Мәсәл

Мәсәл

Мәсәл Викиҗыентыкта

Мәсәл — гыйбрәтле, көлкеле характерда булган шигъриятле яки сибелүчән әдәби әсәр.

Жанр үзенчәлекләре

Мәсәлнең я башында, я азагында кыска гына нәсихәти йомгаклау — мораль бирелә. Гадәттә, мәсәлнең төп геройлары ролендә хайваннар, үсемлекләр яки ниндидер матди алына. Мәсәлләрдә кешеләрнең җитешсезлекләре тәнкыйтьләнә.

Тарихы

Мәсәл — борынгы әдәби жанрларның берсе. Борынгы Грециядә сибелүчән формада мәсәл иҗатчы Эзоп (безнең эрага кадәр VI—V гасыр) киң аныклык яулаган була. Румда — Федр (безнең эрага чаклы I гасыр). Һиндстандагы "Панчатантра" мәсәлләр җыентыгы III гасырга карый. Яңа вакытның иң танылган мәсәл остасы булып күренекле француз шагыйре Жан Лафонтен (XVII гасыр) тора.

Русиядә мәсәл жанрының үсеш XVIII гасыр уртасы — XIX гасырның башына тап килә һәм бу үсеш . А. П. Сумароков, И. И. Хемницер, А. Е. Измайлов, И. И. Дмитриев исемнәре белән бәйле, шулай да шигъриятле мәсәл буенча башлангыч тәҗрибәләрне әле XVII гасырда ук Симеон Полоцкий һәм XVIII гасырның беренче яртысында А. Д. Кантемир, В. К. Тредиаковский кебек әдипләр туплаган була. Рус шигъриятендә табигый һәм җор бәян итү интонациясен тапшыручы ирекле шигъриятле мәсәлләр барлыкка килә.

И. А. Крыловның реалистик җанлылык, сәламәт юмор һәм бай тел белән язылган мәсәлләренә бу жанрның үсеш елларын билгели. Совет заманында Демьян Бедный, Сергей Михалков һәм башкаларның мәсәлләре зур популярлык яулый.

Чыганаклар

• Гаспаров М. Л. Античная литературная басня — М., 1972.
• Гринцер П. А. К вопросу о соотношении древнеиндийских и древнегреческих басен — Гринцер П. А. Избранные произведения: В 2 т. — М.: РГГУ, 2008. — Т. Т. 1. Древнеиндийская литература. — Б. 345—352.