Język tonalny

Schemat tonów w języku wietnamskim (Hanoi)

Schemat tonów w języku wietnamskim (dialekt północny)

Język tonalny – język, w którym każda sylaba ma przypisany pewien ton, polegający na odpowiedniej modulacji głosu. Najwięcej języków tonalnych występuje w Azji Południowo-Wschodniej oraz w zachodniej Afryce. Przykładami języków tonalnych są tajski, wietnamski, języki chińskie, czadyjskie czy też język joruba.

Ton należy odróżnić od akcentu tonicznego występującego w takich językach, jak starożytna greka, serbsko-chorwacki, szwedzki, norweski, łotewski czy japoński, a polegającego na podwyższeniu lub obniżeniu tonu niektórych sylab w wyrazie.

Ton w językach tonalnych ma najczęściej funkcję dystynktywną, tzn. dany ton decyduje o znaczeniu wyrazu. Przykład z języka tajskiego: Maí maĭ maî maī „Nowe drewno się pali, nieprawdaż?”^[1].

Istnieją dwa typy tonów: rejestrowe (ang. register), których wysokość nie ulega zmianie, oraz konturowe (ang. contour), których wysokość ulega zmianie w obrębie jednej sylaby. Przykłady tonów konturowych: rosnąco-opadający, wysoki opadający, średni rosnący, opadająco-falujący^[2]. Kontury oznacza się zazwyczaj podwójnymi cyframi od 1 (ton najniższy) do 5 (ton najwyższy), np. 55: ton bardzo wysoki (5) równy; 31: zaczynający się tonem średnim (3), opadający do tonu bardzo niskiego (1).

Liczba i rodzaj tonów znacznie się różni w zależności od języka np.:

2 tony – język apacze, język limburski^[3]
3 tony – język tybetański, język joruba
4 tony – język mandaryński
5 tonów – język tajski
6 tonów – język zhuang, język wietnamski^[4], język kantoński^[5]
7 tonów – język hmong (Zielonych Hmongów)^[6]
9 tonów – język hmong (Białych Hmongów)^[7].

Zobacz też

intonacja

Przypisy

↑ Joe Cummings: Thai Phrasebook, Lonely Planet 1984 (ang.).
↑ Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 191, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
↑ GastonG. Dorren GastonG., Babel: Around the World in Twenty Languages, Atlantic Monthly Press, 4 grudnia 2018, ISBN 978-0-8021-4672-4 [dostęp 2024-10-06] (ang.).
↑ Monika Heyder: Język wietnamski – rozmówki Assimil s. 8–9
↑ Kam Y Lau: Cantonese Phrasebook Lonely Planet s. 8 (ang.).
↑ David Bradley: Thai Hill Tribes Phrasebook Lonely Planet (ang.).
↑ Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 192, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).

Bibliografia

Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
Monika Heyder, Język wietnamski – rozmówki Assimil ISBN 978-83-89876-42-3
DavidD. Smyth DavidD., Thai, wyd. [New ed.], Londyn: Teach Yourself, 2003, ISBN 0-340-86857-0, OCLC 56441950 (ang.).
Cantonese Chinese Phrase Book, Berlitz Publishing, Singapur 2005 (ang.).
Kam YK.Y. Lau Kam YK.Y., Cantonese Phrasebook, wyd. 2, Hawthorn, Vic., Australia: Lonely Planet Publications, 1995, ISBN 0-86442-340-3, OCLC 34039466 (ang.).

Linki zewnętrzne

[1] Joe Cummings: Thai Phrasebook, Lonely Planet 1984 (ang.).

[2] Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 191, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).

[3] GastonG. Dorren GastonG., Babel: Around the World in Twenty Languages, Atlantic Monthly Press, 4 grudnia 2018, ISBN 978-0-8021-4672-4 [dostęp 2024-10-06] (ang.).

[4] Monika Heyder: Język wietnamski – rozmówki Assimil s. 8–9

[5] Kam Y Lau: Cantonese Phrasebook Lonely Planet s. 8 (ang.).

[6] David Bradley: Thai Hill Tribes Phrasebook Lonely Planet (ang.).

[7] Alfred F.A.F. Majewicz Alfred F.A.F., Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 192, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]