Vahram Papazyan (oyuncu)
Vahram Papazyan | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 6 Ocak 1888 İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 5 Haziran 1968 (80 yaşında) Erivan, Ermenistan |
Vahram Papazyan (Ermenice: Վահրամ Քամերի Փափազյան, 6 Ocak 1888 - 5 Haziran 1968), ünlü 20. yüzyıl Shakespeare oyuncusu. 20. yüzyılın en önemli trajedyeni olarak görülen sanatçı, İstanbul'da Türkçe ve Ermenice oyunlar sahnelemiş; 1922-1953 arasında Ermeni ve Rus tiyatro toplulukları ile Moskova, Fransa, İtalya, Avusturya, İspanya ve Belçika'da sahneye çıkmıştır. 1954'ten sonra Erivan'daki Sundukyan Akademi Tiyatrosu'nun yıldız oyuncusu idi.[1]
Erivan'da 2004 yılından bu yana Vahram Papazyan anısına "Uluslararası Shakespeare Tiyatrosu Festivali" gerçekleştirilmektedir.[2]
Yaşamı
[değiştir | kaynağı değiştir]1888’de Samatya’da dünyaya geldi.[3] 1902’de Esayan Okulu’ndan mezun olduktan sonra, Moda'daki Mıhitaryan Okulu’nda öğrenim gördü. 1905’te din adamı olması için Venedik’e gönderildi. Murat Rafaelyan Koleji’nde üç ay kaldı. Okulda Petros Adamyan'ın gösterilerini izledikten sonra tiyatroculuğa yöneldi.[4] İtalya ve Fransa’da aldığı tiyatro eğitiminin yanında eşitli tiyatro gruplarıyla birlikte sahneye de çıktı. İtalyan oyun yazarı ve oyuncu Ermete Novelli ’nin öğrencisi olan Papazyan, onun kurduğu Comédie Française’in oyunlarında da yer almıştır.[4]
Papazyan, 1908'de İstanbul'a döndü. II. Abdülhamid devrinde yasaklanmış olan Ermenice tiyatro, o döndükten bir ay sonra ilan edilen II. Meşrutiyet'le serbest bırakıldı ve sanatçı tiyatro hayatına İstanbul’da devam etti. Vahamyan o yaz, 1896'da Osmanlı Bankası Baskını'nın ardından yaşanan pogrom sonucunda hayatını kaybeden Ermeniler için, Şişli Ermeni Mezarlığı’nda düzenlenen mitingde Taniel Varujan’ın Çartı (Kıyım) adlı şiirini okudu. II. Abdülhamid döneminde yasaklanmış olan bu şiir, 1895-1896 yıllarındaki Hamidiye Katliamları hakkında idi. Sanatçı, mitingde bu şiiri okuduktan sonra ünlendi.[3]
1911 yılında Odeon Tiyatrosu'nda Türkçe olarak sahnelenen Hamlet'te Hamlet rolünü oynadı. Tekirdağ'dan Mısır'a kadar, Ermenilerin yaşadığı bütün yörelerde sahneye çıktı. 1913'te Tiflis'e geçti.[4] Rusya’yı dolaşmaya ve oyunlarını Ermenice ve Fransızca sahnelemeye başladı.
I. Dünya Savaşı patlak verdiğinde Venedik'te bulunan sanatçı, aldığı bir davet üzerine Bakü'ye gitmek üzere bindiği gemi İstanbul limanına uğradığı sırada gemiye el konulması üzerine mecburen İstanbul’da kaldı. Bu arada Mardiros Mınakyan'ın ısrarı üzerine İstanbul'da bir oyunda rol almayı kabul etti.[4] Ancak 1908’deki mitingde okuduğu şiir nedeniyle polis tarafından aranmaktaydı. Sahneye çıktığı gece tiyatroyu basan polislerden kaçarak İstanbul’dan uzaklaştı. Odessa'ya giden bir gemiye binerek Odessa'daki Ermeni Kilisesi'ne sığındı. Bir süre Odessa’da kaldıktan sonra Kafkasya'ya gitti ve gönüllü olarak Andranik Paşa'nın kuvvetlerine katıldı.[4]
1918'de yeniden İstanbul'a döndü ve bir Ermeni tiyatrosunda oynamaya başladı. Bu dönemde Muhsin Ertuğrul ile birlikte bir film çekti.[4]
1921-1922’de kesin olarak Ermenistan'a yerleşti. Ermeni ve Rus tiyatro topluluklarında rol aldı. 1922-1953 arasında Moskova, Fransa, İtalya, Avusturya, İspanya ve Belçika'da sahneye çıktı. 1954'ten sonra ölümüne kadar Sundukyan Akademi Tiyatrosu'nun yıldız oyuncusu olarak kaldı. Gönlümün Borcu adlı anı kitabı 1958’de yayımlandı. 1968’de Erivan 'da hayatını kaybetti.
Galeri
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Bir Ermenistan 2013 yılı pulunda Vahram Papazyan -
Mezarı, Pantheon Mezarlığı, Erivan
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Vahram Papazyan". www.imdb.com/. IMDB.com aayfası. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016.
- ^ "Shakespeare International Theatre Festival Named After Vahram Papazyan". Uluslararası Shakespeare Festivalleri Ağı web sitesi. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016.
- ^ a b Dalyanoğlu, Duygu. "Vahram Papazyan'ın Gönül Borcu". Baronyan ve Odyan'ı Sahnelemek, Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları 2014-2015 Eğitim Prodüksiyonu. 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016.
- ^ a b c d e f Sarı, Lora. "Memleketinden sürgün bir Othello: Vahram Papazyan". Agos gazetesi, 23 Mayıs 2014. 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2016.
