Sariya Lakoba
| Sariya Əhmədovna Lakoba-Cihoğlu | |
|---|---|
 | |
| Digər adı | Sariya Əhmədovna Cihoğlu |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 16 may 1939 |
| Vəfat yeri | |
| Həyat yoldaşı | |
| Uşağı | oğlu Rauf(1922-1941) |
| Atası | Məhəmməd — Əhməd Cihoğlu |
| Anası | Mələk Patladze |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Sariya Əhmədovna Lakoba (anadan olanda Cihoğlu; 1904, Batum, Batum vilayəti, Rusiya imperiyası – 16 may 1939, Tbilisi, SSRİ) — NKVD həbsxanasında dözümlülüyü, mərdliyi ilə seçilən ərinə qarşı ifadəyə məcbur edilsə də[1], bunu etməyən Sovet Abxaziyasının dövlət xadimi "xalq düşməni" Nestor Lakobanın həyat yoldaşı.
Bioqrafiya
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sariya Əhmədovna Cihoğlu Batumi şəhərində varlı acar ailəsində anadan olmuşdur [2]. Atası Əhməd-Məmməd Cihoğlu bir çörək, bir neçə kiçik dükan, habelə çimərlik sahilində icarəyə verilən üç evə sahib idi. Anası Mələk Patladze, əslən Oçamçiradan olan müsəlman gürcülərdən idi. O, Əhməd Cihoğlu ilə 7 övlad böyüdürdü.
1920-ci ildə Nestor Lakoba İngilis işğalçılarından onun valideynlərinin evində gizlənirdi. 1921-ci ildə onlar nigaha daxil oldular. Onlar ailə quranda Sariya hələ məktəbi bitirməmişdi, bu səbəbdən Nestor Lakoba Suxumda onun üçün repititor tutmuşdu. Sariya ekstern şəkildə imtahan verdikdən sonra yetkinlik atestatı aldı, sonra isə "özünü təhsili ilə məşğul oldu, çoxlu mütaliə etdi" - Adilə Abbas oğlu xatirələrində yazırdı [2]. "Saria çoxlu mütaliə edir və nadir kitablar toplayırdı" - Abbas oğlu danışırdı[3].
"Sariya nadir gözəlliyə malikdi. İncə bellli, iri qəhvəyi məxmər gözləri, valehedici və xeyirxah bir təbəssümü olan qarasac qadın idi. Səsi yumşaq və melodik idi, gedişi yüngül idi. Bütün bunlarla yanaşı o, cəsarətli, iradəli bir xarakteri ilə seçilirdi [2], "zərifliyi və incə zövqü ilə də fərqlənirdi" [2]. - deyə Adilə Abbas oğlu xatırlayırdı.
Stalinin həyat yoldaşı Nadejda 1932-ci ildə həyat yoldaşı ilə Qafqazda istirahət zamanı ona tapança [4], hədiyyə etmişdi.
Sariyanın qardaşının həyat yoldaşı Adilə Abbas oğlu xatırlayırdı: “Stalinin hətta Sariyaya gizli aşiq olduğu barədə şayiələr gəzirdi. Xeyr, aralarında heç nə yox idi. Ancaq o, açıq şəkildə onu heyranlıqla seyr edirdi və bir dəfə hamının yanında Beriyaya dedi: Bax, Nestor hər şeydə səni üstələyib, hətta belə bir gözəl qadınla evlənib! "” [5]. Stalin və Sariya arasındakı sevgi münasibətlərini Lakobanın mühafizəçisi - Davlet Kandali də inkar edirdi [6].
Adilə Abbas oğlu xatırlayırdı: "Saryia ağıllı bir qadın idi, başa düşürdü ki, əgər onları Moskvada qəbul edirlərsə, onda necə davranmaq, düzgün geyinmək, süfrə açmaq lazımdır. O deyirdi: bizim abxaz adətlərimiz özümüzə qalmalıdır. Moskvadan bir qonaq gələndə biz ona mədəniyyətli insan olduğumuzu göstərməliyik. O, gözəl rəqs edir, gürcü, türk, rus, abxaz dillərində sərbəst danışırdı ”[5].
Nestorun zəhərlənməsi
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Nestor Lakobanın qətlindən sonra onun yaxınlarının həbsləri başladı. 1937-ci il avqustun 17-də Sariyanın özü də həbs olundu[7]. NKVD həbsxanalarında Sariyaya Nestorun Stalinə qarşı sui-qəsdin təşkilatçısı olduğunu etiraf etməsi üçün işgəncələr verilirdi. Şahidlərin sözlərinə görə, Sariya iki il boyunca bütün işgəncələrə və təhqirlərə mərdcəsinə dözürdü. O, yarım meyit vəziyyətinə düşəndə həbsxana xəstəxanasına yerləşdirilirdi və orada huşunu bərpa edəndən sonra işgəncələrə yenidən başlanırdı.
Sariyanın ölümü
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Sariya Lakoba həyatının otuz beşinci ilində, 1939-cu il 16 mayda Ortocalski həbsxana xəstəxanasında öldü.
Daha sonralar SSRİ Baş Prokuroru Roman Rudenko Sariya haqqında belə deyirdi: "Bu qadına abidə ucaltmaq lazımdır!" Yazıçı Fazil İsgəndər də Sariyə abidəsinin yaradılacağına ümid etdiyini bildirirdi.
Ölümündən sonra
[redaktə | mənbəni redaktə et]Bu gün Sariya qadın adı Abxaziyada geniş yayılmış isimdi. Bu ad, qızlarını cəsarətli və güclü bir qadının şərəfinə çağırmaq üçün istifadə olunur. Təşəbbüs qrupu tərəfindən "Sariya Lakoba Fondu" yaradılmışdır. Fondun əsas məqsədi və vəzifələri arasında Sariyə abidəsinin qoyulması, həyatı və ölümü ilə bağlı sənədli və bədii filmlərin çəkilməsi olacaq.
Sariya incəsənətdə
[redaktə | mənbəni redaktə et]Kinematoqrafda
- "Baltazarın ziyafətləri, ya da Stalinlə bir gecə" (1989) filmində - Sariya rolunda Tamara Yandieva .
- "Unuda bilmirəm" filmində.
Poeziyada
Sariyanın faciəli taleyinə Semyon Lipkin "Nestor və Sariya" şeirini həsr etmişdir [8]:
|
"... saçlarını baçının arxasına çəkir, Beləcə indi uzun qara hörgü yoxdur. "Nə oldu orada? Boynuna aldı? " "Murdar dinmir." "Dindirməyə davam et." Qorxudur. Bayquş kimidir. Və qanlı bir başla Düz, yerindən tərpənir. Nə qədər güclü, gözəl bir görünüş Canını imanla yandırır! Sual Zərbə. Sual Zərbə. Sual ... Qışqırıq - qışqırıq, amma göz yaşını gözləməyin! Gözlərinə sancaqlar yapışdırılır Və budur indi o ağıllı qəhvəyi gözlər yoxdur ..." Semyon Lipkin
|
|
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ Фонд «Сария Лакоба»? Наконец-то[ölü keçid]
- ↑ 1 2 3 4 "ПЕРВАЯ ЛЕДИ АБХАЗИИ::: Аббас-Оглы Адиля Шахбасовна - Не могу забыть::: Аббас-Оглы Адиля Шахбасовна::: Воспоминания о ГУЛАГе:: База данных:: Авторы и тексты". 2013-03-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-15.
- ↑ "В ДОМЕ ЛАКОБА::: Аббас-Оглы Адиля Шахбасовна - Не могу забыть::: Аббас-Оглы Адиля Шахбасовна::: Воспоминания о ГУЛАГе:: База данных:: Авторы и тексты". 2013-03-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-03-15.
- ↑ "ВОЖДЬ АБХАЗСКОГО НАРОДА. 70 ЛЕТ СО ДНЯ ГИБЕЛИ НЕСТОРА ЛАКОБЫ". 2013-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-12-14.
- ↑ 1 2 "Танцы с Берия". 2021-11-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-06.
- ↑ "Огонек: НЕСТОР И ТЕНЬ". 2012-07-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2012-10-17.
- ↑ "АРЕСТ САРИИ И РАУФА::: Аббас-Оглы Адиля Шахбасовна — Не могу забыть::: Аббас-Оглы Адиля Шахбасовна::: Воспоминания о ГУЛАГе:: База данных:: Авторы и тексты". 2015-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-06.
- ↑ "«Нестор и Сария» (Кавказская Быль)". 2019-10-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-06.