Индий
| ||||
|---|---|---|---|---|
| Атом номеры | 49 | |||
| Матдәнең тышкы күренеше | ||||
| Атомның үзлекләре | ||||
| Атом массасы (моляр масса) |
114,818 (3) а. м. б. (г/моль) | |||
| Атом радиусы | пм | |||
| Ионлаштыру энергиясе (беренче электрон) |
кДж/моль (эВ) | |||
| Электрон конфигурациясе | ||||
| Химик үзлекләре | ||||
| Ковалент радиусы | пм | |||
| Ион радиусы | пм | |||
| Электр тискәрелеге (Полинг буенча) |
||||
| Электрод потенциалы | ||||
| Оксидлашу дәрәҗәсе | ||||
| Матдәнең термодинамик үзлекләре | ||||
| Тыгызлык | 7,31 г/см³ | |||
| Моляр җылы сыешлыгы | Дж/(K·моль) | |||
| Җылы үткәрүчелек | Вт/(м·K) | |||
| Эрү температурасы | K | |||
| Эрү җылылыгы | 156,2 кДж/моль | |||
| Кайнау температурасы | 2080 K | |||
| Парга әйләнү җылылыгы | кДж/моль | |||
| Моляр күләм | см³/моль | |||
| Матдәнең кристаллик рәшәткәсе | ||||
| Рәшәткә төзелеше | ||||
| Рәшәткә параметрлары | Å | |||
| Дебай температурасы | K | |||
Индий (лат. Indium, In) — Менделеевның периодик таблицасының 5 период, 13 төркем элементы. Тәртип номеры - 49.
Гади матдә индий — җиңел чүкелүчән, тиз эри, бик йомшак металл, көмөшсу-ак төстә. Химик үзенчәлекләре буенча алюминий һәм галлийга, тышкы күренеше белән цинкка охшаган.
Символы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Индий элементының символы — In (Индий дип укыла).
Тарихы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Индийны немец химиклары Фердинанд Райх һәм Теодор Рихтер (Richter Theodore) 1863 елда цинклар буенча спектроскопик тикшеренү вакытында таба[2][3]. 1867 елда бөтен дөнья күргәзмәсендә индийның ярты килограмлык коелмасы китерелгән булган инде[4].
Исеменең килеп чыгышы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Индийдагы спектрның ачык эмиссия хасияте — индиго төсе. Атама шуннан чыгып бирелгән.
Чыгарып алу
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Индийны цинк һәм әзрәк нисбәттә кара һәм аккургашларның калдыкларыннан җитештерәләр.
Физик үзенчәлекләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Эрү температурасы 156,5985 °C (429,7485 K)
- кайнау температурасы 2072 °C (2345 K)
- Тыгызлыгы: 7,362 (+20 °C, г/см³)
- 7,023 (157 °C, г/см³)
- 5,763 (2109 °C, г/см³)
- Пар басымы (терек.баг. мм):
- 0,01 (912 °C)
- 0,1 (1042 °C)
- 1 (1205 °C)
- 10 (1414 °C)
- 100 (1688 °C)
- Даими басым булганда шартлы җылылык сыйдырышлыгы (0-150 °C): 0,238 Дж/га·K
Биологик әһәмияте
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Индий организмда сизелерлек метаболик роль уйнамый[5] Вакытлыча кешенең мускулларында, сөяк һәм тиресендә туплануы мөмкин. III валентлы эрүчән кушылмаларын инъекция белән керткән очракта бөер өчөн агулы булуы ихтимал[6] Озак вакыт индий, гидроксид, оксидлары тузанын суларга туры килгәндә Калып:Тәржемәһез 3 дигән үпкә авыруын тудыруы ихтимал[7]
Индийның эш зонасы һавасында рөхсәт ителгән концентрациясе 0,1 мг/мм3 (Хезмәтне саклау милли институты, АКШ), әмма үпкә ауырулары турында мәглүмат килеп чыккач, кагыйдәләр катгыйлана башлый. Мәсәлән, Япония Милли иминлек һәм хезмәт гигиенасы институты ПДК-ны 0.0003 мг/м3[8] дип билгели.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Индий// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 10-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.
Чыганаклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
- IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елның 5 март көнендә архивланган. (2005)
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Индий на Webelements
- Индий в Популярной библиотеке химических элементов 2006 елның 13 февраль көнендә архивланган.
- Индий в chemport.ru
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ U.S. Geological Survey — Historical Statistics for Mineral and Material Commodities in the United States 2013 елның 4 июнь көнендә архивланган. // 2013; INDIUM STATISTICS // USGS, November 8, 2012
- ↑ Reich, F.; Richter, T. {{{башлык}}}(алм.) // Journal für Praktische Chemie : magazin. — Т. 90. — № 1. — С. 172—176. — DOI:10.1002/prac.18630900122
- ↑ Калып:Из КНЭ
- ↑ Schwarz-Schampera, Ulrich; Herzig, Peter M. . — ISBN 9783540431350.
- ↑ Castronovo, F. P.; Wagner, H. N. {{{башлык}}}(ингл.) // British Journal of Experimental Pathology : journal. — Т. 52. — № 5. — С. 543—559. — PMID 5125268.
- ↑ W. M.; Gwinn {{{башлык}}}(ингл.) // Toxicological Sciences : journal. — Т. 144. — № 1. — С. 17—26. — DOI:10.1093/toxsci/kfu273 — PMID 25527823.
- ↑ Alfantazi, A. M.; Moskalyk, R. R. {{{башлык}}} (und) // Minerals Engineering. — Т. 16. — № 8. — С. 687—694. — DOI:10.1016/S0892-6875(03)00168-7
- ↑ The Technical Guideline for Preventing Health Impairment of Workers Engaged in the Indium Tin Oxide Handling Processes(ингл.). — JNIOSH, 2010.
(ингл.)