Ambystomowate
| Ambystomatidae[1] | |||||
| J.E. Gray, 1850[2] | |||||
| Okres istnienia: oligocen–dziś | |||||
 Przedstawiciel rodziny – Ambystoma gracile | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Rząd | |||||
| Podrząd | |||||
| Rodzina |
ambystomowate | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Ambystoma Tschudi, 1838 | |||||
| |||||
Ambystomowate[17], ambystomy, poprzecznozębne[18] (Ambystomatidae) – rodzina płazów z rzędu płazów ogoniastych (Caudata), obejmująca ponad 30 gatunków o zębach ułożonych w rzędy poprzeczne względem długiej osi ciała. W zapisie kopalnym znane z dolnego oligocenu[17].
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Ambystomowate występują w południowej Kanadzie i na Alasce na południe przez większą część Stanów Zjednoczonych na południowego krańca Wyżyny Meksykańskiej[19]. Większość gatunków zamieszkuje wody stojące.
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Płazy zaliczane do tej rodziny mają ciało o dość masywnej budowie i różnorodnym ubarwieniu – u jednych niepozorne, a u innych kontrastowe, ostrzegawcze. Długość ciała poszczególnych gatunków wynosi od 9 cm do 35 cm[17]. Głowa ambystom jest szeroka, oczy małe. U wielu gatunków występują gruczoły przyuszne. Zęby podniebienne znajdują się za nozdrzami wewnętrznymi i są ułożone w kilka rzędów poprzecznych w stosunku do długiej osi ciała[17][18], stąd zwyczajowa nazwa poprzecznozębne. Trzony kręgów są dwuwklęsłe, skóra gładka, kończyny dobrze rozwinięte, przednie mają po 4, a tylne po 5 palców, na tułowiu wyraźnie zaznaczone bruzdy międzyżebrowe, ogon bocznie spłaszczony, długi, masywny i wysoki, cienko zakończony.
U niektórych gatunków zaznacza się dymorfizm płciowy. Samce mają większe wargi kloakalne, u godujących samców brak szaty godowej.
Larwy mają skrzela zewnętrzne. U przeobrażonych osobników występują płuca.
Biologia i ekologia
[edytuj | edytuj kod]Gody większości ambystom odbywają się w wodzie, zwykle wiosną. Zapłodnienie wewnętrzne przy pomocy spermatoforów. Jaja składane są do wody (wyjątkiem jest ambystoma paskowana[17]). Rozwój larw trwa od kilku miesięcy do kilku lat. U niektórych gatunków występuje neotenia (półobligatoryjna lub fakultatywna[17]).
Klasyfikacja
[edytuj | edytuj kod]Do ambystom zaliczane były rodzaje Ambystoma, Dicamptodon i Rhyacotriton. Dwa ostatnie podniesiono do rangi odrębnych rodzin Dicamptodontidae i Rhyacotritonidae. Badania kladystyczne nie potwierdziły jednak słuszności wyodrębniania Dicamptodontidae. Obecnie do Ambystomatidae zaliczane są[19]:
- Ambystoma Tschudi, 1838
- Dicamptodon Strauch, 1870
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Ambystomatidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b J.E. Gray: Catalogue of the Specimens of Amphibia in the Collection of the British Museum. Cz. 2: Batrachia Gradientia, etc. London: Printed by Order of the Trustees, 1850, s. 32. (ang.).
- ↑ a b Ch.-L. Bonaparte: Conspectus Systematum. Herpetologiae et Amphibiologiae. Wyd. Editio altera reformata. Lugdini Batavorum: E.J. Brill, 1850, s. 1 p. (łac.).
- ↑ E. Hallowell. Description of several species of Urodela, with remarks on the geographical distribution of the Caducibranchiata Division of these animals and their classification. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 8, s. 11, 1856. (ang.).
- ↑ H.F. Stannius: Die Amphibien. W: C.T.E. von Siebold & H.F. Stannius (red.): Handbuch der Zootomie der Wirbelthiere. Wyd. 2. Cz. 2. Berlin: Von Viet & Co., 1856, s. 4. (niem.).
- ↑ E.D. Cope. On the primary divisions of the Salamandridae, with descriptions of two new species. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 11, s. 122, 1859. (ang.).
- ↑ E.D. Cope. On Trachycephalus, Scaphiopus and other Batrachia. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 15, s. 54, 1863. (ang.).
- ↑ F.K. Knauer: Naturgeschichte der Lurche. (Amphibiologie.) Eine umfassendere Darlegung unserer Kenntnisse von dem anatomischen Bau, der Entwicklung und systematischen Eintheilung der Amphibien, & c.. Wien: A. Pichler's witwe & Sohn, 1878, s. 98. (niem.).
- ↑ G.A. Boulenger: Catalogue of the Batrachia Gradientia s. Caudata and Batrachia Apoda in the Collection of the British Museum. Wyd. 2. London: Taylor and Francis, 1882, s. 1, 31. (ang.).
- ↑ S. Garman. The North American reptiles and batrachians. A list of the species occurring north of the Isthmus of Tehuantepec, with references. „Bulletin of the Essex Institute”. 16, s. 37, 1884. (ang.).
- ↑ G.K. Noble: The Biology of the Amphibia. New York and London: McGraw-Hill, 1931, s. 471. (ang.).
- ↑ Tihen 1958 ↓, s. 1.
- ↑ a b c Tihen 1958 ↓, s. 3.
- ↑ J.L. Edwards. Spinal nerves and their bearing on salamander phylogeny. „Journal of Morphology”. 148 (3), s. 325, 1976. DOI: 10.1002/jmor.1051480304. (ang.).
- ↑ A. Dubois. Amphibia Mundi. 1.1. An ergotaxonomy of Recent amphibians. „Alytes”. 23 (1), s. 19, 2005. (ang.).
- ↑ A. Dubois & J. Raffaëlli. A new ergotaxonomy of the order Urodela Duméril, 1805 (Amphibia, Batrachia). „Alytes”. 28 (3–4), 2012. (ang.).
- ↑ a b c d e f Joanna Mazgajska: Płazy świata. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 76–78. ISBN 978-83-01-15846-0.
- ↑ a b Poprzecznozębne. W: Gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986, seria: Mały słownik zoologiczny.
- ↑ a b D. Frost: Ambystomatidae Gray, 1850. [w:] Amphibian Species of the World 6.0, an Online Reference [on-line]. American Museum of Natural History. [dostęp 2020-09-03]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- J.A. Tihen. Comments on the osteology and phylogeny of ambystomatid salamanders. „Bulletin of the Florida Museum of Natural History. Biological Sciences”. 3, s. 1–50, 1958. (ang.).
