Uchrashuv
Uchrashuv — bu ijtimoiy oʻzaro aloqa shakllaridan biri boʻlib, bir-birlarini yaqin munosabatlar yoki nikoh ittifoqi uchun sherik sifatida muvofiqligini baholash maqsadida mulozamat qilish institutining bir qismidir[1]. Bu atama bir nechta maʼnoga ega boʻlsa-da, odatda, oshkora, birgalikda, juft sifatida uchrashish va oʻzaro kelishuv asosida qandaydir ijtimoiy faoliyatda ishtirok etishni anglatadi.
Qabul qilingan uchrashuv amaliyotlari va urf-odatlari, shuningdek, uni tavsiflash uchun ishlatiladigan atamalar mamlakatlararo sezilarli darajada farq qiladi. Eng umumiy maʼnoda, bu munosabatlarni oʻrnatayotgan ikki kishining uchrashuvi va ular juft sifatida oshkora birga vaqt oʻtkazishga mos keladimi yoki yoʻqligini oʻrganishdir. Ular bir-birlari bilan ishqiy yaqin munosabatda boʻlishlari yoki boʻlmasligi mumkin. Bu uchrashish davri, baʼzan, unashtiruv yoki nikohdan oldingi harakat sifatida koʻriladi.
Tarixda
[tahrir | manbasini tahrirlash]Sivilizatsiyadagi inson tarixi nuqtai nazaridan, ijtimoiy institut sifatida uchrashish asosan soʻnggi bir necha asrlarda paydo boʻlgan nisbatan yangi hodisadir. Antropologik va sotsiologik nuqtai nazardan, uchrashish, hatto texnologiya va tibbiyot sohasidagi yutuqlar taʼsirida tez-tez oʻzgarib kelgan nikoh va oila kabi boshqa institutlar bilan ham bogʻliq. Insoniyat ovchi-toʻplovchilardan sivilizatsiyalashgan jamiyatga va yaqindagina zamonaviy jamiyatga oʻtishi bilan erkaklar va ayollar oʻrtasidagi munosabatlarda ham sezilarli oʻzgarishlar roʻy berdi, ammo, yagona biologik doimiylik — katta ayollar va erkaklar oʻzlaridan nasl qoldirish uchun jinsiy aloqada boʻlishi kerak (garchi bu „probirkadagi chaqaloqlar“, ekstrakorporal urugʻlantirish va boshqalar paydo boʻlishi bilan oʻzgarib tursa ham).
Koʻpgina gʻarb mamlakatlarida zamonaviy jamiyatning rivojlanishi bilan uchrashish tobora juft sifatida oshkora uchrashadigan ikki yoshning oʻz-oʻzidan tashkil etilgan faoliyatiga aylandi.
Uchrashuv millati, urf-odatlari, diniy tarbiyasi, texnologiyasi va ijtimoiy sinfiga qarab sezilarli darajada farq qilishi mumkin va koʻplab mamlakatlarda shaxsiy erkinliklarga nisbatan muhim istisnolar mavjud boʻlib, ular hali ham kelishilgan nikohlarni amalga oshiradilar, sepni talab qiladilar va bir jinsli juftliklar taqiqlanadi. Hatto bugungi kunda ham dunyoning baʼzi qismlarida, masalan, Janubiy Osiyo va Yaqin Sharqning koʻp qismlarida, begona odam bilan juft boʻlib jamoat joyida boʻlish nafaqat mamnuniyat bilan qabul qilinmaydi, balki ikkalasi uchun ham ijtimoiy chetlanishga olib kelishi mumkin.
XX asrda uchrashish baʼzan nikohdan oldingi harakat sifatida koʻrilgan, lekin oʻz-oʻzidan maqsad, yaʼni doʻstlikka oʻxshash norasmiy ijtimoiy faoliyat boʻlishi ham mumkin edi. Umuman olganda, inson faqat nikohdan oldingi yoshda hayotining bir qismi sifatida uchrashuvlarga chiqqan boʻlsa,[2] keyinchalik, ajrashishlar koʻpaygani sabab nikohning doimiyligi kamaydi va uchrashuvlar odamlar umri davomida boshqa yoshda ham sodir boʻlishi mumkin boʻldi.
Amaliyotda
[tahrir | manbasini tahrirlash]Uchrashuvga oid ijtimoiy qoidalar mamlakat, ijtimoiy sinf, din, yosh, jinsiy yoʻnalish va jins kabi oʻzgaruvchi omillarga qarab sezilarli darajada farqlanadi. Hatti-harakatlar namunasi yozilmagan va doimiy ravishda oʻzgarib turadi. Ijtimoiy va shaxsiy qadriyatlar oʻrtasida sezilarli farqlar mavjud. Har bir madaniyat tanlovni tartibga soluvchi oʻziga xos quyidagi meʼyorlarga: odamlar qayerda uchrashishi mumkinligi, erkak ayoldan ketishga ruxsat soʻraydimi, birinchi uchrashuvda oʻpish mumkinmi, suhbat mazmuni, ovqat yoki oʻyin-kulgi[3] uchun kim toʻlashi kerak[3][4], xarajatlarni taqsimlash maqbulligiga ega. Tanishuv stressli vaziyat boʻlishi mumkinligi sababli, mutoyiba bilan keskinlikni kamaytirish imkoniyati mavjud.
|
| |
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- V. Belyanin, Internetda va hayotda tanishish psixologiyasi: foydalanish boʻyicha koʻrsatmalar. M.: Ridero (Wayback Machine saytida 2022-07-05 sanasida arxivlangan), 2017.- 362 b. Muqaddima LEKIN. VA. Voiskunskiy. ISBN 978-5-4485-4381-4
- Э. Фейн, Ш. Шнайдер. Новые правила. ОДРИ, 2014. ISBN 978-5-699-68068-9. (Qoidalar, 1995)
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ С. С. Фролов. Общая социология, 2000 экз, Проспект, 2011 — 127—129, 161-bet. ISBN 978-5-392-01769-0.
- ↑ „Raw dater“.
- ↑ 3,0 3,1 MAUREEN DOWD quoting poet Dorothy Parker.. „What's a Modern Girl to Do?“. The New York Times. Qaraldi: 2010-yil 8-dekabr.
- ↑ Bonny Albo.. „Who pays on a date?“. Dating on About.com. 2011-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-fevral.