Ahmad Shah Massoud

Si Ahmad Shah Massoud

Si Ahmad Shah Massoud (احمد شاه مسعود- Aḥmad Šāh Mas'ūd; Septyembre 2, 1953 – Septyembre 9, 2001) sarong Apganong estudyante nin inhenyero sa Kabul na nagin lider militar asin dakulang gayo an papel sa pagpalayas kan Hokbong Sobyet sa nasyon kan Apganistan. Huli kaini, siya nabansagan "Leon nin Panjshir"; an mga parasunod niya inapod siyang Āmir Sāhib-e Shahīd (An Samong Namomotan na Kumandanteng Martiryo). Sinasabing sarong debotong Sunni Muslim, na pirming may bitbit kan libro ni Ghazli (sarong Sufing mistiko), siya maisog na sinikwal an mga interpretasyon kan Islam kan mga Taliban, kan Al Qaeda asin kan mga Saudita na nag'aandorog sa Taliban. An mga tagasunod niya hinihiling siyang gayo bako sana bilang sarong lider militar kundi komo sarong lider espiritual.^[1]

Kan mag'atras na an mga tropang Sobyet sa Apganistan, an Wall Street Journal binunyagan siyang "An Apganong ginana an Cold War". Kan maglakma' na an komunistang gobyerno na suportado kan mga Sobyet (1992), an Republikang Demokratiko nin Apganistan na pinamayohan ni Mohammad Najibullah, si Massoud nagin Ministro kan Defensa sa gobyerno ni Burhanuddin Rabbani. Alagad pag'abot kan taon 1996, panahon na nagbungkaras an pwersa kan Taliban asin naagaw kani an poder, si Massoud nagbalik sa papel niyang lider sa oposisyon. Ginibo siyang kumander militar asin lider pulitikal kan United Islamic Front. Sa Solnopan, inapod an grupong oposisyon na ini na Northern Alliance.

Kan Septyembre 9, 2001, duwang aldaw bago kaidtong atake Septyembre 11 sa Estados Unidos, si Massoud naasisinar sa probinsya nin Takhar, Apganistan kan duwang pinagsasahotan na mga Arabong myembro kan al-Qaeda na nagsaginsagin mga peryodista na mainterbyu saiya. Siya sunod na taon pigbunyagan bilang sarong heroe nasyunal sa pagboot ni Apganong Presidente na si Hamid Karzai.An aldaw kan saiyang kagadanan, Sept. 9, pigroromdom ngonyan bilang "Aldaw ni Massoud" kan nasyon.^[2] Nominado man siya kan 2002 bilang kandidato para sa Nobel Peace Prize.

Mga dugang na basahon

Marcela Grad (2009): Massoud: An Intimate Portrait of the Legendary Afghan Leader; Webster University Press, 310pp (recommended)
Sediqa Massoud with Chékéba Hachemi and Marie-Francoise Colombani (2005): Pour l'amour de Massoud; Document XO Editions, 265pp (in French) (recommended)
Amin Saikal (2006): Modern Afghanistan: A History of Struggle and Survival; I. B. Tauris, 352pp ("One of the "Five Best" Books on Afghanistan" - Wall Street Journal)
Roy Gutman (2008): How We Missed the Story: Osama Bin Laden, the Taliban and the Hijacking of Afghanistan; United States Institute of Peace Press, 304pp
Coll, Steve (2004): Ghost Wars: The Secret History of the CIA, Afghanistan and Bin Laden, from the Soviet Invasion to September 9, 2001; Penguin Press, 695pp, ISBN 1-59420-007-6. (won the 2005 Pulitzer Prize for General Non-Fiction)
Stephen Tanner: Afghanistan: A Military History from Alexander the Great to the Fall of the Taliban
Christophe de Ponfilly (2001): Massoud l'Afghan; Gallimard, 437pp (in French)
Gary C. Schroen (2005): 'First In' An Insiders Account of How The CIA Spearheaded the War on Terror in Afghanistan; New York: Presido Press/Ballantine Books, ISBN 978-0-89141-872-6.
Peter Bergen: Holy War, Inc.
Ahmed Rashid: TALIBAN - The Story of the Afghan Warlords; ISBN 0-330-49221-7.
A. R. Rowan: On The Trail Of A Lion: Ahmed Shah Massoud, Oil Politics and Terror
Ken Follett: Lie Down With Lions
James McGee: Crow's War
MaryAnn T. Beverly (2007): From That Flame; Kallisti Publishing
Roger Plunk: The Wandering Peacemaker
References to Massoud appear in the book "A Thousand Splendid Suns" by Khaled Hosseini.

Mga panluwas na takod

Massoud, Surat niya sa Amerika 1998
"Pagromdom ki Massoud, naglalaban para sa Katoninongan," The New York Times, September 10, 2002.
The Assassination of Ahmad Shah Massoud Paul Wolf, Global Research
Jawedan.com (Pashtu, Persian & English)
60 Years of Asian Heroes: Ahmad Shah Massoud Time, 2006
Profile: Afghanistan's 'Lion Of Panjshir' Radio Free Europe/Radio Liberty, September 5, 2006
Ultimong interbyu ki Ahmad Shah Massoud Piotr Balcerowicz, kaamayan kan Agosto 2001
"Pagmahaw ninda ni Massoud" ki Roger Plunk The Source, December 1, 2001
Bharat Rakshak Monitor - Ahmad Shah Mas’ud (1953-2001)
Mga swestyon para sa Katoninongan, ni Kumandante Massoud, sa Ingles in Dari (Persian)
Afghan Kumandante Massoud, Ginadan kan Bisperas nin 9/11 na mga Atake, siya heroe nasyunal ki The LA Times

Apganistan - an Narawrawan na Kapangganahan (pelikulang dokumentaryo) kan BBC

(documentary film directly from the year 1989 explaining the beginning of the turmoil to follow)

Massoud and Afghanistan 1989

Kumandante Massoud, an saiyang pakipagtusay (pelikulang dokumentaryo) ki Nagakura Hiromi

(poon 1992: sarong bulan pakatapos nagbagsak an komunistang rehimen, kan si Hekmatyar mapalayas asin nagdalagan sa habagatan na luwasluwas kan Kabul, bago siya nagparabomba naman kan Kabul, na suportado kan mga Pakistani)