Termodinamik ve istatistiksel fizik kronolojisi sayfasının kaynağını görüntüle

{{kaynaksız|tarih=Ekim 2020}}
{{viki bağlantısız|tarih=Ekim 2020}}
{{Termodinamik}}

'''[[Termodinamik]] ve istatistiksel fizik''' ile ilgili olayların '''kronolojisi'''dir.

==1800'den Önce==
*1650 - [[Otto von Guericke]] ilk vakum pompasını yaptı.
*1660 - [[Robert Boyle]] deneysel olarak bir gazın basıncı ve hacmi ile ilgili [[Boyle yasası]]nı keşfeder. (1662de yayınlandı)<ref>{{Web kaynağı|url=https://jap.physiology.org/cgi/content/full/98/1/31|başlık=In 1662, he published a second edition of the 1660 book New Experiments Physico-Mechanical, Touching the Spring of the Air, and its Effects with an addendum Whereunto is Added a Defence of the Authors Explication of the Experiments, Against the Obiections of Franciscus Linus and Thomas Hobbes; see J Appl Physiol 98: 31–39, 2005. (Jap.physiology.org Online.)|erişimtarihi=4 Mart 2024|arşivurl=https://web.archive.org/web/20101027102701/http://jap.physiology.org/cgi/content/full/98/1/31|arşivtarihi=27 Ekim 2010|ölüurl=hayır}}</ref>
*1665 - [[Robert Hooke]]; "Isı başka bir şey ama bir cismin parçalarının birçok tempolu ve şiddetli ajitasyonu" olduğunu belirtir.<ref>{{Kitap kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.904|başlık=Micrographia, or, Some physiological descriptions of minute bodies made by magnifying glasses :with observations and inquiries thereupon /by R. Hooke ...|tarih=1665|yer=London :|yayıncı=Printed by Jo. Martyn and Ja. Allestry, printers to the Royal Society ... ,|ad=Robert|soyadı=Hooke}}</ref>
*1669 - [[Johann Joachim Becher]]; yanıcı toprak içeren yanma teorisini ({{dil|lat|terra pinguis}}) ortaya koyar.<ref>{{Haber kaynağı|url=|başlık=Becher, Johann Joachim, 1635-1682. (1738). Physica subterranea profundam subterraneorum genesin, e principiis hucusque ignotis, ostendens. Ex officina Weidmanniana. OCLC 3425904.}}</ref>
*1676-1689 - [[Gottfried Leibniz]] enerjinin korunumunun sınırlı bir sürümü olan ''vis visa'' kavramını geliştirir.
*1679 - [[Denis Papin]] piston ve silindir buhar motoru gelişimine ilham olan buhar sindiricisini tasarladı.
*1694-1734 - Georg Ernst Stahl; Becher'in [[Filojiston teorisi|filojiston]] olarak dünya yakıtı teorisini isimlendirir ve teoriyi geliştirir.
*1698 - [[Thomas Savery]] erken bir buhar motorunu patentler.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=The collected Papers: Comprising articles in the professional and technical press mainly prior to 1920 and a catalogue of other published work|url=https://archive.org/details/linksinhistoryof0000jenk|tarih=1971|yer=Freeport, N.Y|yayıncı=Books for Libraries Pr|seri=Reprint|ad=R.|soyadı=Jenkins|isbn=978-0-8369-2167-0}}</ref>
*1702 - [[Guillaume Amontons]] gazların gözlemlerine dayanarak, mutlak sıfır kavramını tanıttı.
*1738 - Daniel Bernoulli, kinetik teorisini başlatan ''Hydrodynamica'' adlı eserini yayınlar.
*1749 - Émilie du Chatelet, onun Fransızca çevirisi ve Newton'un Temel Matematiğin Doğa Felsefesi (''Philosophiae Naturalis Principia Mathematica'') üzerine yorumuyla, Newton mekaniğinin ilk prensiplerden enerjinin korunumunu türetmiştir.
*1761 - Joseph Black buzun erirken sıcaklığını değiştirmeden ısıyı soğurduğunu keşfeder.
*1772 - Black'in öğrencisi Daniel Rutherford, 'phlogisticated hava' dediği azotu keşfeder ve ikisi birlikte phlogiston teorisi açısından sonuçları açıklarlar.<ref>{{Akademik dergi kaynağı|url=http://dx.doi.org/10.1021/ed012p370|başlık=Daniel Rutherford's inaugural dissertation|tarih=Ağustos 1935|sayı=8|sayfalar=370|çalışma=Journal of Chemical Education|cilt=12|ad=Leonard|soyadı=Dobbin|issn=0021-9584|doi=10.1021/ed012p370}}</ref>
*1776 - John Smeaton, enerjinin korunumunu destekleyen; güç, iş, momentum ve kinetik enerji ile ilgili deneyler üzerine bir kağıt yayınlar.
*1777 - Carl Wilhelm Scheele ısıl radyasyonla ortaya çıkan ısı transferini, konveksiyon ve iletimden açığa çıkandan ayırdı.
*1783 - Antoine Lavoisier oksijeni keşfeder ve yanma için bir açıklama geliştirir; ''reflexions sur le phlogistique'' yazısında, phlogiston teorisinin artık kullanılmayacağını söyler ve bir kalori teorisi önerir.
*1784 - Jan Ingenhousz; kömür parçacıkların su üzerindeki Brownian hareketini tanımlar.
*1791 - Pierre Prévost; ne kadar sıcak ya da soğuk olurlarsa olsunlar bütün cisimlerin ısı yaydıklarını gösterir.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Prévost, Pierre (April 1791). "Mémoire sur l'équilibre du feu". Observations Sur la Physique (in French). XXXVIII (1): 314–323.}}</ref>
*1798 - Rumford (Benjamin Thompson) sıkıcı toplarda oluşan sürtünme ısısının ölçümlerini yapar ve ısının kinetik enerjinin bir formu olduğu fikrini geliştirir. Yaptığı ölçümler kalori teorisi ile tutarsızdır ama aynı zamanda şüpheye yer vermeyecek kadar yeterince kesin değildir.

==1800-1847==
*1802 - Joseph Louis Gay – Lussac; 1787 civarında Jacques Charles tarafından keşfedilen ancak yayımlanmayan Charles'ın yasasını yayımlar. Bu yasa sıcaklık ve hacim arasındaki bağımlılığı gösterir. Gay – Lussac aynı zamanda basınç ile sıcaklığa ilişkin yasayı (basınç kanunu veya [[Gay-Lussac yasası]]nı) formüle eder.
*1804 - Sir John Leslie; siyah cisim ışımasının önemini düşündüren; mat siyah bir yüzeyin, cilalı yüzeye göre ısıyı daha etkili yaydığını gözlemler.
*1805 - William Hyde Wollaston, Perküsyon Gücünde enerjinin korunumu savunur.
*1808 - John Dalton; A New System of Chemistry'de kalori teorisini savunur ve madde ile özellikle gazlar ile nasıl birleştiğini anlatır, gazların ısı kapasitesinin atom ağırlığı ile ters orantılı olarak değiştiğini önerir.
*1810 - Sir John Leslie; yapay olarak suyu dondurur ve buz yapar.
*1813 - Peter Ewart; hareketli kuvvetin ölçüsü hakkındaki yazısında enerjinin korunumu fikrini destekler; yazı Dalton ve onun öğrencisi James Joule 'ü son derece etkiler.
*1819 - Pierre Louis Dulong ve Alexis Therese Petit, bir kristalin özgül ısı kapasitesi için Dulong - Petit yasasını verirler.
*1820 - John Herapath gazların kinetik teorisi hakkında bazı fikirler geliştirir ama yanlışlıkla moleküler ivme yerine kinetik enerji ile sıcaklığı ilişkilendirir, onun çalışmaları Joule den daha az ilgi görüyor.
*1822 - Joseph Fourier; ısı analitik teorisinde fiziksel büyüklükler için boyutların kullanımını resmen tanıttı.
*1822 - Marc Séguin, John Herschel'e, enerjinin korunumu ve kinetik teoriyi destekleyen bir yazı yazar.
*1824 - Sadi Carnot, kalori teorisini kullanarak buhar motorlarının verimliliğini analiz eder, o tersinir süreç kavramını geliştirir, böyle bir şeyin doğada var olduğunu var sayar, termodinamiğin ikinci yasası için temel atar ve ısı bilgisi bilimini başlatır.
*1827 - Robert Brown; polen ve boya parçacıklarının su içinde Brownian hareketini keşfeder.<ref>{{Kitap kaynağı|başlık=Brown, Robert, 1773-1858. (1828). A brief account of microscopical observations made in the months of June, July, and August, 1827, on the particles contained in the pollen of plants: and on the general existence of active molecules in organic and inorganic bodies ... A. and C. Black. OCLC 38057036.}}</ref>
*1831 - Macedonio Melloni; kara cisim ışımasının, ışıkla aynı şekilde yansıyabileceğini, kırılabileceğini ve polarize edilebileceğini gösterir.
*1834 - Émile Clapeyron, grafiksel ve analitik sayesinde Carnot'un çalışmalarını yaygınlaştırdı. Aynı zamanda Kombine Gaz Yasası üretmek için Boyle Kanununu, Charles Kanununu ve Gay-Lussac Kanununu birleştirdi. PV / T = k
*1841 - Julius Robert von Mayer, amatör bir bilim adamı, enerjinin korunumu hakkında bir yazı yazar, ancak akademik eğitiminin eksikliği reddedilmesine yol açar.
*1842 - Mayer; bir geminin cerrahı iken yapılan kan gözlemlerine dayanarak iş, ısı ve insan metabolizması arasında bir bağlantı yapar, o ısının mekanik eşdeğerini hesaplar.
*1842 - William Robert Grove buharın tersinir işlem ile oksijen ve hidrojene ayrışabildiğini göstererek, moleküllerin kendilerini oluşturan atomlara ısıl olarak ayrışmasını gösterir.
*1843 - John James Waterston, tam gazların kinetik teorisini açıklar, ancak alay ve göz ardı edilir.
*1843 - James Joule; deneysel olarak ısının mekanik eşdeğerini bulur.
*1845 - [[Henri Victor Regnault]], İdeal Gaz Kanununu üretmek için Birleşik Gaz Kanununa [[Avogadro yasası]]nı ekledi. P.V = n.R.T
*1846 - Karl - Hermann Knoblauch, ''De calore Radiante Disquisitiones experimentis quibusdam Novis illustratae'' adlı eseri yayınlar.
*1846 – Grove, Fiziksel Kuvvetlerin Korelâsyonunda enerjinin korunumu genel teorisinin bir hesabını yayımlar.
*1847 - Hermann von Helmholtz, termodinamiğin birinci yasası olan enerjinin korunumunun kesin bir ifadesini yayımlar.

==1848-1899==
*1848 - William Thomson, mutlak sıfır kavramını gazlardan tüm maddelere genişletir.
*1849 - William John Macquorn Rankine, kendisine ait moleküler girdaplar hipotezini kullanarak doymuş [[buhar basıncı]] ve sıcaklık arasındaki doğru ilişkiyi hesaplar.
*1850 – Rankine; sıcaklık, basınç ve gaz yoğunluğu ve bir sıvının buharlaşması için gerekli gizli ısı ifadeleri arasındaki doğru ilişkiyi kurmak için kendi girdap teorisini kullanır. O doymuş buharın belirgin özgül ısısının negatif olacağı şaşırtıcı gerçeğini doğru tahmin eder.
*1850 - Rudolf Clausius; kalori teorisini terk ederek ama Carnot ilkesini koruyarak, termodinamiğin birinci ve ikinci yasasının ilk açık ortak bir bildirisini verir.
*1851 – Thomson; ikinci yasanın alternatif bir ifadesini verir.
*1852 - Joule ve Thomson; daha sonra Joule - Thomson etkisi veya Joule - Kelvin etkisi olarak adlandırılan, hızla genişleyen gazın soğuduğunu gösterdiler.
*1854 – Helmholtz; evrenin ısı ölüm fikrini ortaya koyar.
*1854 - Clausius; dK / T (Clausius teoreminin) önemini kanıtlar ama henüz miktarının ismi konmadı.
*1854 – Rankine; daha sonra entropi olarak tanımlanan kendi ısı bilgisi fonksiyonunu tanıtır.
*1856 - Ağustos Kroning; muhtemelen Waterston un çalışmalarını okuduktan sonra, gazların kinetik teorisinin bir hesaplamasını yayımlar.
*1857 – Clausius; ısı denilen hareket doğası üzerine makalesinde gazların kinetik teorisinin modern ve zorlayıcı bir hesaplamasını verir.
*1859 - James Clerk Maxwell; moleküler hızların dağılımı kanununu keşfeder.
*1859 - Gustav Kirchhoff; siyah bir cisimden enerji emisyonunun, sadece sıcaklık ve frekansın bir fonksiyonu olduğunu gösterir.
*1862 – Entropinin öncüsü olan " Disgregation ", bir cismin moleküllerinin ayrılması derecesinin büyüklüğü olarak Rudolf Clausius tarafından 1862 yılında tanımlandı.
*1865 - Clausius;entropinin modern makroskopik kavramını tanıttı.
*1865 - Josef Loschmidt; verilmiş gözlenen gaz viskoziteleri, gazlarda moleküllerin sayı yoğunluğunu hesaplamak için Maxwell'in teorisini uygular.
*1867 – Maxwell; Maxwell'in şeytanı geri dönüşümsüz süreçleri tersine çevirebilecek mi diye sorar.
*1870 – Clausius; ölçeksel virial teoremini ispatlar.
*1872 - Ludwig Boltzmann;faz uzayında dağıtım fonksiyonlarının zamansal gelişimi için Boltzmann denklemini ifade eder ve kendi H - teoremini yayınlar.
*1873 - Van der Waal; ünlü durum denklemini verdi.
*1874 - Thomson; resmen termodinamiğin ikinci yasasını ifade eder.
*1876 - Josiah Willard Gibbs; faz dengeleri, istatistiksel topluluklar, kimyasal reaksiyonlar arkasındaki itici güç olarak serbest enerji ve genel kimyasal termodinamiği tartıştığı iki bildiriden (ikincisi 1878 yılında görünür) ilkini yayınlar.
*1876 - Loschmidt; mikroskobik tersinirlikle uyumsuz olduğundan Boltzmann'ın H teoremini eleştirir. (Loschmidt paradoksu)
*1877 – Boltzmann; entropi ve olasılık arasındaki ilişkiyi belirtir.
*1879 - Jožef Stefan; Kara cisimdenn gelen toplam ışıma akısının, sıcaklığının dördüncü kuvveti ile orantılı olduğunu gözlemler ve Stefan - Boltzmann yasasını ifade eder.
*1884 – Boltzmann; ısı bilgisi düşüncelerden, Stefan - Boltzmann siyah cisim radyant akı yasasını türetir.
*1888 - Henri - Louis Le Chatelier; bir kimyasal sistemin tepkisi dengesinden tedirgin karışıklığa karşı olacaktır prensibini ifade eder.
*1889 - Walther Nernst; kimyasal ısı bilgisi elektrokimyasal hücre voltajı Nernts denklemi ile ilgilidir.
*1889 - Svante Arrhenius; Arrhenius denklemini veren, kimyasal reaksiyonlar için etkinleşme enerjisi fikrini tanıtır.
*1893 - Wilhelm Wien; bir siyah cismin maksimum spesifik yoğunluğu için yer değiştirme yasasını keşfeder.

==1900-1944==
*1900 - Max Planck; kendi siyah - cisim radyasyon yasasını veren, ışık kesikli frekanslarda yayılabilir olduğunu önerir.
*1905 - Albert Einstein; kuanta gerçekliğinin fotoelektrik etkiyi açıklayacağını savunur.
*1905 - Einstein, rastgele moleküler hareketin bir sonucu olarak Brownian hareketini, matematiksel olarak analiz eder.
*1906 – Nernst; termodinamiğin üçüncü yasasının bir unu yayınlar.
*1907 – Einstein; bir Einstein katısının ısı kapasitesini hesaplamak için kuantum teorisini kullanır.
*1909 - Constantin Caratheodory; termodinamiğin bir aksiyomatik sistemini geliştirir.
*1910 - Einstein ve Marian Smoluchowski; zayıflama katsayısı nedeniyle bir gazda yoğunluk dalgalanmaları için Einstein - Smoluchowski formülünü bulur.
*1911 - Paul Ehrenfest ve Tatjana Ehrenfest - Afanassjewa; Boltzmann'ın istatistiksel mekaniğinin kendi klasik incelemelerini yayımlarlar; Mekaniğin kavramsal temellerine istatistiksel bakış.
*1912 - Peter Debye, izinli düşük frekanslı fononlar tarafından, geliştirilmiş bir ısı kapasitesi hesaplamasını verir.
*1916 - Sydney Chapman ve David Enskog; sistematik olarak gazların kinetik teorisini geliştirirler.
*1916 – Einstein; atom spektral çizgilerin termodinamiğini ve uyarılmış emisyon tahminini düşünür.
*1919 - James Jeans; hareketin dinamik sabitlerinin, parçacıkların oluşturduğu bir sistem için dağılım fonksiyonunu belirlediğini keşfeder.
*1920 - Megh Nad Saha; iyonlaşma denklemini ifade eder.
*1923 - Debye ve Erich Huckel; elektrolitlerin ayrışmasının istatistiksel bir davranışını yayımlar.
*1924 - Satyendra Nath Bose; Einstein tarafından çevrilmiş bir makalede, Bose-Einstein istatistiklerini tanıtır.
*1926 - Enrico Fermi ve Paul Dirac; fermiyonlar için Fermi-Dirac istatistiklerini tanıtır.
*1927 - John von Neumann; yoğunluk matris gösterimini tanıtırlar ve istatistiksel kuantum mekaniğini kurarlar.
*1928 - John B. Johnson; bir direnç içinde 'Johnson sesi'ni keşfeder.
*1928 - Harry Nyquist; bir direnç içinde Johnson sesini açıklamak için bir ilişki olan dalgalanma-dağılımı teoremini türetir.
*1929 - Lars Onsager; Onsager karşılıklı ilişkilerini türetir.
*1938 - Anatoly Vlasov; kolektif uzun menzilli parçacık topluluklarının etkileşiminin doğru bir dinamik açıklaması için Vlasov denklemini önerir.
*1939 - Nikolay Krylov ve Nikolay Bogolyubov; Fokker-Planck denkleminin ilk tutarlı mikroskobik türetmesini klasik mekanik ve kuantum mekaniğinin tek şemasında verir.
*1942 - Joseph L. Doob; kendi Gauss-Markov süreçleri teoremini ifade eder.
*1944 - Lars Onsager; kendi faz geçişi de dahil olmak üzere, 2-boyutlu Ising modeli için analitik bir çözüm verir.

==1945 - 1974==
*1945-1946 - Nikolay Bogoliubov; BBGKY hiyerarşisini kullanarak klasik istatistik sistemlerin, kinetik denklemlerinin mikroskobik bir türetmesi için genel bir yöntem geliştirir.
*1947 - [[Nikolay Bogolyubov|Nikolay Bogoliubov]] ve Kirill Gurov; kuantum istatistik sistemlerin kinetik denklemlerinin mikroskobik bir türetmesi için bu yöntemi geliştirirler.
*1948 - [[Claude Elwood Shannon]]; bilgi teorisini kurar.
*1957 - Aleksandr Solomonovich Kompaneets; kendi Compton saçılmalarının Fokker-Planck denklemini türetir.
*1957 - Ryogo Kubo; lineer taşıma katsayıları için Green - Kubo ilişkilerinin ilkini türetir.
*1957 - Edwin T. Jaynes; bilgi kuramından yararlanarak termodinamiğin MaxEnt yorumunu verir.
*1960-1965 - Dmitry Zubarev; denge dışı süreçlerin istatistiksel teorisinde klasik bir araç haline gelen denge dışı istatistiksel operatörü yöntemini geliştirir.
*1972 - [[Jacob Bekenstein]]; "''kara delikler yüzey alanlarıyla orantılı bir entropiye sahiptir"'' fikrini ortaya koyar.
*1974 - [[Stephen Hawking]], kara delik buharlaşmasına neden olabilecek bir siyah cisim spektrumu ile kara deliklerin parçacıklar yayacağını öngörür.

{{Kimya tarihi}}

== Kaynakça ==
{{Kaynakça}}

[[Kategori:Termodinamik|Zaman]]
[[Kategori:Bilim tarihi kronolojileri]]
[[Kategori:Fizik tarihi]]