ਕੁਨਾਰ ਨਦੀ
ਕੁਨਾਰ ਨਦੀ ( Pashto, ਇਸ ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਮਸਤੂਜ ( Pashto سين) ਚਿਤਰਾਲ ( Khowar ; Urdu: دریائے کونڑ ), ਜਾਂ ਕਾਮਾ ਨਦੀ ( Khowar )ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲਗਭਗ 480 kilometres (300 mi) ਲੰਬੀ ਨਦੀ, ਪੂਰਬੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ( ਨੂਰਿਸਤਾਨ, ਕੁਨਾਰ, ਨੰਗਰਹਾਰ ) ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ( ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ) ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਅਫਗਾਨ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਦੇ ਚਿਤਰਾਲ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ, ਬਰੋਗਿਲ ਦੱਰੇ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਉੱਭਰਦੀ ਹੈ। ਨਦੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹਿੰਦੂ ਕੁਸ਼ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਗਲੇਸ਼ੀਅਰਾਂ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਪਿਘਲਣ ਦੁਆਰਾ ਖਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੁਨਾਰ ਨਦੀ ਕਾਬੁਲ ਨਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਫਿਰ ਬਦਲ ਕੇ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1]
ਮੂਲ ਅਤੇ ਵਹਾਅ ਦਾ ਕੋਰਸ
[ਸੋਧੋ]ਇਹ ਨਦੀ ਚਿਤਰਾਲ, ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਦੂਰ ਉੱਤਰੀ ਗਲੇਸ਼ੀਏਟਿਡ ਹਿੰਦੂ ਕੁਸ਼ ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਨੂੰ ਮਸਤੂਜ ਕਸਬੇ ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ "ਮਸਤੁਜ ਦਰਿਆ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਥੋਂ ਚਿਤਰਾਲ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰੀ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਲੋਟਕੋਹ ਨਦੀ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਸੰਗਮ ਤੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[2] ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਕੁਨਾਰ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਵਹਿਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਨੂੰ "ਚਿਤਰਾਲ ਦਰਿਆ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸਦਾਬਾਦ ਦੇ ਸੰਗਮ 'ਤੇ, ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਾਗਾ ਸਰਾਏ, ਇਹ ਪੇਚ ਨਦੀ ਨਾਲ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜਲਾਲਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਕਾਬੁਲ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਨਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਨਦੀਆਂ ਫਿਰ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਮੁੜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵਗਦੀਆਂ ਹਨ, ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੈਬਰ ਦੱਰੇ ਰਾਹੀਂ ਗ੍ਰੈਂਡ ਟਰੰਕ ਰੋਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਤੇ ਅਟਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਖੇਤਰ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕੁਨਾਰ ਅਤੇ ਚਿਤਰਾਲ ਘਾਟੀ ਨੂੰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵੰਡਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਇਹ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਰਸਤਾ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਪਾਮੀਰ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਤੱਕ ਜਾਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਸਾਨ ਰਸਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਾਹਰ ਕਾਇਆਕਰਾਂ, ਆਦਿ ਦੁਆਰਾ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨਯੋਗ ਹੈ..., ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਵਧੇਰੇ ਸਹੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੀ ਘਾਟੀ ਇੱਕ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ, ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਵਾਂਗ, ਇਹ ਵਪਾਰ ਜਾਂ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਨੈਵੀਗੇਬਲ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ The Afghan War, 1838-1842: From the Journal and Correspondence of the Late Major-General Augustus Abbott, editor Charles Rathbone Low, publisher R. Bentley & Son, 1879, Google Books
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000002-QINU`"'</ref>" does not exist.