Danimarka-Norvegjia
Danimarka-Norvegjia Danmark–Norge (Danisht)
| |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1524–1533 1537–1814 | |||||||||||||||
.svg) Flamuri
.svg) Stema
| |||||||||||||||
| Parimi: Fromhed styrker rigerne ("Devotshmëria forcon mbretëritë")[1] Përdorur nga 1588-1648 | |||||||||||||||
| Himni: Kong Christian stod ved højen mast "Mbreti Kristian qëndroi pranë direkut të lartë" Përdorur nga 1780–1814[2] | |||||||||||||||
 Harta e Danimarkë-Norvegjisë, rr. 1780 | |||||||||||||||
| Gjendja |
| ||||||||||||||
| Kryeqyteti | Kopenhaga | ||||||||||||||
| Gjuhët e zakonshme | Zyrtarisht: Danisht, Gjermanisht, Latinishtja e Rilindjes Gjithashtu u fol: Norvegjisht, Islandishtja, Faroisht, Gjuhët sámi, Greqishtja, Friziane e Veriut | ||||||||||||||
| Besimi | 1524–1533 Katolik 1537–1814 Luteran | ||||||||||||||
| Nofka | Dano-Norvegjez | ||||||||||||||
| Qeveria | |||||||||||||||
| Lloji i qeverisjes | Monarkia
| ||||||||||||||
| Mbreti | |||||||||||||||
• 1524–1533 | Frederiku I | ||||||||||||||
• 1537–1559 | Kristian III (i pari) | ||||||||||||||
• 1588–1648 | Kristian IV (më i gjatë) | ||||||||||||||
• 1648–1670 | Frederiku III | ||||||||||||||
• 1808–1814 | Frederiku VI (i fundit) | ||||||||||||||
| Kuvendi |
| ||||||||||||||
| Epoka historike | Evropa e hershme moderne | ||||||||||||||
6 qershor 1523 | |||||||||||||||
• Bashkimi i Kalmarit u shemb | 1537 | ||||||||||||||
• Riksråd norvegjez u shfuqizua | 1537 | ||||||||||||||
| 13 gusht 1645 | |||||||||||||||
| 26 shkurt 1658 | |||||||||||||||
• Rigsråd danez u shfuqizua | 14 tetor 1660 | ||||||||||||||
14 nëntor 1665 | |||||||||||||||
| 14 janar 1814 | |||||||||||||||
| shtator 1814 – qershor 1815 | |||||||||||||||
| Sipërfaqja | |||||||||||||||
| 1800 | 2,655,567 km2 (1,025,320 sq mi) | ||||||||||||||
| Popullsia | |||||||||||||||
• 1645 | 1,315,000 | ||||||||||||||
• 1801 | 1,859,000 | ||||||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||||||
| Monedha |
| ||||||||||||||
| Të dhëna të tjera | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Sot pjesë e | |||||||||||||||
Danimarka-Norvegjia (danisht dhe norvegjisht: Danmark-Norge) ishte një bashkim shumëkombëtar dhe shumëgjuhësh i shekullit të 16-të deri në atë të 19-të, i përbërë nga Mbretëria e Danimarkës, Mbretëria e Norvegjisë (duke përfshirë zotërimet e atëhershme norvegjeze përtejdetit: Ishujt Faroe, Islanda, Grenlanda dhe zotërimet e tjera), Dukati i Schleswig dhe Dukati i Holsteinit. Shteti pretendoi gjithashtu sovranitet mbi tre popuj historikë: Frizianët, Gutët dhe Wendët. Danimarka-Norvegjia kishte disa koloni, përkatësisht Bregun e Artë Daneze, Ishujt Nicobar, Serampore, Tharangambadi dhe Inditë Perëndimore Daneze. Bashkimi njihej gjithashtu si Mbretëria Dano-Norvegjeze (Det dansk-norske rige), Mbretëritë Binjake (Tvillingerigerne) ose Monarkia e Oldenburgut (Oldenburg-monarkiet).[6]
Banorët e shtetit ishin kryesisht danezë, norvegjezë dhe gjermanë, dhe përfshinin gjithashtu faroezët, islandezët dhe inuitët në zotërimet norvegjeze jashtë shtetit, një pakicë sami në Norvegjinë veriore, si dhe popuj të tjerë indigjenë. Qytetet kryesore të Danimarkës-Norvegjisë ishin Kopenhaga, Christiania (Oslo), Altona, Bergen dhe Trondheim, dhe gjuhët kryesore zyrtare ishin danishtja dhe gjermanishtja, por norvegjishtja, islandishtja, faroishtja, sami dhe grenlandishtja fliteshin gjithashtu në vend.[7][8]
Bashkimi dano-norvegjez zgjati deri në vitin 1814,[9] kur Traktati i Kielit dekretoi që Norvegjia (me përjashtim të Ishujve Faroe, Islandës dhe Grenlandës) t'i jepej Suedisë. Megjithatë, traktati nuk u njoh nga Norvegjia, e cila i rezistoi përpjekjes në Luftën Suedezo-Norvegjeze të vitit 1814. Norvegjia më pas hyri në një bashkim personal shumë më të lirë [[Bashkimi midis Suedisë dhe Norvegjisë|me Suedinë deri në vitin 1905, kur ky bashkim u shpërbë në mënyrë paqësore.
Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Frederiksborg Palace Church – History Arkivuar 3 mars 2016 tek Wayback Machine (në danisht)
- ^ Munk, kaj (2023). An Introduction to a Controversial Danish Priest, Playwright, and Debater in the Inter-Bellum (PDF) (në anglisht). Aalborg University.
- ^ Slagstad, Rune (2004), "Shifting Knowledge Regimes: the Metamorphoses of Norwegian Reformism", Thesis Eleven (në anglisht), 77 (1): 65–83, doi:10.1177/0725513604044236, S2CID 145108242
- ^ regjeringen.no (5 korrik 2011). "A Forerunner to the Norwegian Council of State". Government.no (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 14 janar 2024. Marrë më 17 prill 2017.
- ^ "Unike dokument viser Larviks danske hemmelegheit" (në norvegjisht). 26 qershor 2021. Arkivuar nga origjinali më 2021-06-26. Marrë më 2021-06-26.
- ^ Lockhart, Paul Douglas (2007). Denmark, 1513-1660: the rise and decline of a Renaissance monarchy (në anglisht). Oxford (GB) New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927121-4.
- ^ Scandinavian Dialect Syntax Arkivuar 2012-01-12 tek Wayback Machine. Network for Scandinavian Dialect Syntax. Retrieved 30 April 2018.
- ^ "The Scandinavian Languages: Their Histories and Relationships". www.sjsu.edu (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 14 shtator 2006. Marrë më 30 prill 2018.
- ^ Peter Burgess, J.; Hyvik, Jens Johan (tetor 2004). "Ambivalent patriotism: Jacob Aall and Dano-Norwegian identity before 1814" (PDF). Nations and Nationalism (në anglisht). 10 (4): 620. doi:10.1111/j.1354-5078.2004.00185.x. ISSN 1354-5078. Arkivuar (PDF) nga origjinali më 2024-01-14. Marrë më 2023-06-28.