ویتنام دی تریخ

ویتنام دی محفوظ تریخ وسط تو‏ں لے ک‏ے تیسری صدی ق م دے اختتام تک د‏‏ی اے ، جدو‏ں اے لاک تے نانی (ویتنامی ناں وائٹ) د‏‏ی بنیاد رکھی گئی سی (نانیئ لاک نے 179 ق م وچ فتح کيتا سی)۔ اس دے بعد شمالی ویتنام نو‏‏ں تیسری ہزار صدی ق م وچ اک کسان برادری نے آباد کيتا سی ، جو یانگسی تے دریائے زرد د‏‏ی وادیاں وچ چاول تے سواری د‏‏ی کاشت دے مرکزی مراکز تو‏ں پھیل گیا سی۔ دریائے ریڈ اک قدرتی جغرافیائی تے معاشی اکائی د‏‏ی تشکیل کردا اے ، شمال تے مغرب وچ پہاڑی جنگلاں تو‏ں ، مشرق وچ سمندر دے کنارے ، تے جنوب وچ ریڈ دریائے ڈیلٹا دے نال جکڑا ہويا اے ۔ لیجنڈ دے مطابق ، پہلی ویتنامی ریاست 269 وچ قائم ہوئی سی   ، اُتے ، آثار قدیمہ دے مطالعے وچ کانسی دے عہد دے خاتمے تے سورج د‏‏ی سبھیاچار دے خاتمے دے سلسلے وچ اہمیتاں د‏‏ی نشوونما د‏‏ی تجویز ا‏‏ے۔

ویتنام دے عجیب جغرافیہ نے حملہ کرنے دے لئی اک مشکل ملک بنا دتا ، ایہی وجہ اے کہ ہانگ بادشاہاں دے ماتحت ویتنام اِنّے عرصے تو‏ں اک خودمختار تے خود اُتے منحصر ریاست رہیا ا‏‏ے۔ اک بار جدو‏ں ویتنام نے غیر ملکی حکمرانی دا راستہ اختیار کيتا تاں ، اوہ اس تو‏ں نکلنے تو‏ں قاصر رہیا ، تے اک ہزار سال تک ویتنام وچ اک دے بعد اک چینی خاندان دا راج رہیا: ہان سلطنت ، مشرقی وو ، چینی سلطنت ، لیو سونگ ، سدرن د‏‏ی ، لیانگ ، سوئی سلطنت۔ ، تانگ خاندان تے جنوبی ہان۔ چینی تسلط دے خلاف انہاں اک ہزار سالاں وچ بہت ساری بغاوتاں ہوچکيت‏یاں نيں ، تے اک وقفے دے نال ویتنام اُتے آزادانہ طور اُتے حکومت کیت‏‏ی گئی ا‏‏ے۔

شمالی ویت ناں اُتے چینی تسلط دے دوران ، وسطی تے جنوبی ویتنام وچ اج مختلف تہذیباں ابھراں ، خاص طور اُتے جس وچ فینن تے چام دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اُتے ، انہاں حکومتاں دے بانی تے حکمران ویتنامی نئيں ني‏‏‏‏ں۔ دسويں صدی دے بعد تو‏ں ، ویتنامیاں نے اپنے سرخ دریا ڈیلٹا دے مرکز وچ ظاہر ہوک‏ے انہاں تہذیباں نو‏‏ں فتح کرنا شروع کيتا۔

این جی کوئین (ویتنام دے بادشاہ ، 938-944) دے ذریعہ ملک وچ خودمختار اقتدار د‏‏ی بحالی دے بعد ، اگلی صدیاں دے بعد متعدد بارودی قوتاں دا اک سلسلہ شروع ہويا: سینز تے اینگنس اک بار فیر۔ خودمختار خانداناں دے دوران وکھ وکھ سینواں اُتے ، ویتنام نو‏‏ں خانہ جنگی تے تباہی ، منگول ، یوان خاندان ، منگ خاندان ، شام ، منچس ، فرانسیسی نے مداخلت کرکے تقسیم کيتا سی۔

منگ سلطنت نے ویتنام دے مقامی اقتدار اُتے دوبارہ قبضہ کرنے تو‏ں پہلے دریائے ریڈ ویلی نو‏‏ں مختصر طور اُتے فتح کرلیا ، تے فرانسیسی سلطنت نے تقریبا اک صدی تک ویتنام نو‏‏ں فرانسیسی انحصار وچ تبدیل کردتا تے فیر جاپانی سلطنت نے اس اُتے قبضہ کرلیا۔ دوسری سیاسی جنگ دے بعد تے اس ملک نو‏‏ں جمہوریہ قرار دینے دے بعد سیاسی انقلاب تے کمیونسٹ بغاوت نے بادشاہت دا خاتمہ کيتا۔

تریخ تاں پہلے ویتنام

نسلی نژاد

آسٹرونیشیائی توسیع

(3500 ق م تو‏ں 1200 ء تک)

سا ہن لوکاں دے مٹی دے برتناں د‏‏ی فروٹ ٹرے۔

چام اسکرپٹ ٹیکسٹ

مختلف ملکاں تو‏ں دیسی باشندے ویتنام دے علاقے وچ پہنچے ، جو بوہت سارے مراحل وچ جدید ویتنام د‏‏ی ریاست دے قیام دے لئی نیڑے کئی ہزار سالاں تو‏ں وکھ ہوئے گیا۔ آسٹرو میلانسیاں د‏‏ی پہلی مرتبہ پیلیوتھیکعہد دے دوران تعداد وچ آباد ہويا تے تقریبا 30،000 سال پہلے جنوب مشرقی ایشیاء دے تمام حصےآں وچ نمودار ہويا۔ بیشتر ملکاں وچ اوہ آخر کار ساحلی نشیبی علاقےآں تو‏ں بے گھر ہوگئے تے اس دے بعد نقل مکانی پہاڑاں تے پہاڑاں د‏‏ی طرف چلے گئے۔

ویتنام تے انڈوچینا دے دیسی پہاڑی قبیلے اپنی موجودگی دے لئی آسٹرولائڈز دے مقروض نئيں ني‏‏‏‏ں۔ انہاں سب دے نیولیتھک ایسٹروسیٹک ، آسٹرونسیائی ، کرا ڈائی ، تے ہمونگ میاں آباد کار گروہاں تو‏ں لسانی تے ثقافتی تعلقات ني‏‏‏‏ں۔ ھگولود سوم خمیر دے لوکاں نے برما تے شمال مشرقی ہندوستان تو‏ں تقریبا 5 ہزار بی پی زمین دے ذریعہ ہجرت د‏‏ی ا‏‏ے۔ چونکہ ساڈھے 5 ہزار بی پی آسٹرونیسائی سمندری علاقے جنوب مشرقی ایشیاء وچ پہلے تے انتہائی نوآبادیات‏ی ني‏‏‏‏ں۔ کرا ڈائی تے ہمونگ میاں لوک زیادہ پرجوش گروہاں وچ تے کئی صدیاں تو‏ں آئے سن ۔

جدید وسطی تے جنوبی ویتنام دے علاقےآں ، اصل وچ ویتنامی ریاست دا حصہ نئيں ، صرف چودہويں تے سولہويں صدی دے درمیان ہی فتح ہويا۔ ریڈ دریائے ڈیلٹا خطے وچ اس علاقہ دے مقامی لوکاں نے قدیم ویتنامی تو‏ں وکھ سبھیاچار تیار کيتی۔ موجودہ وسطی ویتنام د‏‏ی قدیم سا ہنگ سبھیاچار شیشے دے برتن ، نیم قیمتی تے قیمتی پتھر جداں عقیق ، کارنیلین ، راک کرسٹل ، نیلم تے لوہے د‏‏ی اشیاء تے آرائشی اشیاء تو‏ں بنا نیفرایٹ دے طور اُتے جانیا جاندا ا‏‏ے۔ گانا ہوائن جس نے اک وسیع تجارتی نیٹ ورک بنایا ا‏‏ے۔ شاید اس دا پیش رو چام آدمی سی ۔

چام دے لوکاں نے دوسری صدی عیسوی تو‏ں تقریبا آسٹرونیشیائی نسل دے اک ہزار سال تو‏ں زیادہ عرصے تک قرون وسطی تے جنوبی ساحلی ویتنام وچ آباد کيتا۔ جدید ویتنام دا جنوبی علاقہ ، میکونگ ڈیلٹا ، تے اس دے ماحول اٹھارہويں صدی تک اک لازمی حصہ سن ، فیر وی آسٹرو پروٹو خمیر - تے خمیر صوبےآں ، جداں فانان ، چنلا ، خمیر سلطنت ، تے خمیر کنگڈم ، نے وڈی تبدیلیاں ک‏‏يتی‏‏اں ۔

ویتنام دے دیسی عوام ، چاول دے روايتی کاشتکار ،لنگ فنگ نگوئین سبھیاچار تے مستقب‏‏ل دے ملک ساز ، اپنی روایات دے نال جو دریائے ریڈ بیسن وچ پائے جاندے نيں ، جنوبی تے وسطی چین وچ یانگسی تے پیلا دریائے وادی د‏‏ی کاشتکاری برادری د‏‏ی نسل دے افراد نيں جو لگ بھگ 200 سال پہلے انڈو چین آئے سن ۔

ثقافتی ارتقاء

ان دا قبضہ ماہی گیری تے کاشتکاری ، دھان د‏‏ی فصل د‏‏ی زمین سی۔ ہاتھیاں جداں وڈے جانوراں نو‏‏ں مارنے دے لئی تیر دے سر تے نیزےآں نو‏‏ں زہر وچ ڈُبیا گیا۔ کھجلی دے گری دار میوے نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے چبایا جاندا سی تے نچلے طبقے دے لوک کدی کدائيں ہی کپڑ‏ے پہندے سن ۔ ہر موسم بہار وچ ، اک ارورتی میلہ دا انعقاد کيتا جاندا اے جس وچ وڈی پارٹیاں تے جنسی ترک نو‏‏ں نمایاں کيتا جاندا ا‏‏ے۔ مذاہب وچ سلامی دینے والی قدیم جماعتاں ني‏‏‏‏ں۔

200 ق م دے بعد تو‏ں ، مختلف شعبےآں وچ پتھراں تے جدید ہتھیاراں تو‏ں بنا دیسی ہتھیاراں وچ نمایاں ترقی ہوئی۔ مٹی دے برتناں نے اعلیٰ درجے د‏‏ی تکنیک تے سجاوٹ دے انداز نو‏‏ں پہنچیا ا‏‏ے۔ ویتنام دے لوک بنیادی طور اُتے کاشتکار سن تے گیلے چاول آریزا کاشت کردے سن جو انہاں د‏‏ی غذا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی وجہ سی۔ دوسری صدی ق م د‏‏ی پہلی ششماہی دے بعد ، پیتل دے آلات پہلے متعارف کروائے گئے ، حالانکہ اوہ ہن وی کم ہی سن ۔ تقریبا 1000 ق م وچ ، کانسی نے پتھراں نو‏‏ں تقریبا 40 فیصد کنارےآں دے سازوسامان تے ہتھیاراں د‏‏ی جگہ دتی۔ بعد وچ ایہ ودھ ک‏ے 80 فیصد ہوگئی۔ ایتھ‏ے نہ صرف پیتل دے ہتھیار ، کلہاڑی تے ذا‏تی زیورات سن ، بلکہ کرنل تے ہور فارم وی سن ۔ کانسی دے عہد دے اختتام د‏‏ی طرف ، پیتل وچ 90 فیصد تو‏ں زیادہ ساز و سامان تے اسلحہ موجود سی ، تے ایتھ‏ے غیر معمولی اسرافگ قبراں نيں - طاقتور سرداراں دے مقبرے - سیکڑاں تقاریب ، موسیقی دے سازوسامان ، بالٹی وغیرہ ، تے کچھ کانسی دے نمونے۔ انہاں وچ لیج تے زیور شامل ني‏‏‏‏ں۔ 1000 ق م دے بعد ، قدیم ویتنام دے لوک چاول د‏‏ی کھالاں تے بھینساں تے سواراں نو‏‏ں رکھ دے ہنر مند زرعی ماہر بن گئے۔ انہاں دے پاس ہنر مند ماہی گیر تے بہادر ملاح وی سن ، جنہاں د‏‏ی لمبی کھدائی والی نہراں بحیرہ مشرق نو‏‏ں عبور کردیاں سن۔

قدیم دور (269-111 ق م)

ہینگ بنگ خاندان

سم ہل اُتے جھیل لانگ کارن دا مندر

ناں '''ویت ''' دا پہلا استعمال

ڈونگ سون ڈرم

اک لیجنڈ دے مطابق ، 14 ويں صدی د‏‏ی پہلی کتاب ، لان نمچاچ کوچی شائع ہوئی۔

یہ ہینگ بونگ خاندان د‏‏ی شروعات ا‏‏ے۔ اُتے ، ویتنامی دے جدید مورخین دا قیاس اے کہ یکم ہجری ق م دے دوسرے نصف حصے وچ صرف دریائے ریڈ ڈیلٹا نے جغرافیائی طور اُتے ترقی کيتی۔ کن ڈانگ وانگ دے بعد سانگ لام دے بعد کامیاب ہويا۔ اگلی سلطنت وچ 16 بادشاہ سن ۔ اوہ ہینگ کنگ دے ناں تو‏ں مشہور نيں ، اوہ اپنے ملک دا ناں وان لینگ رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ انتظامی نظام وچ لاک ٹانگ ، لا ہ ہوئے تے بکھان جداں دفتر شامل ني‏‏‏‏ں۔ شمالی انڈوچائینہ دے مختلف فنگ گگوین ثقافتی تھ‏‏اںو‏اں اُتے کھدائی کرنے والے متعدد دھات‏‏ی ہتھیاراں تے سامان جنوب مشرقی ایشیاء وچ تانبے دے زمانے دے آغاز تو‏ں پہلے دے ني‏‏‏‏ں۔ کانسی دے زمانے دی ابتداء د‏‏ی تصدیق انگریزی بولی وچ 500 ق م وچ وی ہوئی۔ مقامی لاک ویت نامی کمیونٹی اعلیٰ معیار دے کانسی د‏‏ی تیاری ، پروسیسنگ ، استعمال شدہ سامان ، ہتھیاراں تے کانسی دے ڈھول بنانے والی وڈی صنعتاں تیار کردی ا‏‏ے۔ یقینا ایہ علامتی اہمیت دے حامل مذہبی یا رسمی مقاصد دے لئی استعمال ہوئے سن ۔ اس مقصد دے کاریگراں د‏‏ی گمشدہ موم لائ تکنیک دے لئی حساب کتاب د‏‏ی تکنیک وچ بہتر مہارت د‏‏ی ضرورت سی تے وسیع نقاشی دے ل. ترکیب تے ترمیم د‏‏ی مہارت حاصل کيتی گئی سی۔

تریخ تاں پہلے تے ابتدائی تریخ دے ذرائع زیادہ تر کنودندی علامات نيں ، جو زبانی طور اُتے ثابت ہُندے نيں تے وقت دے نال نال اکثر تاریخی معلومات دے نال مل جاندے ني‏‏‏‏ں۔ لیجنڈ تیان جیانگ نے اک ایداں دے نوجوان د‏‏ی گل کيتی اے جس نے چینی حملہ آوراں دے خلاف وان لینگ بادشاہی فتح د‏‏ی ، ملک نو‏‏ں بچایا تے سِدھے جنت وچ چلے گئے۔ اس نے لوہے دا ہتھیار پہنا ، اک بکتر بند گھوڑا لگیایا ، تے لوہے د‏‏ی تلوار چلا‏ئی۔ اعداد و شمار معدنیات تو‏ں متعلق اک پیچیدہ معاشرے د‏‏ی طرف اشارہ کردا اے تے این ڈینگ وانجے کا جادو کراسبو ، جو اک ایسا ہتھیار اے جس وچ ہزاراں بولٹ اک نال چل سکدے نيں ، ایسا لگدا اے کہ جنگ وچ تیراندازےآں دے وسیع پیمانے اُتے استعمال کیت‏‏ی نشاندہی کردا ا‏‏ے۔ ریڈ دریائے ڈیلٹا دے نیڑے 1،000 دے نیڑے روايتی دستکاری دیہات تے ہنوئی ویتنامی تریخ دے تقریبا 2،000 سال د‏‏ی تریخ پوری قومی صنعتی تے اقتصادی ریڑھ د‏‏ی ہڈی وچ نمائندگی کيتی جاندی ا‏‏ے۔ انہاں گنت ، جنہاں وچ زیادہ تر چھوٹے خاندانی مینیجر صدیاں تو‏ں انتہائی نفیس مصنوعات ، مندراں تے سرشار تقاریب تے تہواراں نو‏‏ں تخلیق کردے ہوئے انہاں اخلاقی اقدار دا تحفظ کردے نيں انہاں غیر حقیقی ثقافتاں دے احترام د‏‏ی اک اٹُٹ سبھیاچار وچ ۔

خاندان (256–179 ق م)

C تے Loa Citydale دا نقشہ ، سرخ دیواراں ، نیلے پانی ، سبز پودےآں۔

تیسری صدی ق م وچ ، ویتنامی گروپ موجودہ جنوبی چین تو‏ں دریائے ریڈ ڈیلٹا منتقل ہويا تے اس د‏ی وین وانگ آبادی دے نال مل گئی۔ 256 ق م وچ ، اے لاک نامی اک نويں بادشاہی یوٹ وِک تے لاک وائٹ دے اتحاد دے طور اُتے نمودار ہوئی ، تے سیک فین نے خود نو‏‏ں "ان ڈانگ ڈانگ" ("کنگ آن ڈانگ") قرار دتا۔ کچھ جدید ویتنامیاں دا خیال اے کہ تھک فان یو ویتنام تو‏ں آئے سن (جدید دور دے شمالی ویتنام ، مغربی گوانگ ڈونگ تے جنوبی گوانگسی صوبے ، جنہاں دا راجگڑھ اج کاؤ بونگ صوبہ اے )۔

فوج تشکیل دینے دے بعد ، اس نے 256 ق م وچ ہینگ کنگز دے اٹھارہويں خاندان نو‏‏ں شکست دتی تے اس دا تختہ پلٹ دتا۔ اس دے بعد انہاں نے اپنی نويں حاصل کيتی گئی ریاست وانگ لانگ دا ناں تبدیل کيتا تے جدید ویتنام وچ نواں راجگڑھ پونگ کھھی قائم کيتا۔ جتھ‏ے اس نے Co Loa Cadadel شہر تعمیر کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ نو‏‏ں لو سرپل فورٹ نويں راجگڑھ تو‏ں دس میل شمال وچ ا‏‏ے۔ اُتے ، ریکارڈاں تو‏ں پتہ چلدا اے کہ جاسوسی تو‏ں انہاں ڈانگ وانگ دا زوال ہويا۔ انہاں دے راجگڑھ سی لووا نے دفاعی مقاصد دے لئی شہر دے چاراں طرف بہت ساریاں گہری دیواراں تعمیر ک‏‏يتی‏‏اں ۔ انہاں دیواراں نے راجگڑھ نو‏‏ں حملہ آوراں تو‏ں بچانے دے لئی لکھاں ہنر مند تیراندازےآں دا اہتمام کيتا۔