Bitwa pod Kolombangarą

Bitwa pod Kolombangarą

II wojna światowa, Wojna na Pacyfiku
Krążowniki USS „St. Louis” i HMNZS „Leander” oddające salwę.
Czas	12/13 lipca 1943
Miejsce	na północ od Kolombangary, archipelag Wysp Salomona
Terytorium	Ocean Spokojny
Przyczyna	próba dostarczenia posiłków japońskiemu garnizonowi Kolombangary
Wynik	taktyczne zwycięstwo Japończyków
Strony konfliktu
Japonia Stany Zjednoczone Nowa Zelandia
Dowódcy
Shunji Izaki † Walden Ainsworth
Siły
1 lekki krążownik, 9 niszczycieli 3 lekkie krążowniki, 10 niszczycieli
Straty
1 krążownik zatopiony, 483 zabitych 1 niszczyciel zatopiony, 3 krążowniki uszkodzone, 89 zabitych
Położenie na mapie Oceanu Spokojnego miejsce bitwy
7°50′S 157°21′E

Grupa wysp Nowej Georgii – w centrum Nowa Georgia, na lewo od niej Zatoka Kula i Kolombangara

Bitwa pod Kolombangarą – starcie morskie podczas walk w archipelagu Wysp Salomona w czasie II wojny światowej, stoczone w nocy 12 na 13 lipca 1943 roku pomiędzy okrętami japońskimi a alianckimi – głównie amerykańskimi, koło wyspy Kolombangara, zakończone taktycznym zwycięstwem japońskim.

Podłoże

Podobnie jak w przypadku wcześniejszej o kilka dni bitwy w zatoce Kula, do kolejnego starcia na tym samym akwenie doszło w związku z nocnymi wypadami niszczycieli japońskich, tzw. Tokio Express, dowożących posiłki garnizonowi japońskiemu na Kolombangarze. W tym celu wczesnym rankiem 12 lipca z bazy w Rabaulu wyszła japońska 2. eskadra niszczycieli pod dowództwem kontradmirała Shunji Izakiego, w składzie 30. i 16. dywizjonów. Rzadkością wśród wypadów Tokio Express było to, że tym razem dziewięć niszczycieli prowadzonych było przez flagowy krążownik lekki „Jintsu”, uzbrojony w siedem dział kalibru 140 mm, mało już nowoczesny, ale wciąż o sporej wartości bojowej. Cztery starsze niszczyciele z grupy transportowej przewoziły 1200 żołnierzy i sprzęt.

Amerykanie zostali uprzedzeni przez wywiad radiowy, przechwytujący wiadomości i odczytujący japońskie szyfry, o wyjściu japońskiego zespołu i admirał William Halsey wysłał na wody koło Kolombangary zespół kontradmirała Waldena Ainswortha, biorący wcześniej udział w starciu w zatoce Kula. Trzon zespołu stanowiły lekkie krążowniki USS „Honolulu” i „St. Louis”, ponadto w miejsce zatopionego w zatoce Kula USS „Helena”, włączono do niego nowozelandzki krążownik lekki HMNZS „Leander”. Oprócz dotychczasowych czterech niszczycieli, do zespołu dołączono sześć dalszych, co prawda nie pływających wcześniej w jednym zespole. Pięć z nich tworzyło 12. eskadrę pod dowództwem komandora Thomasa Ryana na USS „Gwin”, pozostałe pięć 21. eskadrę.

Starcie

I faza

Zespół aliancki dotarł do północnego przylądka Nowej Georgii 12 lipca ok. godziny 23:00. Pogoda była dobra, bezchmurna, widoczny był księżyc. Zespół płynął w szyku torowym, ze wschodu: najpierw pięć niszczycieli 21. eskadry, następnie krążowniki: „Leander”, „Honolulu” i „St. Louis”, dalej pięć niszczycieli 12. eskadry. O godz. 0:36 japoński zespół został wykryty przez samolot rozpoznawczy, a następnie na radarze, po czym o godz. 1:03 czołowy niszczyciel amerykański USS „Nicholas” dostrzegł zespół japoński płynący kursem przeciwnym. Jednak również Japończycy wykryli zespół aliancki radarem oraz wzrokowo. Oba zespoły znajdowały się w tym czasie na północ od Kolombangary.

Zespół aliancki wykonał o 1:06 zwrot w lewo, w celu umożliwienia ostrzeliwania wroga całością artylerii i wystrzelenia torped (postawienia poprzeczki nad T). Japończycy jednak odpalili pierwsi salwę torped. Krążownik „Jintsu” oświetlił zespół aliancki reflektorami, które jednak spowodowały, iż stał się lepiej widoczny i skupił na sobie ogień amerykańskich krążowników. Szybko – do 1:17 został obezwładniony, po czym na skutek dalszego intensywnego ostrzału o 1:45 zatonął z 483 ludźmi i kadm. Izakim na pokładzie. „St. Louis” wystrzelił 1360 pocisków, „Honolulu” – 1100, a „Leander” – 160, z powodu jego szybkiego wyłączenia z akcji.

Zespół aliancki po zwrocie w lewo zatoczył pętlę, obierając kurs na północ, jednak w jej trakcie o 1:22 krążownik „Leander” został trafiony w śródokręcie jedną z japońskich torped i poważnie uszkodzony. Torpeda zniszczyła pierwszą kotłownię, wybijając dużą dziurę i okręt stracił 27 zabitych lub zaginionych. Zachował jednak zdolność ruchu, po czym wycofał się z bitwy eskortowany przez niszczyciele „Radford” i „Jenkins”. Salwa amerykańskich torped była z kolei niecelna. Czołowa 21. eskadra niszczycieli udała się następnie w pościg za niszczycielami japońskimi, lecz nieskutecznie; ich torpedy były z kolei niecelne.

Zespół japoński podzielił się: cztery niszczyciele zespołu transportowego („Satsuki”, „Minazuki”, „Yunagi”, „Matsukaze”) nie niepokojone popłynęły do brzegów Kolombangary, gdzie do godziny 3:40 wysadziły przewożonych żołnierzy, po czym powróciły do bazy. Niszczyciel starszego typu „Mikazuki” pozostał przy tonącym „Jintsu”, a cztery pozostałe – „Yukikaze”, „Hamakaze”, „Kiyonami” i „Yugure” odeszły na północ. Ich załogi zdołały tam w krótkim czasie kilkunastu minut przeładować wyrzutnie torpedowe. Za niszczycielami tymi ruszył na północny zachód także zespół krążowników amerykańskich i 12. eskadra niszczycieli.

II faza

Krążownik USS „St. Louis” z uszkodzonym dziobem po bitwie

O godz. 1:56 zespół amerykański zlokalizował na radarze powracające na plac boju niszczyciele japońskie, jednakże z powodu wątpliwości kontradmirała Ainswortha, czy nie jest to własna 21. eskadra niszczycieli, początkowo ich nie ostrzeliwano. O 2:03 Amerykanie zorientowali się po wystrzeleniu pocisków oświetlających, że mają do czynienia z japońskimi niszczycielami i podjęli przygotowania do otwarcia ognia, lecz zanim do tego doszło, o 2:08 amerykański zespół został porażony salwą japońskich torped. Oba krążowniki USS „Honolulu” i „St. Louis” zostały trafione torpedami w dziób i uszkodzone, przy czym dziób „Honolulu” został prawie oderwany. W „Honolulu” trafiła też druga torpeda w rufę, lecz nie wybuchła. Kolejna torpeda trafiła jednak w śródokręcie niszczyciela USS „Gwin” i uszkodziła go tak ciężko, że okręt po zdjęciu załogi musiał zostać dobity torpedami przez niszczyciel USS „Ralph Talbot” (zginęło na nim 61 marynarzy). Z kolei niszczyciel USS „Buchanan” unikając torped, zderzył się z niszczycielem USS „Woodworth” i oba odniosły lekkie uszkodzenia (z tego „Buchanan” – dziobu). Japoński zespół następnie wycofał się bez przeszkód. Pozostałe amerykańskie okręty dotarły ze zmniejszoną prędkością o własnych siłach do bazy w Tulagi.

Podsumowanie

Krążownik USS „Honolulu” z uszkodzonym dziobem po bitwie

Wynik starcia można rozpatrywać w trzech płaszczyznach. Japończycy zdołali osiągnąć swój cel operacyjny w postaci dostarczenia posiłków na Kolombangarę. Ponieśli jednak cięższe straty bezpowrotne w okrętach, tracąc krążownik lekki ze sztabem flotylli i ponosząc większe straty osobowe, w zamian topiąc tylko amerykański niszczyciel. Taktycznym sukcesem japońskim było poważne uszkodzenie trzech krążowników, wyłączające je z akcji na czas co najmniej kilku miesięcy; nie miało ono jednak istotnego znaczenia dla dalszych działań morskich z powodu amerykańskiej przewagi materiałowej. „Honolulu” i „St. Louis” powróciły do służby po remontach już w listopadzie 1943 roku, podczas gdy „Leander” przebywał w remoncie połączonym z modernizacją praktycznie do końca wojny (do sierpnia 1945). Ogólnie biorąc, bitwa ta była jednym z przykładów właściwego użycia lekkich sił japońskich; była też jednak jednym z ostatnich tak udanych starć japońskich sił nawodnych z przeciwnikiem.

Zestawienie sił

• † - okręty zatopione
• # - okręty uszkodzone, ## - poważnie

Alianci

• Krążowniki lekkie:
  • USS „Honolulu”## (okręt flagowy kadm. Walden Ainsworth)
  • USS „St. Louis”##
  • HMNZS „Leander”##
• 21 eskadra niszczycieli (kmdr Francis McInerney): USS „Nicholas”, „O’Bannon”, „Taylor”, „Jenkins”, „Radford”
• 12 eskadra niszczycieli: USS „Gwin” † (okręt flagowy kmdr Thomas Ryan), „Ralph Talbot”, „Buchanan”#, „Maury”, „Woodworth”#

Japonia

• 2 eskadra niszczycieli
  • krążownik lekki „Jintsu” † (okręt flagowy kadm. Shunji Izaki)
  • niszczyciele: „Mikazuki”, „Yukikaze”, „Hamakaze”, „Kiyonami”, „Yugure”
  • zespół transportowy: niszczyciele „Satsuki”, „Minazuki”, „Yunagi”, „Matsukaze”

Bibliografia

• ZbigniewZ. Flisowski ZbigniewZ., Między Nową Gwineą i Archipelagiem Bismarcka, Poznań: Wydaw. Poznańskie, 1991, ISBN 83-210-0932-8, OCLC 750532372 . Brak numerów stron w książce