyla
उपगण:	Ruminantia
कुल:	Cervidae
उपकुल:	Cervinae
वंश:	Muntiacus Rafinesque, 1815
वैज्ञानिक नाम
Muntiacus vaginalis (Boddaert, 1785)
रतुवाको वासस्थान

रतुवा उच्च पहाडी भेगदेखि भित्री मधेशमा पाइने एक प्रकारको स्तनधारी जंगली जनावर हो। हेर्दा घोरल जस्तै देखिने रतुवाको रंग रातो हुन्छ। यसको चरन आदी सबै घोरलसँग मेल खान्छ। यो बाख्रा जस्तै देखिने र अध्याँरोमा बढि सक्रिय हुने भएकाले रतुवालाई कति ठाँउमा राते वा राते बाख्री र वन बाख्रो भन्ने गर्छन्। रतुवा अथवा रतुवा मृगको वैज्ञानिक नाम Muntiacus हो। यो सबैभन्दा सानो हरिण प्रजातिहरू मध्ये एक हो।

वासस्थान

रतुवा मृग दक्षिण र दक्षिणपूर्वी एशियाका प्राय मुलुकहरूमा पाइन्छ। यो बंगलादेश, दक्षिणी चीन, उत्तरपूर्वी भारत, श्रीलंका, नेपाल, पाकिस्तान, कम्बोडिया, भियतनाम, मलय प्रायद्वीपमा भेटिन्छ। यो पतझड वनदेखि शंकुधारी वन र उष्णकटिबन्धीय वनका साथै घाँसे मैदान र झाडी तथा बुट्यान भएका ठाँउहरूमा बस्छन्। नेपालमा पनि यो तराई तथा पहाडी भेगमा पाइन्छ। एकदमै ठाडो भीडमा पनि पुग्न सक्ने रतुवा ३००० मिटरको उचाइसम्म पाइन्छ। यसलाई भारतमा काकड़ र बङ्गालीमा माया हरिण (মায়া হরিণ) भनेर चिनिन्छ।

बानीव्यवहाेरा र परिस्थितिकी

रतुवा मृगको आवाज

रतुवा मृग एक्लै बस्न रुचाउने प्राणी हो तर कहिलेकाहि ४-५ जनाको समूहमा पनि भेट्टिन्छ। यो एकदमै लजालु स्वभावको र लुकेर बस्ने प्राणी हो । यी हरिणहरू एकदमै सचेत प्राणीहरू हुन् र कुनै सिकारी जनावरको उपस्थिति पत्ता लागे ठूलो स्वरमा "भुक्दछ"। रतुवाले धेरैजसो एउटै ठाँउमा दिशा गर्छन् तर डुल्दै गर्दा भने बाटामा नै दिशा गर्छन्।