Anton Zeilinger

Anton Zeilinger
Państwo działania	Francja, Stany Zjednoczone
Data i miejsce urodzenia	20 maja 1945 ; Ried im Innkreis
	Specjalność: fizyka doświadczalna
	Odznaczenia
	Nagrody
	Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki; Nagroda Wolfa
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Anton Zeilinger (ur. 20 maja 1945 w Ried im Innkreis^[1]) – austriacki fizyk doświadczalny, specjalizujący się w interferometrii kwantowej; profesor na Uniwersytecie Wiedeńskim, a wcześniej na Uniwersytecie Leopolda i Franciszka w Innsbrucku. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie fizyki za 2022 rok, razem z Johnem Clauserem i Alainem Aspectem.

Życiorys

Zeilinger prowadzi badania nad podstawowymi zjawiskami mikroświata (zwłaszcza stany splątane). W latach osiemdziesiątych wykonał szereg eksperymentów interferencyjnych wykorzystujących neutrony. W 1989 przewidział wraz z Danielem Greenbergerem i Michaelem Horne’m, że splątanie trzech lub więcej cząstek daje korelacje kwantowe absolutnie niezgodne z jakimkolwiek obrazem opartym na pojęciach relatywistycznej fizyki klasycznej (tzw. korelacje GHZ – od nazwisk naukowców). W 1999 roku jego zespół jako pierwszy zrealizował korelacje GHZ w laboratorium. W tym samym roku jego grupa zaobserwowała interferencję fulerenów, czyli molekuł węgla C₆₀. Zeilinger zrealizował kwantową generację kluczy szyfrowych (kwantowa kryptografia) na odległość do ponad stu kilometrów (we współpracy z grupą prof. Haralda Weinfurtera). Najsłynniejszym eksperymentem Zeilingera jest pierwsza kwantowa teleportacja pomiędzy dwoma fotonami, które powstały w dwóch odrębnych aktach emisji (1997)^[2]^[3]. Od 1990 roku współpracuje z fizykami z Uniwersytetu Gdańskiego (z prof. Markiem Żukowskim i jego uczniami). Tematyka tej współpracy to kwantowa komunikacja i kwantowa informacja (między innymi opracowano wspólnie metodę wymiany splątania, 1993, 1995).

Nagrody

2005: Nagroda Króla Faisala;
2006: doktorat honorowy Uniwersytetu Gdańskiego^[4];
2008: Medal Isaaca Newtona;
2010: Nagroda Wolfa, wraz z Johnem Clauserem i Alainem Aspectem;
2022: Nagroda Nobla w dziedzinie fizyki, wraz z Clauserem i Aspectem^[5];
2022: Wielka Srebrna Odznaka Honorowa Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii^[6];
2024: Wielka Złota Odznaka Honorowa na Wstędze Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii^[7].

Przypisy

↑ Zeilinger Anton, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-03-30] .
↑ Bennett, Charles H., Brassard, Gilles, Crépeau, Claude, Jozsa, Richard i inni. Teleporting an unknown quantum state via dual classical and Einstein-Podolsky-Rosen channels. „Physical Review Letters”. 70 (13), s. 1895–1899, 1993. DOI: 10.1103/PhysRevLett.70.1895.
↑ DikD. Bouwmeester DikD. i inni, Experimental quantum teleportation, „Nature”, 6660, 390, 1997, s. 575–579, DOI: 10.1038/37539 [dostęp 2016-08-21] .
↑ Doktorzy Honorowi Uniwersytetu Gdańskiego. ug.edu.pl. [dostęp 2016-08-23].
↑ The Nobel Prize in Physics 2022 [online], NobelPrize.org [dostęp 2022-10-04] (ang.).}
↑ Quantenphysiker Anton Zeilinger erhält österreichisches Ehrenzeichen [online], DER STANDARD [dostęp 2024-01-29] (niem.).
↑ Höchste Auszeichnung Österreichs für Eric Kandel und Anton Zeilinger [online], www.oeaw.ac.at [dostęp 2024-10-23] (niem.).

Linki zewnętrzne

Relacja z przyznania tytułu doktora honoris causa Uniwersytwetu Gdańskiego (pol.)
Newton Medal winner (2008): Anton Zeilinger (ang.), kanał Institute of Physics na YouTube, 20 listopada 2008 [dostęp 2023-05-02]:
- Part 1;
- Part 2.
Nagroda Fundacji Wolfa (ang. • hebr.)

[epwn-1] Zeilinger Anton, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-03-30] .

[Bennett-2] Bennett, Charles H., Brassard, Gilles, Crépeau, Claude, Jozsa, Richard i inni. Teleporting an unknown quantum state via dual classical and Einstein-Podolsky-Rosen channels. „Physical Review Letters”. 70 (13), s. 1895–1899, 1993. DOI: 10.1103/PhysRevLett.70.1895.

[Bouwmeester1997-3] DikD. Bouwmeester DikD. i inni, Experimental quantum teleportation, „Nature”, 6660, 390, 1997, s. 575–579, DOI: 10.1038/37539 [dostęp 2016-08-21] .

[4] Doktorzy Honorowi Uniwersytetu Gdańskiego. ug.edu.pl. [dostęp 2016-08-23].

[nobel-2022-5] The Nobel Prize in Physics 2022 [online], NobelPrize.org [dostęp 2022-10-04] (ang.).}

[6] Quantenphysiker Anton Zeilinger erhält österreichisches Ehrenzeichen [online], DER STANDARD [dostęp 2024-01-29] (niem.).

[7] Höchste Auszeichnung Österreichs für Eric Kandel und Anton Zeilinger [online], www.oeaw.ac.at [dostęp 2024-10-23] (niem.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]