Rhyknǜǜ

Mit Rhyknǜǜ wörrèd è baar markanti geografischi Ränk bezeichnèt, wo dè Rhy i sim Volauf beschrybt.

Rhyknǜǜ z Bàsel

Z Bàsel änderèt dè Rhy sini Flièßrichtung vo Oscht-Wescht in è uuslaufendi Kurvè um öppè 90°, und bildet dann in Richtung Nord-Nordoscht d dütsch-französischi Gränz bzw. diè baddisch-elsässischi Gränz bis zu dè Höchi vo Karlsruè. Bolitisch lyt s Rhyknǜǜ am Dreiländeregg, wo vo Dütschland, dè Schwiz un Frankrych bildet wörd, sèllèwäg sait mò sèbbè Region au RegioTriRhena, odder in witè Deilè vo dè Dütschschwiz au Drüländeregg.

S ganze Rhyknǜǜ lyg innerhalb vom Schwizer Staatsgebièt un wörd vo dè Stadt Bàsel, Zentrum vo dè RegioTriRhena, un dèmm sinè Gmeindè Riiè un Bettingè besidlet. Witer nördlich ligèd diè südbaddischè Städt Lerrach un Wyl am Rhy sowiè diè französischen Städt Hüningè un Saint-Louis (dört Coude du Rhin "Rhy-Elleboge" gnännt). Stròmobsi begränzt s Grenzacher Horn.

Unterhalb vom Rhyknǜǜ lyt tektonisch gsöö dè Obberrhygrabbè, wellè s Hauptelemènt vom Basler Erdbebbègebièt darschtellè duèt.

Zu dè Entschtehig

S Rhyknǜǜ isch sit èm Èndi vo dè letschtè Yszit, dè Wurmyszit, entschtandè. Annèdubaki isch dè Rhy no in èrè dirèktè Linniè vom Grenzacher Horn, übber d Gemarkig vo Riiè un Wyl, um zwǜschè Fridlingè un Eimeldingè i si hütiges Bett übber z gò. Diè gwaaltigè Ablagerungè vom Fäldbärggletscher im Wiisèdal sin nõch èm Abschmelzè vom Gletscher vo dè Wiisè in Richtig Rhy transportyrt worrè. Dõdeby hèt si è breits Delta bildet, wodurrè dè Rhy è Büülè in südwechtlicher Richtig mit sim hütigè Rank beschribbè hèt. D Wiisèmündung isch im Lauf vo dè Johrtausende zwǜschè Gränzacher Horn un Fridlingè glègè un hèt sich èrscht i dè letschtè 6000-2500 Johr iri hütigi Mündung bi Chlyhüningè gsuècht. Èn aaltè Wiisèarm, wo nit z Chlyhüningè mündet, isch zum Byschpill dè Chlybeggweièr.

Rhyknǜǜ' bi Bingè

Am Übbergang vom Obberrhy i dè Mittelrhy bi Bingè änderèt dè Stròm, wo vo Mainz hèr chunnt, sin Lauf parallel zum nördlich ligendè Kamm vo dè Rhygaubärg in Richtig Oscht-Südoscht in èm 90°-Rank nõch Nord-Nordwescht. Dört fangt dè bis Koblenz langende Durchbruch durch s Rheinischè Schyfergebirge a. Am linkè Ufer vom Rhyknǜǜ stygt dè Binger Wald uff. Im Rhyknǜǜ lyt s Binger Loch – è Èngschtell uffgrund von èm Quarzit riff, wo quer zum Stròm volaufè duèt Wegè sellèm Abflusshindernis macht dõ nit nu dè geografische Volauf vom Rhy, sondern au si Gfällebrofyl èn gwaaltigè Knick. Obberhalb vom Binger Loch zwǜschè Monnèm un Bingè hèt dè Rhy è Gfäll vo 10 cm bro Stròmkilometer. Unterhalb zwǜschè Bingè un Koblènz bedrait s Gfäll abber 65 cm bro Kilometer.

Rhyknǜǜ z Düsseldorf

Z Düsseldorf beschrybt dè Rhy i dè Nôchi vom rächtsrheinischè Düsseldorfer Haffè è gächè Rank, wo dezuè bydrait, dass dè gegèübber ligende Stadtdeil Obberkassel schu fascht wiè nè Halbinslè wǜrkt. Sellè Bogè, wo Düsseldorfer Rhyknǜǜ benamst wörd, wörd vo dè 1969 freigääènè Rhyknǜǜbrugg übberschpannt. Am Rank lyt dè Rhydurm, wo 1978 bis 1982 erbaut worrè isch, un s 1988 fèrtiggschtellte Gebäude vom nordrhy-weschtfälischè Landdaag, wo als Mittelpungt vom nordrhy-weschtfälischè Regyrigsvirtel aagluèt wörd. Vor dè Fèrtigschtellung vo dè Hammer Ysebaabrugg im Johr 1870 hèt diè Ysèbaaschtreggi Düsseldorf–Elbèrfäld im Baanhof Rhyknǜǜ uffghört. Am gegèübberligendè linkè Rhynufer isch d Rhyschtation Obberkassel glègè, vo dèrrè uus diè Reisendè – nõchdèm si per Fäärè übbergsetzt ghaa hèn – übber diè Baanschtreggi Obberkassel-Mönchègladbach gu Neuss, Mönchègladbach un Aachè witerreisè hèn chönnè.

Literadur

Eduard Golder: Die Wiese, ein Fluss und seine Geschichte, Baudepartement Basel-Stadt, Tiefbauamt, 1991

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Rheinknie“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.