Allen Dulles

Allen Dulles
Pełne imię i nazwisko	Allen Welsh Dulles
Data i miejsce urodzenia	7 kwietnia 1893 ; Watertown
Data i miejsce śmierci	29 stycznia 1969 ; Waszyngton
	Szef OSS w Europie
Okres	od listopad 1942; do październik 1945
	Zastępca Dyrektora Centrali Wywiadu
Okres	od 23 sierpnia 1951; do 26 lutego 1953
	Dyrektor Centrali Wywiadu
Okres	od 26 lutego 1953; do 29 listopada 1961
	Multimedia w Wikimedia Commons

Allen Welsh Dulles (ur. 7 kwietnia 1893 w Watertown, zm. 29 stycznia 1969 w Waszyngtonie) – szef amerykańskiego wywiadu (OSS) w Europie podczas II wojny światowej (rezydował w Bernie przy Herrengasse 23), Dyrektor Centrali Wywiadu (Director of Central Intelligence – DCI) od lutego 1953 do listopada 1961 oraz członek Komisji Warrena. Pierwszy cywilny kierownik CIA i dotychczas najdłużej sprawujący to stanowisko człowiek.

Życiorys

W 1941 roku został zwerbowany przez Williama Donovana do OSS, a w listopadzie 1942 wysłany do Berna, oficjalnie jako asystent amerykańskiego posła Lelanda Harrisona, i dotarł tam ostatnim pociągiem kursującym do Szwajcarii przez Francję Vichy^[1]. Jako szef OSS na Europę współpracował z ruchami oporu w okupowanych przez Niemców krajach, a także z austriackim, antynazistowskim ruchem oporu^[2]^[3]. Prowadził strategicznie ważną operację Crossbow i inne operacje wywiadowcze mające na celu sabotowanie niemieckiej Wunderwaffe, w szczególności fabryk rakiet V-1 i V-2. 8 marca 1945 w ramach tzw. operacji Sunrise spotkał się z SS-Obergruppenführerem Karlem Wolffem w celu uzgodnienia warunków kapitulacji wojsk niemieckich we Włoszech, co nastąpiło 2 maja 1945 roku^[4]^[5]^[6].

Jako szef Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA) na wczesnych etapach zimnej wojny nadzorował irański zamach stanu w 1953 roku^[7], gwatemalski zamach stanu z 1954 roku^[8], program samolotów szpiegowskich Lockheed U-2^[9], program kontroli umysłu Project MKUltra^[10] oraz inwazję w Zatoce Świń. Został zwolniony z funkcji przez prezydenta Johna F. Kennedy'ego z powodu fiaska tej ostatniej operacji^[11].

Był jednym z członków Komisji Warrena badającej sprawę zabójstwa Johna F. Kennedy’ego^[12]. Pomiędzy okresami w służbie rządowej Dulles był prawnikiem i partnerem biznesowym w spółce Sullivan & Cromwell. Jego starszy brat, John Foster Dulles, był sekretarzem stanu w administracji prezydenta Dwighta Eisenhowera, a na jego cześć nazwano port lotniczy Waszyngton-Dulles^[13].

Przypisy

↑ Stephen Halbrook Szwajcaria i naziści. Jak alpejska republika przetrwała w cieniu III Rzeszy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2015, strona 333
↑ Elisabeth Boeckl-Klamper, Thomas Mang, Wolfgang Neugebauer: Gestapo-Leitstelle Wien 1938–1945. Vienna: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2018, s. 299–305. ISBN 978-3902494832. (niem.).
↑ Christoph Thurner: The CASSIA Spy Ring in World War II Austria: A History of the OSS's Maier-Messner Group. Jefferson: McFarland & Company, 2017, s. 187. ISBN 978-1476669694. (ang.).
↑ Stanisław Żerko: Biograficzny leksykon II wojny światowej. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2014, s. 114. ISBN 978-83-63795-77-1.
↑ Allen W. Dulles, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
↑ Dulles Allen Welsh, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-10-18] .
↑ Loretta Capeheart, Dragan Milovanovic: Social Justice: Theories, Issues, and Movements. New Brunswick, New Jersey: Rutgers University Press, 2007, s. 186. ISBN 0-8135-4038-0. (ang.).
↑ Richard H. Immerman: The CIA in Guatemala: The Foreign Policy of Intervention. Austin: University of Texas Press, 1982, s. 133–160. ISBN 978-0-292-71083-2. (ang.).
↑ Francis Powers: Operation Overflight: A Memoir of the U-2 Incident. Potomac Books, 2004, s. 324. ISBN 978-1-57488-422-7. (ang.).
↑ Brianna Nofil: The CIA's Appalling Human Experiments With Mind Control. History.com. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).
↑ "Dulles, Allen W., June 1959-November 1962". Jfklibrary.org. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).
↑ Warren Commission - Introduction. National Archives. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).
↑ Allen W. Dulles, C.I.A. Director From 1953 to 1961, Dies at 75; Allen W. Dulles, Director of Central Intelligence From 1953 to 1961, Is Dead at 75. The New York Times, 31.01.1969. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).

[1] Stephen Halbrook Szwajcaria i naziści. Jak alpejska republika przetrwała w cieniu III Rzeszy, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2015, strona 333

[2] Elisabeth Boeckl-Klamper, Thomas Mang, Wolfgang Neugebauer: Gestapo-Leitstelle Wien 1938–1945. Vienna: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2018, s. 299–305. ISBN 978-3902494832. (niem.).

[3] Christoph Thurner: The CASSIA Spy Ring in World War II Austria: A History of the OSS's Maier-Messner Group. Jefferson: McFarland & Company, 2017, s. 187. ISBN 978-1476669694. (ang.).

[4] Stanisław Żerko: Biograficzny leksykon II wojny światowej. Poznań: Wydawnictwo Nauka i Innowacje, 2014, s. 114. ISBN 978-83-63795-77-1.

[5] Allen W. Dulles, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).

[6] Dulles Allen Welsh, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-10-18] .

[7] Loretta Capeheart, Dragan Milovanovic: Social Justice: Theories, Issues, and Movements. New Brunswick, New Jersey: Rutgers University Press, 2007, s. 186. ISBN 0-8135-4038-0. (ang.).

[8] Richard H. Immerman: The CIA in Guatemala: The Foreign Policy of Intervention. Austin: University of Texas Press, 1982, s. 133–160. ISBN 978-0-292-71083-2. (ang.).

[9] Francis Powers: Operation Overflight: A Memoir of the U-2 Incident. Potomac Books, 2004, s. 324. ISBN 978-1-57488-422-7. (ang.).

[10] Brianna Nofil: The CIA's Appalling Human Experiments With Mind Control. History.com. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).

[11] "Dulles, Allen W., June 1959-November 1962". Jfklibrary.org. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).

[12] Warren Commission - Introduction. National Archives. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).

[13] Allen W. Dulles, C.I.A. Director From 1953 to 1961, Dies at 75; Allen W. Dulles, Director of Central Intelligence From 1953 to 1961, Is Dead at 75. The New York Times, 31.01.1969. [dostęp 2022-02-10]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]