Аррениус, Сванте Август

Аррениус, Сванте Август
Аррениус, Сванте Август
	швед. Svante August Arrhenius
Таърихи таваллуд	19 феврал 1859[…]
Зодгоҳ	Balingsta parish[d], Суэд;
Таърихи даргузашт	2 октябр 1927[…] (68 сол)
Маҳалли даргузашт	Стокҳолм, Суэд;
Кишвар	Суэд;
Фазои илмӣ	физик ва кимиё
Ҷойҳои кор	Riga Technical University[d]; Донишгоҳи Стокҳолм[d]; Донишгоҳи Уппсала[d];
Алма-матер	Донишгоҳи Уппсала[d]; Донишгоҳи Стокҳолм[d];
Роҳбари илмӣ	Per Teodor Cleve[d]
Шогирдон	Oskar Klein[d]
Ҷоизаҳо	Faraday Lectureship Prize[d] (1914) Willard Gibbs Award[d] (1911) honorary doctor of the University of Edinburgh[d] Davy Medal[d] (1902) Silliman Memorial Lectures[d] (1910) Franklin Medal[d] (1920) доктори фахрии Донишгоҳи Кембриҷ[d] Honorary doctor of the University of Groningen[d] Honorary doctor of the Heidelberg University[d] (8 август 1903) honorary doctor of the Leipzig University[d] доктори фахрии Донишгоҳи Оксфорд[d] honorary doctor of the University of Birmingham[d] Fellow of the American Academy of Arts and Sciences[d] Foreign Member of the Royal Society[d] (30 июн 1910) Echegaray Medal[d] (1919) doctor honoris causa from the University of Paris[d] (1923)
	Парвандаҳо дар Викианбор

Сва́нте А́вгуст Арре́ниус (швед. Svante August Arrhenius; 19 феврал 1859^[1]^[2]^[3]^[…], Balingsta parish^[d]^[3] — 2 октябр 1927^[4]^[2]^[5]^[…], Стокҳолм^[4]^[6]) — физикдон, шимидон ва ахтарфизикдони суэдӣ, узви пайвастаи Академияи илмҳои суэд (1901), узви фахрии академияҳо ва анҷуманҳои чандин кишварҳо.

Зиндагинома

Баъди хатми мактаби динии Уппсала (1876) ба Донишгоҳи Уппсала дохил шуда, дараҷаи бакалаври (1878) илмҳои дақиқро гирифт ва соли 1881 таълимро дар Ин-ти физикаи Академии илмҳои подшоҳии Стокголм давом дода, ноқилияти электролитҳоро омӯхт. Дар донишгоҳҳои Рига (1886), Вюртсбург (1886—1887), Амстердам (1888) кор кардааст. Аррениус соли 1891 дар Донишгоҳи технологии подшоҳӣ (Стокголм) таълим додааст (проф. ва ректори Донишгоҳи мазкур, 1896). Аз соли 1905 то охири умр директори Институти физикаю химияи Нобел буд. Аррениус асосгузори назарияи диссотсиатсияи электролитӣ аст, ки ҳоло назарияи Аррениус номида мешавад. ӯ баъзе муаммоҳои электрохимия ва назарияи маҳлулро ҳал кардааст, ки боиси пешрафти физика, геофизика, биология ва биохимия гардидааст. Дар кинетикаи химиявӣ муодилаи ба ҳарорат вобаста будани суръати реаксияро кашф кард. Дар физика пайдоиши барқи куравӣ, таъсири афканишоти Офтоб ба атмосфера, фаъолияти вулканҳоро омӯхт.

Аррениус нахустин донишмандест, ки назарияи ҷамъшавии гази карбонро чун сабаби баландшавии ҳарорати Замин (тағйирёбии иқлим) баён кард.

Ҷоизаҳо

Бо Ҷоизаи Нобел (1903) ва дигар ҷоизаҳои хориҷӣ сарфароз гардидааст.

Эзоҳ

↑ ^1.0 ^1.1 The Nobel Prize in Chemistry 1903 (Svante Arrhenius)
↑ ^2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Svante A Arrhenius (швед.) — 1917.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 Аррениус Сванте Август // Большая советская энциклопедия (рус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
↑ ^5.0 ^5.1 Svante August Arrhenius — 2009.
↑ ^6.0 ^6.1 https://www.accademiadellescienze.it/accademia/soci/svante-august-arrhenius (итол.)

Адабиёт

Аррениус Сванте Август // А — Асос. — Д. : СИЭМТ, 2011. — (Энсиклопедияи Миллии Тоҷик : [тахм. 25 ҷ.] / сармуҳаррир А. Қурбонов ; 2011—2023, ҷ. 1). — ISBN 978-99947-33-45-3.

[_89bf65bedac2f381-1] 1.0 ^1.1 The Nobel Prize in Chemistry 1903 (Svante Arrhenius)

[_586e3aee173a269a-2] 2.0 ^2.1 ^2.2 ^2.3 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформаи додаҳои боз — 2011.

[_764af4bddcbb3e7a-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 Svante A Arrhenius (швед.) — 1917.

[_baab192c76136c6f-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 ^4.3 Аррениус Сванте Август // Большая советская энциклопедия (рус.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.

[_27c2393906e2a954-5] 5.0 ^5.1 Svante August Arrhenius — 2009.

[_f3916828d3c7dbb9-6] 6.0 ^6.1 https://www.accademiadellescienze.it/accademia/soci/svante-august-arrhenius (итол.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]