Kırgızistan Müziği
Kırgız müziği, göçebe ve kırsaldır. Türkmen ve Kazak halk formlarıyla yakından ilişkilidir.
Geleneksel müzik
[değiştir | kaynağı değiştir]Manaschi adı verilen gezgin müzisyenler ve şamanlar şarkıları ve komuz çalmalarıyla popülerdir. Müzikleri tipik olarak kahramanlık destanlarıdır, örneğin en ünlü hikâye olan Manas destanı (Homeros'un Odysseia'sından 20 kat daha uzun), Manas adında bir savaşçının ve Çinlilerle savaşan torunlarının vatanseverlik hikâyesidir.[1] Rysbek Jumabaev ve Sayaqbay Karalaev gibi popüler olan modern Manas okuyucuları vardır.[2]
Kopuzun yanı sıra, Kırgız halk çalgıları arasında iki telli dik yaylı bir çalgı olan kyl kiak (qyl-qyiyak) (bkz. keman), sybyzgy, yandan üflemeli bir flüt, chopo-choor ve bazı ülkelerde çene arpı olarak da bilinen temir ooz komuz (ağız komuzu) bulunmaktadır. Komuz, Kırgızistan'ın ulusal çalgısıdır. Koparılmış telli bir çalgıdır. Ancak kyl kiak da Kırgız kimliğinin önemli bir sembolüdür. Moğol morin khuur ile ilgili bir yaylı çalgıdır ve atlarla ve Kırgız kültüründe oynadıkları hayati rolle ilişkilidir.[3] Dobulba (bir çerçeve davul), asa-tayak (çanlar ve diğer nesnelerle süslenmiş ahşap bir cihaz) ve daha önce bahsedilen kyl kiak dahil olmak üzere Kırgız halk kültürünün Şamanist unsurları devam etmektedir.
Kui (veya küü) adı verilen yaygın bir enstrümantal müzik türü, müzikal bir yolculuk etrafında dönen anlatılar anlatır.[1] Tamamen sözsüz olarak ifade edilen anlatı, bazen hikâyenin önemli kısımlarını işaretlemek için abartılı hareketlerle noktalanıyor.[3]
Sanatçılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kırgız geleneksel müziğinin modern yorumcuları arasında Kambarkan ulusal halk topluluğu da bulunmaktadır.[3]
Salamat Sadikova, notaları oldukça uzun bir süre boyunca tutabilen güçlü bir sese sahip popüler bir geleneksel Kırgız şarkıcıdır. Repertuarında halk şarkılarının yanı sıra çağdaş halk tarzı besteler de yer almaktadır.[3]
Diğer önemli sanatçılar arasında Tengir-Too, Djunushov Brothers, Jusup Aisaev, Gulnur Satylganova ve Zere Asylbek sayılabilir. Kırgız yazar ve müzisyen Elmirbek İmanaliyev Nisan 2020'de öldü.[4]
Çağdaş müzik
[değiştir | kaynağı değiştir]Kırgızistan'da rock ve metal müzik popülerdir. Darkestrah, şu anda Almanya'da bulunan Bişkekli tanınmış bir metal grubudur. Müzikleri geleneksel Kırgız halk müziğini black metal ile birleştirmektedir. Z-Pop adı verilen ve esas olarak K-Pop ve batı pop müziğinden etkilenen yeni bir pop türü de vardır.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Geleneksel Kırgız müzik aletlerini tasvir eden Sovyet posta pulu -
Kırgız 1 Som banknotunun arka yüzünde komuz (ortada) dahil olmak üzere bazı geleneksel enstrümanlar gösterilmektedir. -
Destansı şiirin bir bölümünü seslendiren geleneksel bir Kırgız manasçısı
.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Broughton, Simon and Sultanova, Razia. "Bards of the Golden Road". 2000. In Broughton, Simon and Ellingham, Mark with McConnachie, James and Duane, Orla (Ed.), World Music, Vol. 2: Latin & North America, Caribbean, India, Asia and Pacific, pp 24-31. Rough Guides Ltd, Penguin Books. 1-85828-636-0
- ^ "Almaty or Bust". Central Asia in Words and Pictures. 6 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2005.
- ^ a b c d "Welcome to Kyrgyzmusic.com". Kyrgyzmusic.com. 19 Ekim 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2005.
- ^ "Condolences for passing of famous author and state artist of Kyrgyzstan Elmirbek Imanaliyev". Turksoy. 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2023.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kırgız müziği 9 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - halk müziği örnekleri indirilebilir
- National Geographic Dünya Müziği: Kırgızistan
- Kırgızistan müziğine giriş