1692
- Ovo je članak o godini 1692.
| Milenijum: | 2. milenijum |
|---|---|
| Vjekovi: | 16. vijek – 17. vijek – 18. vijek |
| Decenija: | 1660-e 1670-e 1680-e – 1690-e – 1700-e 1710-e 1720-e |
| Godine: | 1689 1690 1691 – 1692 – 1693 1694 1695 |
| Gregorijanski | 1692. (MDCXCII) |
| Ab urbe condita | 2445. |
| Islamski | 1103–1104. |
| Iranski | 1070–1071. |
| Hebrejski | 5452–5453. |
| Bizantski | 7200–7201. |
| Koptski | 1408–1409. |
| Hindu kalendari | |
| • Vikram Samvat | 1747–1748. |
| • Shaka Samvat | 1614–1615. |
| • Kali Yuga | 4793–4794. |
| Kineski | |
| • Kontinualno | 4328–4329. |
| • 60 godina | Yang Voda Majmun (od kineske Ng.) |
| Holocenski kalendar | 11692. |
| Podrobnije: Kalendarska era | |
Godina 1692 (MDCXCII) bila je prijestupna godina koja počinje u utorak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u petak po 10 dana zaostajućem julijanskom kalendaru.
- januar - Jelena Zrinska oslobođena: suprug Imre Tekeli je razmenio za zarobljenog carskog generala.
- januar - Biograđani i Pakoštanci ubili vranskog guvernadura Šimuna Bortulačića.[1]
- 13. 2. - Masakr u Glencoe - u Škotskoj ubijeno 38 članova klana MacDonald jer se sumnjalo u njihovu vernost Williamu III. i Mary II
- 1. 3. - Počinju Suđenja vešticama iz Sаlema - traju do maja '93; vešanja počinju u junu.
- 5. 3. - Patrijarh Arsenije III i episkop Isaija Đaković dobili dozvolu da mogu obaviti kanonsku posetu u Ugarskoj, Hrvatskoj i dr. - deluje protiv unije[2].
- 22. 3. - Kineski car Kangxi izdaje edikt tolerancije hrišćanstva.
- april - Kardinal Kolonić prigovara srpskim poslanicima da se patrijarh meša u njegovu nadležnost, ukljujući uzimanje nameta[3].
- 2. 5. - Pukovnik baron Jovan Andrija Makar dobio vojnu upravu nad Srbima u virovitičkoj i požeškoj županiji[4].
- 2. 5. - Praizvedba Purcellove poluopere The Fairy-Queen.
- 29. 5. i 4. 6. - Rat Velike alijanse: Bitke kod Barfleura i La Hoguea su anglo-holandske pobede kojima je sprečena mogućnost francuske invazije Engleske.
- 5. 6. - Austrijanci zauzeli Veliki Varadin (Oradea) posle 11 meseci opsade, pri čemu su pomagali Srbi Jovana Monasterlije; komandno mesto Srpske milicije nakon ovoga je u Baji[5].
- 7. 6. - Zemljotres na Jamajci: razoran potres i cunami uništili i većim delom potopili Port Royal.
- 8. 6. - Neredi zbog skupe hrane u Mexico Cityju, zapaljena vicekraljevska palata, Carlos de Sigüenza y Góngora spasao deo arhiva.
- 30. 6. - Francuzi nakon opsade zauzimaju Namur u Belgiji (do 1695).
- jul - Pećki patrijarh Kalinik I posetio Sarajevo, kasnije saziva sastanak u manastiru Pivi, obećava izbeglim mitropolitima da će im izvaditi isprave od sultana[6].
- 17. 7. - Morejski rat: Mlečani se iskrcali kod Kanije na Kritu, komandant Domeniko Močenigo malodušno prekida opsadu 28. avgusta; Turcima su navodno pomogli i Francuzi[7].
- 21. 7. - Invazija Dauphinéa: vojska na čelu sa savojskim vojvodom Viktorom Amadeusom II kreće na Francusku, učestvuje i Eugen Savojski.
- 3. 8. - Bitka kod Steenkerquea: Francuzi porazili snage Velike alijanse.
- septembar - Sulejman-paša Bušatlija istisnuo Mlečane sa Cetinja, u odlasku minirali manastir sa jednim brojem Turaka[8].
- septembar-oktobar - Diego de Vargas okončava bez upotrebe sile Pueblo ustanak u Novom Meksiku (narednih godina će ipak biti još otpora i represije).
- 18. 10. - Počela gradnja Petrovaradinske tvrđave u austrijskom Novom Sadu.
- 21. 10. - Ugušena pobuna robova na Barbadosu.
- 8. 11. (29. 10. po j.k.) - Depeša engleskog diplomate: za Turke su najopasniji hajduci u planinama između Sofije i Beograda, koji su opljačkali konvoj od 400 ljudi sa 100 miliona "dolara" poslatih iz Jedrena za vojsku[9].
- 19. 12. - Ernst August (Hannover) postaje deveti izborni knez Svetog rimskog carstva (s efektom od 1708).
- Turski napad na Liku i Krbavu, Marko Mesić porazio turski odred u Pločanskom klancu, a potom i drugi u dolini Tužici kod sela Kurjaka.
- Carska komora prodala Liku i Krbavu jednom austrijskom grofu, ali vojne vlasti primorale kupca da se povuče[10].
- Prvi spomen Gospića, ranije Kaseg, Kasezi.
- Seljaci na području Vrane kod Zadra se pobunili protiv grabljivog uzimanja desetine - mletačke vlasti brutalno ugušile pokret[11].
- Umro crnogorski mitropolit Visarion Borilović Bajica, naslediće ga Sava Očinić (Savatije Kaluđerović) do 1697.
- Opljačkana i razorena Ravanica i neki drugi manastiri u Srbiji[12]. S druge strane, stanovnici Grocke, Požarevca i Leskovca dobili fermane za obnovu bogomolja[13].
- Privatna bečka umetnička škola Petera Strudela dobija carsku podršku, postaje Akademie der bildenden Künste.
- 5. 4. - Adrienne Lecouvreur, glumica († 1730)
- 8. 4. - Giuseppe Tartini, kompozitor, violinista († 1770)
- 25. 10. - Elisabetta Farnese, kraljica Španije († 1766)
- 10. 1. (31. 12. 1691. po j.k.) - Robert Boyle, fizičar (* 1627)
- 18. 5. - Elias Ashmole, antikvar, začetnik muzeja Ashmolean (* 1617)
- ? - Visarion Borilović Bajica, crnogorski mitropolit
- ↑ "Politika", 28. dec. 1924, str. 1-2
- ↑ Istorija s. n. III-1, 558
- ↑ Veselinović, Rajko L. Од Велике сеобе до смрти патријарха Арсенија III Чарнојевића (1706). rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. III-1, 559
- ↑ Cerović, Ljubivoje. Srbi u Slovačkoj. rastko.rs
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 532
- ↑ Setton, 386-7
- ↑ Ćorović, Vladimir. Srbi u Ugarskoj. rastko.rs
- ↑ Setton, 387
- ↑ Historija n. J., 1005
- ↑ Historija n. J., 1232
- ↑ Istorija s. n. III-1, 546
- ↑ Istorija s. n. IV-1, 534
- Literatura
- Kenneth Meyer Setton. Venice, Austria, and the Turks in the Seventeenth Century. American Philosophical Society; 1991. ISBN 978-0-87169-192-7.
- Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
- Istorija srpskog naroda, Treća knjiga, prvi tom, Srbi pod tuđinskom vlašću 1537-1699, SKZ Beograd 1993, ISBN 86-379-0383-5 (III-1)
- Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-I)