Nihu-he’zen 尼夫赫人
Ni-hu-he’-zen “E’yi ：Нивхи；Dipun: ニヴフ／ニブフ” numalumanay a ngangan han Ci-li-ya-ke’-zen, u Si-puo-li-ya wali timl kitidaan nu yuncumincu, kakenihan i Hia-lun-cen sasa katukuh sacumud nu bayuan atu Ku’-ye’-daw amisan, aydaay nu E’-luo-se-lenpan a Ha-pa-luo-hu-se-ke’ lilisan atu Sa’-ha-lin-cuo.
尼夫赫人（俄語：Нивхи；日語：ニヴフ／ニブフ）舊稱吉利亞克人，是西伯利亞東南地區原住民族，分布於黑龍江下游至入海口以及庫頁島北部，即今俄羅斯聯邦的哈巴羅夫斯克邊疆區和薩哈林州。
nina kitidaan u kacelahan nu kilakilangan, diheku ku lalud, sienaw ku kasienawan yadah ku suleda, Ni-hu-he’-zen u mibutingay ku kawaw nuheni, miadup, nipahabayan tu wacu ku sakaudip, mililis tu bayu tu lalaud, kasienawan mabulaw tayda i masaenalay.
這一地區多為稀疏針葉林帶，夏季溫和，冬季寒冷多雪，尼夫赫人長期以捕魚、狩獵、養犬為生，夏季居於沿海，冬季則遷至內陸。
lalangawan 起源
[mikawaway-kalumyiti | mikawaway tu kalumyiti sakatizeng bangu]sumamaday nu aydaay a cudadan, Ni-hu-he’-zen u tapangan utiih a kilimen, pibutingan nu daduducan nuheni, miadup tu i lilisay nu bayuan a mamuniay nu ukak a aadupan tu sakaudip, atu mitaduay tu mitengtengay nu wacu, misengi tu Kan-ca-cia subal a Kan-ca-cia-zen atu Ke-li-ya-ke’-cunan, tada nipisinzaan micapi tu Mea-cuo tipan amis a Sa-li-si-yi nu binacadan.
根據現有的考古資料，尼夫赫人的起源難以查考，他們傳統的捕魚、獵取沿海哺乳動物的生活方式，以及狗拉雪橇的使用，均與堪察加半島的堪察加人和科里亞克族很相似，原始信仰卻接近美洲西北的薩利希語民族。
sipakayda i Tice-zenlei-sie atu mililiday amiadih, Ni-hu-he’-zen atu liwliway nu binacadan caay pilecad. aydaay a kaw-ku-sia-muosin sakamusa hatidaay tu nu sabaan a maudip namakayda i Way-pei-ciw-e buyuan nanay a Si’-se-ci’ lalangawan, yu sumamad mikilul kunuheni tu babalaki mabulaw misaahebal taydan i Hei-lun-cin atu Ku’-ye-daw a kitidaan.
從體質人類學和遺傳學角度看來，尼夫赫人與周邊民族都不相同。目前的考古學模型主張他們的極低生存模式起源於外貝加爾山區域的一種細石器文化，並在晚更新世甚至更早的時期隨移民擴展到黑龍江和庫頁島地區。
nina Si’-se-ci’ lalangawan alaw awnu satabalay micumud i Min-cuo a lalangawan, itini i Pin-he zitay, Si’-se-ci’ lalangawan maaymas kuni ka tayda i Si-puo-li-ya nu hatidaaytu nu picidekan a demiad nu kitidaan.
這些細石器文化也可能是最早進入美洲的文化。在冰河時期，細石器文化很好地適應了西伯利亞地區的嚴酷氣候環境。
kilul sa tunika sumad nu demiad, mala nanum satu ku suleda, Tuon-ku-se binacadan maka nutipan mabulaw tayni, patuduan ku itidaay tu a yuncumin. Ni-hu-he’-zen mananam tu i tidaay a demiad ku nuheni caaya kaw mamasumad nu liwan a tademaw.
隨著氣候轉暖，冰川消退，通古斯民族從南部遷移而來，並支配了當地原住民。尼夫赫人被看作是他們中適應了氣候改變而未被同化的唯一遺存。
itini i “ kay-yun-sin-ce” sa, Ni-hu-he’-zen sepat ku niyadu’ nuheni: Nan-ciw-e, Hu-li-ci, W’-la’ atu Na-y. mananam kunuheni siacawa tu calekakanaan, u sabana ku sakatusa a acawaan. u banges nu wacu ku dikuc, mukan tu heci nu wacu, lalud han u kines nu buting ku dikuc.
在《開元新志》中，尼夫赫有四個部落：囊家兒、福里期、兀剌和納衣。他們流行妻姊妹婚，以妹為妾。衣狗皮，食狗肉，夏天穿魚皮。
Ni-hu-he’-zen tatayna ku yadah tu tatami, sabaw tu cacay a mihcaan taneng tu mikikung, tatayna han asi acawa tu wacu, kya taneng atu tademaw mikikung, sakamusa ci Ta-min-yi-tun, mala sepat ku Ni-hu-he’-zen, isasa nu Lia-lun-cen, sacumud nu Hei-lun-cen amisan nu subalan, Ku’-ye-daw idaw tu, E’-huo-ce’-ke amisan idaw tu. atu malalamel tu hekalay nu tademawan. lalut han i bayubayuan maudip, kasienawan han i buyubuyuan maudip.
尼夫赫人女多男少，十歲即結婚，女性先與狗結一次婚，再與人結婚。大明一統志說尼夫赫人分四部：累龍江下游一部，黑龍江入海口以北的海島一部，庫頁島上一部，鄂霍次克海以北一部。與野人女真雜居。夏天於海邊生活，冬季於山中生活。
Ni-hu-he’-zen daduducen tu sakaudip han mibuting, miadup tu bayuay a aadupan, miadup i buyubuyu’an atu milami’, atu pahabay tu tabakiay nu wacuan. wacu acacay ku pahabayan nuhini “ nu cacaya a lalumaan tulu lima kunipahabayan”.
尼夫赫人的傳統經濟是捕魚、捕獵海獸、林中狩獵和採集業，以及飼養大群的狗。狗是他們唯一的牲畜（戶中每人養3-5隻）。
ngangan nu Ni-hu-he’-zen ku buting tada kakanen nu heni. tu mihmihcaan mibuting tu kunuheni, u tapabaway talumaay nu buting ku dakepen nuheni, mahida u Kuy-yi atu Sen-yi, palahipuen nuheni mala kasienawan nu kakanen.
捕魚是尼夫赫人最主要的食物來源。捕魚在全年都會進行，多捕撈洄游魚類，如鮭魚和鱘魚，並製作的魚干作為冬季的主要食物。
Ni-hu-he’-zen u mibutingay miadup ku kawaw nuhen, u sapahutinaw ku sakaudip nuheni, idaw ku laluday atu kasienawan a aenengan nuheni, nu tusaay atu wawaluay a lalumaan anikapulungan, nu sepatay a lalumaan ku yadhay.
尼夫赫人從事漁獵、採集的半游牧生活，有夏季和冬季的永久性定居點，通常由二至八個家系組成，以四家最為多見。
satabakiay nu niyadu’an mapulung naming i Hei-lun-cen. nikay tidaan a mueneng amatenes itida, alahican malikid nu balat. patinaku cay-siw-cay-lim mihcaan atu cay-siw-num-wal a mihcaan tayniyan nu balat mamin malekep ku niyadu’ nu Ni-hu-he’-zen.
較大規模的村落多集中在黑龍江口。這些定居點可持續使用多年，有時會被洪水沖垮。如1915年和1968年的洪水就破壞了許多尼夫赫人村落。
kasaliwsiwan nu demiad, tatamaan nu niyadu’ tahekal namin miadup, tatayna hantu milami i umaumahan. katukuh satu i kasienawan, mabulaw namin ku niyadu’ay a tademaw taydan i sawacan nu kasienawan a mueneng, mibuting itida. manamuh ku nuheni taydan nu labang, i pabaway nu Hei-lun-cen a tademaw Na-nay-zen hatidaay tu nu sienaw hnina tayda ku nuheni i Ni-hu-he’-zen palabang.
深秋季節，村中男勞力均出門狩獵，女人則在林中採集食物。到冬天，人們移居到河畔的冬季居住點，捕撈鮭魚。他們很好客，在黑龍江上游居住的那乃人在嚴冬常到尼夫赫人的村落停留。