Прагляд зыходнага тэксту старонкі Кіншаса

{{НП
|статус                = 
|беларуская назва      = Кіншаса
|арыгінальная назва    = Kinshasa
|падначаленне          = 
|краіна                = Дэмакратычная Рэспубліка Конга
|герб                  = 
|сцяг                  = Kinshasha_Flag.svg
|шырыня герба          = 
|шырыня сцяга          = 
|выява                 = 
|подпіс                = 
 |lat_dir=S | lat_deg=4 | lat_min=19 | lat_sec=54
 |lon_dir=E | lon_deg=15 | lon_min=18 | lon_sec=50 
 |CoordAddon           = 
 |CoordScale           = 
|памер карты краіны    = 
|памер карты рэгіёна   = 
|памер карты раёна     = 
|від рэгіёна           = 
|рэгіён                = 
|від раёна             = 
|раён                  = 
|карта краіны          = 
|карта рэгіёна         = 
|карта раёна           = 
|унутранае дзяленне    = 
|від главы             = 
|глава                 = 
|першае згадванне      = 
|ранейшыя імёны        = 
|статус з              = 
|плошча                = 9965
|від вышыні            = 
|вышыня цэнтра НП      = 240
|афіцыйная мова        = 
|афіцыйная мова-ref    = 
|насельніцтва          =
|год перапісу          = 
|шчыльнасць            = 955
|нацыянальны склад     = 
|канфесійны склад      = 
|часавы пояс           = 
|DST                   = 
|тэлефонны код         = 
|паштовы індэкс        = 
|паштовыя індэксы      = 
|аўтамабільны код      = 
|від ідэнтыфікатара    = 
|лічбавы ідэнтыфікатар = 
|катэгорыя ў Commons   = Kinshasa
|сайт                  = [http://www.kinshasa.cd/ www.kinshasa.cd]
|мова сайта            = 
|мова сайта 2          = 
|мова сайта 3          = 
|мова сайта 4          = 
|мова сайта 5          = 
|add1n                 = 
|add1                  = 
|add2n                 = 
|add2                  = 
|add3n                 = 
|add3                  = 
}}
[[Файл:Kinshasa Congo.jpg|thumb|left|Кіншаса]]

'''Кінша́са''' ({{lang-fr|Kinshasa}}), да [[1966]] года '''Леапольдві́ль''' ({{lang-fr|Léopoldville}}), '''Леапольдста́д''' ({{lang-nl|Leopoldstad}}) — [[сталіца]] і найбуйнейшы горад [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга|Дэмакратычнай Рэспублікі Конга]], размешчаны на рацэ [[Конга (рака)|Конга]], насупраць горада [[Бразавіль]], сталіцы [[Рэспубліка Конга|Рэспублікі Конга]]. Нягледзячы на тое, што насельніцтва горада, які з’явіўся як невялікая рыбацкая вёска, у [[2009]] годзе складала 10 076 099 чалавек<ref>[http://www.dsrp-rdc.org/documents/Monographies_Provinciales/Monographie%20de%20la%20Province%20de%20Kinshasa.swf «Monographie de la Ville de Kinshasa»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20060515071729/http://www.dsrp-rdc.org/documents/Monographies_Provinciales/Monographie%20de%20la%20Province%20de%20Kinshasa.swf |date=15 мая 2006 }} (SWF). Unité de Pilotage du Processus d’Elaboration et de mise œuvre de la Stratégie pour la Réduction de la Pauvreté (UPPE-SRP).</ref>, 60 % яго тэрыторыі ўяўляюць сабой слабазаселеную сельскую мясцовасць, якая, аднак, падпадае пад адміністрацыйныя межы горада. Густанаселеныя гарадскія раёны займаюць толькі невялікую частку тэрыторыі на захадзе правінцыі<ref>[http://www.kinshasa.cd/index.php?option=com_docman&Itemid=141&task=doc_download&gid=1 «Programme du Gouvernement, Provincial de Kinshasa, 2007—2011»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20081228123531/http://www.kinshasa.cd/index.php?option=com_docman&Itemid=141&task=doc_download&gid=1 |date=28 снежня 2008 }}. Ville de Kinshasa. 25 August 2009.</ref><ref>[http://www.kinshasa.cd/index.php?option=com_content&view=article&id=300 «Géographie de Kinshasa»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20120723091147/http://www.kinshasa.cd/index.php?option=com_content&view=article&id=300 |date=23 ліпеня 2012 }}, Ville de Kinshasa website</ref>.

Кіншаса ёсць другім па велічыні горадам у [[Афрыка|Афрыцы]] пасля [[Каір]]а. Нягледзячы на тое, што [[французская мова]] выкарыстоўваецца толькі ва дзяржаўных установах і сферы бізнесу як [[лінгва франка]], гэта афіцыйна самы буйны франкамоўны горад у свеце, пасля [[Парыж]]а і [[Манрэаль|Манрэаля]]. Калі цяперашнія дэмаграфічныя тэндэнцыі захаваюцца, Кіншаса пераўзыдзе Парыж паводле колькасці насельніцтва да [[2020]] года<ref>[http://esa.un.org/unup/index.asp?panel=2 «World Urbanization Prospects: The 2005 Revision Population Database»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20081218103032/http://esa.un.org/unup/index.asp?panel=2 |date=18 снежня 2008 }}. UN Population Division.</ref>.

== Гісторыя ==
[[Файл:Stanley Founding of Congo Free State 186 View of Leopoldville Station and Port 1884 The Baptist Mission on the summit of Leopold Hill.jpg|thumb|200px|злева|Выява Кіншасы ў 1884 годзе]]
[[Файл:Kinshasa 2003.jpg|thumb|200px|злева|Бульвар 30 чэрвеня ў Кіншасе]]
Горад Кіншаса быў заснаваны ў [[1881]] годзе вядомым даследчыкам Афрыкі [[Генры Мортан Стэнлі|Генры Мортанам Стэнлі]] як гандлёвы пункт. Першапачаткова горад быў названы Леапольдвіль у гонар бельгійскага караля [[Леапольд II (кароль Бельгіі)|Леапольда II]], якому належалі шырокія незаселеныя тэрыторыі, на якіх цяпер размяшчаецца [[Дэмакратычная Рэспубліка Конга]]. Горад стаў першым суднаходным портам на [[Конга (рака)|рацэ Конга]], размешчаным вышэй Лівінгстонскіх вадаспадаў (серыі парогаў у 300 кіламетрах ніжэй за Леапольдвіль), што спрыяла яго росквіту. Першы час усе тавары прывозіліся на караблях у [[Матадзі]], горад, размешчаны ніжэй парогаў у 150 км ад узбярэжжа, а далей носчыкі неслі іх да Леапольдвіля. Пабудаваная ў [[1898]] годзе грузавая чыгунка паміж Матадзі і Кіншасай дазволіла хутчэй і танней дастаўляць тавары ўглыб краіны, што паслужыла асновай для хуткага росту Леапольдвіля. Да [[1920]] года горад вырас настолькі, што стаў сталіцай Бельгійскага Конга, замяніўшы горад [[Бома]], размешчаны ў вусці ракі Конга.

Калі Бельгійскае Конга атрымала незалежнасць ад [[Бельгія|Бельгіі]] ў [[1960]] годзе, [[нідэрландская мова|нідэрландскую мову]] скасавалі ў якасці афіцыйнай. У [[1965]] годзе ў выніку дзяржаўнага перавароту да ўлады ў Конга прыйшоў [[Мабуту Сесе Сека]]. Для памяншэння ўплыву Захаду на краіну ён стаў праводзіць палітыку афрыканізацыі імён і назваў. У [[1966]] годзе Леапольдвіль быў пераназваны ў Кіншасу, па назве вёскі, якая раней размяшчалася ў межах горада. Пры Мабуту горад хутка рос за кошт перасяленцаў з усёй краіны, якія шукалі поспеху або ўцякалі ад этнічных чыстак. Гэта непазбежна прывяло да змены этнічнага і моўнага складу горада. Нягледзячы на тое, што горад размешчаны на тэрыторыі, якая традыцыйна належала плямёнам Батэке і Бахумбу, мовай міжэтнічных зносін, то бок [[лінгва франка]], у Кіншасе стала [[лінгала]].

У [[1974]] годзе ў Кіншасе адбыўся баксёрскі паядынак паміж [[Джордж Форман|Джорджам Форманам]] і [[Мухамед Алі|Мухамедам Алі]], у якім Алі атрымаў перамогу над сапернікам і вярнуў сабе тытул чэмпіёна ў цяжкай вазе.

Кіншаса моцна пацярпела з-за празмернасцей у палітыцы Мабуту, як масавая [[карупцыя]], кумаўство і грамадзянская вайна, якая прывяла да яе падзення. Тым не менш, горад па-ранейшаму з’яўляецца буйным культурным і інтэлектуальным цэнтрам [[Цэнтральная Афрыка|Цэнтральнай Афрыкі]], з квітнеючай супольнасцю музыкантаў і мастакоў. Гэта таксама буйны прамысловы цэнтр краіны, месца апрацоўкі многіх з натуральных прадуктаў, атрыманых з зямлі. У горадзе нядаўна{{калі?}} прайшло падаўленне выступаў салдат, якія пратэставалі супраць адмовы ўрада выплаціць ім заробленыя грошы.

Кіншаса — месца, дзе ўпершыню была дакументальна зафіксавана інфекцыя [[ВІЧ|ВІЧ-1]], падзея датуецца [[1959]] годам. Вірус быў знойдзены ў крыві мясцовага жыхара<ref>McNeil Jr, Donald G. [http://www.nytimes.com/2011/10/18/health/18aids.html «Chimp to Human to History Books: The Circuitous Path of AIDS»]. The New York Times.</ref>.

== Геаграфія ==
[[Файл:Kinshasa & Brazzaville - ISS007-E-6305 lrg.jpg|thumb|200px|справа|Здымак са спадарожніка. Кіншаса на поўдні ад ракі, Бразавіль — на поўначы]]
Кіншаса з’яўляецца горадам рэзкіх кантрастаў, з багатымі жылымі і камерцыйнымі зонамі і трыма ўніверсітэтамі, якія суіснуюць бок аб бок з [[трушчоба]]мі. Ён размешчаны ўздоўж паўднёвага берага ракі [[Конга (рака)|Конга]], прама насупраць горада [[Бразавіль]], сталіцы [[Рэспубліка Конга|Рэспублікі Конга]]. Гэта адзінае месца ў свеце, дзе дзве нацыянальныя сталіцы сутыкаюцца адна з адной і знаходзяцца ў полі зроку адна ад адной на процілеглых берагах ракі.

Рака Конга з’яўляецца другой па даўжыні ракой у [[Афрыка|Афрыцы]] пасля [[Ніл]]а і самай буйной з пункту гледжання [[Выдатак вады|выдатку вады]]. На працягу большай часткі басейна рака з’яўляецца суднаходнай нават для вялікіх баржаў, якія курсіруюць паміж Кіншасай і [[Кісангані]], а многія з яе прытокаў з’яўляюцца суднаходнымі таксама. Рака ёсць важнейшай крыніцай [[гідраэнергія|гідраэнергіі]], а ніжэй па плыні ад Кіншасы яна валодае патэнцыялам для вытворчасці электраэнергіі, эквівалентнай патрэбам у электраэнергіі прыкладна паловы насельніцтва Афрыкі<ref>Wachter, Sarah J. (19 June 2007). [http://www.nytimes.com/2007/06/19/business/worldbusiness/19iht-rnrghydro.1.6204822.html «Giant dam projects aim to transform African power supplies»]. New York Times.</ref>.

=== Клімат ===
Паводле [[кліматычная класіфікацыя Кёпена|кліматычнай класіфікацыі Кёпена]], Кіншаса мае трапічны вільготны і сухі клімат. У горадзе назіраецца працяглы сезон дажджоў, які ахоплівае перыяд з [[кастрычнік]]а па [[май]], і адносна кароткі сухі сезон, які праходзіць у перыяд з [[чэрвень|чэрвеня]] па [[верасень]]. У сувязі з тым, што Кіншаса ляжыць на поўдзень ад [[экватар]]а, сухі сезон пачынаецца ў чэрвені. Гэта адрозніваецца ад тых афрыканскіх гарадоў, якія ляжаць на поўнач ад экватара, дзе сухі сезон звычайна пачынаецца прыкладна ў студзені. Сухі сезон Кіншасы трохі больш прахалодны, чым вільготны сезон, нягледзячы на тое, што [[тэмпература]] застаецца адносна сталай на працягу ўсяго года.

{{Клімат мясцовасці
| Горад_род = Кіншасы
| Крыніца = [http://www.bbc.co.uk/weather/world/city_guides/results.shtml?tt=TT000770 BBC Weather]

| Сту_а_макс = 36      | Сту_сяр_макс = 31      | Сту_сяр_мін = 21  | Сту_а_мін = 18
| Лют_а_макс = 36          | Лют_сяр_макс = 31          | Лют_сяр_мін = 22       | Лют_а_мін = 18 
| Сак_а_макс = 36       | Сак_сяр_макс = 32       | Сак_сяр_мін = 22    | Сак_а_мін = 18
| Кра_а_макс = 36      | Кра_сяр_макс = 32      | Кра_сяр_мін = 22   | Кра_а_мін = 19
| Май_а_макс = 35       | Май_сяр_макс = 31       | Май_сяр_мін = 22    | Май_а_мін = 19
| Чэр_а_макс = 34       | Чэр_сяр_макс = 29       | Чэр_сяр_мін = 19    | Чэр_а_мін = 15
| Ліп_а_макс = 32        | Ліп_сяр_макс = 27        | Ліп_сяр_мін = 18     | Ліп_а_мін = 14
| Жні_а_макс = 35       | Жні_сяр_макс = 29       | Жні_сяр_мін = 18    | Жні_а_мін = 14
| Вер_а_макс = 36      | Вер_сяр_макс = 31      | Вер_сяр_мін = 20   | Вер_а_мін = 16
| Кас_а_макс = 36    | Кас_сяр_макс = 31    | Кас_сяр_мін = 21 | Кас_а_мін = 15
| Ліс_а_макс = 34      | Ліс_сяр_макс = 31      | Ліс_сяр_мін = 22   | Ліс_а_мін = 17
| Сне_а_макс = 36      | Сне_сяр_макс = 30      | Сне_сяр_мін = 21   | Сне_а_мін = 17
| Год_а_макс = 36           | Год_сяр_макс = 30           | Год_сяр_мін = 21        | Год_а_мін = 14

<!-- сярэдняя тэмпература -->

| Студзень_сяр   =       
| Люты_сяр       =   
| Сакавік_сяр    =                
| Красавік_сяр   =       
| Май_сяр    =        
| Чэрвень_сяр    =       
| Ліпень_сяр     =          
| Жнівень_сяр    = 
| Верасень_сяр   = 
| Кастрычнік_сяр =      
| Лістапад_сяр   =   
| Снежань_сяр   = 
| Год_сяр        =

<!-- тэмпература вады -->

| Студзень_вады = 
| Люты_вады = 
| Сакавік_вады = 
| Красавік_вады = 
| Май_вады = 
| Чэрвень_вады = 
| Ліпень_вады = 
| Жнівень_вады = 
| Верасень_вады = 
| Кастрычнік_вады = 
| Лістапад_вады = 
| Снежань_вады = 
| Год_вада =

<!-- колькасць ападкаў -->

| Сту_сяр_апад = 135
| Лют_сяр_апад = 145
| Сак_сяр_апад = 196
| Кра_сяр_апад = 196
| Май_сяр_апад = 159
| Чэр_сяр_апад = 8
| Ліп_сяр_апад = 3
| Жні_сяр_апад = 3
| Вер_сяр_апад = 30
| Кас_сяр_апад = 119
| Ліс_сяр_апад = 222
| Сне_сяр_апад = 142
| Год_сяр_апад = 1358

<!-- вільготнасць -->

| Студзень_вільготнасць = 
| Люты_вільготнасць = 
| Сакавік_вільготнасць = 
| Красавік_вільготнасць = 
| Май_вільготнасць = 
| Чэрвень_вільготнасць = 
| Ліпень_вільготнасць = 
| Жнівень_вільготнасць = 
| Верасень_вільготнасць = 
| Кастрычнік_вільготнасць = 
| Лістапад_вільготнасць = 
| Снежань_вільготнасць = 
| Год_вільготнасць =
}}

== Мовы ==
Афіцыйнай мовай у Дэмакратычнай Рэспубліцы Конга, сталіцай якой з’яўляецца Кіншаса, пазначана французская. Кіншаса, такім чынам, — найбуйнейшы горад Франкафоніі і другі па колькасці насельніцтва, якое валодае французскай мовай<ref>{{cite book|title=The Story of French|url=https://archive.org/details/storyoffrench0000nade|last=Nadeau|first=Jean-Benoit|year=2006|publisher=St. Martin's Press|isbn=<!--0-312-34183-0, -->9780312341831|page=[https://archive.org/details/storyoffrench0000nade/page/301 301]|accessdate=31 May 2009}},
</ref><ref>{{cite book|title=Reinventing Order in the Congo: How People Respond to State Failure in Kinshasa|last=Trefon|first=Theodore|year=2004|publisher=Zed Books|location=London and New York|isbn=<!--1-84277-491-3, -->9781842774915|page=7|url=http://books.google.com/books?id=5VAAHi93y0sC&pg=PA7&dq=Kinshasa+second+largest+French+city&ei=PeQiSt-yAojCyQSWqfijDw|accessdate=31 May 2009}}
</ref>. Аднак лінгала шырока выкарыстоўваецца ў якасці гутарковай мовы. Французская ў асноўным выкарыстоўваецца ў адміністрацыі, адукацыі, дакументаабароце, дарожных знаках, прэсе, тэлебачанні, выкарыстоўваецца ў якасці мовы міжнацыянальных і міжсацыяльных зносін. Аднак у бытавых зносінах унутры сацыяльных і этнічных груп дамінуюць мясцовыя афрыканскія мовы (кіконга, лінгала, лубу і суахілі)<ref>{{cite book|title=Francophone sub-Saharan Africa: Democracy and Dependence, 1985–1995|last=Manning|first=Patrick|year=1998|publisher=Cambridge University Press|location=London and New York|isbn=<!--0-521-64519-0, -->9780521645195|page=189|url=http://books.google.com/books?id=LwzFF2FnbzMC&pg=PA189&dq=Kinshasa+second+largest+francophone+city&lr=&ei=T-0iSpzsEYOIzQTSl_XRBw|accessdate=31 May 2009}}{{Недаступная спасылка}}</ref>. Такім чынам, у той час, як у культуры дамінуе французская, шматмоўе працягвае быць характэрнай рысай жыцця Кіншасы.

== Насельніцтва ==
Насельніцтва Кіншасы складала 4,6 млн жыхароў на [[1994]] год. 7 787 832 жыхары былі зафіксаваны на [[1 студзеня]] [[2005]] года. Улічваючы хуткія тэмпы павелічэння колькасці насельніцтва, у 2015 годзе прагназуецца колькасць насельніцтва ў 14 млн чалавек.

{| border="1" style="margin:1em;border-collapse:collapse;"
|+ '''Дэмаграфічны рост у Кіншасе'''<ref>[http://www.library.uu.nl/wesp/populstat/Africa/congokit.htm Populstat] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20060502174052/http://www.library.uu.nl/wesp/populstat/Africa/congokit.htm |date=2 мая 2006 }}</ref><ref>[http://www.gazetteer.de/c/c_cd.htm World Gazetteer] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20071025011715/http://www.gazetteer.de/c/c_cd.htm |date=25 кастрычніка 2007 }}</ref>
| valign="top" |
{|
! style="background:#efefef;" | Год
! style="background:#efefef;" | Насельніцтва
|-----
| 1920 || align="right" | 1600
|-----
| 1936 || align="right" | 40 300
|-----
| 1938 || align="right" | 35 900
|-----
| 1939 || align="right" | 42 000
|-----
| 1947 || align="right" | 126 100
|-----
| 1957 || align="right" | 299 800
|-----
| 1959 || align="right" | 402 500
|-----
| 1967 || align="right" | 901 520
|-----
| 1968 || align="right" | 1 052 500
|}
| valign="top" |
{|
! style="background:#efefef;" | Год
! style="background:#efefef;" | Насельніцтва
|-----
| 1970 || align="right" | 1 323 039
|-----
| 1974 || align="right" | 1 990 700
|-----
| 1976 || align="right" | 2 443 900
|-----
| 1984 || align="right" | 2 664 309
|-----
| 1991 || align="right" | 3 804 000
|-----
| 1994 || align="right" | 4 655 313
|-----
| 2003 || align="right" | 6 786 000
|-----
| 2008 || align="right" | 9 500 000
|-----
| ''2015'' || align="right" | ''&nbsp;&nbsp;&nbsp;каля 14&nbsp;000&nbsp;000''
|}
|-
|}

=== Злачыннасць ===
У [[2004]] годзе Кіншаса была ацэнена як адзін з самых небяспечных гарадоў Афрыкі з пункту гледжання [[злачыннасць|злачыннасці]]. Пасля [[Другая кангалезская вайна|Другой кангалезскай вайны]] горад імкнецца акрыяць ад засмучэнняў, аднак пры гэтым маюцца шматлікія банды з трушчобаў Кіншасы. Рабаванні, разбоі, згвалтаванні, выкраданне людзей і бандытызм — распаўсюджаныя з’явы для горада<ref>[http://travel.state.gov/travel/cis_pa_tw/cis/cis_1104.html «U.S. Dept. of State — Congo, Democratic Republic of the Country Specific Information»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20131022150440/http://travel.state.gov/travel/cis_pa_tw/cis/cis_1104.html |date=22 кастрычніка 2013 }}. United States Department of State.</ref>. Узровень забойстваў у Кіншасе, паводле ацэнак, дасягае 112 забойстваў на 100 тысяч чалавек<ref>[http://africacenter.org/wp-content/uploads/2010/09/AfricaBrief-7.pdf AfricaCenter.org]</ref>.

=== Дзіцячая беспрытульнасць ===
Беспрытульныя дзеці<ref>[http://streetkidnews.blogsome.com/category/1/africa/congo-dr/ World Street Children News :: Congo (DR) Streetkid News] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20100903033957/http://streetkidnews.blogsome.com/category/1/africa/congo-dr/ |date=3 верасня 2010 }}</ref><ref>Manson, Katrina (22 July 2010). [http://www.reuters.com/article/idUSTRE66L2TB20100722?sp= «Congo’s children battle witchcraft accusations»]. Reuters.</ref>, большасць з якіх з’яўляюцца сіротамі, падвяргаюцца гвалту з боку [[паліцыя|паліцыі]] і ваенных. Прыкладна 20 тысяч дзяцей ва ўзросце да васямнаццаці гадоў жывуць на вуліцах горада, амаль чвэрць з іх — жабракі, некаторыя з’яўляюцца вулічнымі гандлярамі і каля траціны маюць нейкую працу<ref>[http://africaaction.typepad.com/justafrica/2009/07/african-street-children-kinshasa-drc.html «Street Children in Kinshasa»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20110811051604/http://africaaction.typepad.com/justafrica/2009/07/african-street-children-kinshasa-drc.html |date=11 жніўня 2011 }}. Africa Action. 8 July 2009.</ref>. Некаторыя з іх ёсць ахвярамі з прычыны вайны, іншых вінавацяць у вядзьмарстве<ref>[http://www.warchild.org.uk/our_projects/democratic_republic_of_congo/blog/child-witches-in-kinshasa «A night on the streets with Kinshasa’s 'child witches'»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20110212202739/http://www.warchild.org.uk/our_projects/democratic_republic_of_congo/blog/child-witches-in-kinshasa |date=12 лютага 2011 }}. War Child UK — Warchild.org.uk.</ref> і з-за гэтага сталі ізгоямі<ref>[http://www.gvnet.com/streetchildren/Congo.htm «Danballuff — Children of Congo: From War to Witches (video)»]. Gvnet.com.</ref><ref>[http://english.people.com.cn/200706/01/eng20070601_379840.html «Africa Feature: Around 20,000 street children wander in Kinshasa»]. English.people.com.cn.</ref><ref>[http://www.gvnet.com/streetchildren/Congo.htm «Prevalence, Abuse & Exploitation of Street Children»]. Gvnet.com.</ref>.

Праваахоўныя органы рэгулярна робяць аблавы на бездаглядных дзяцей. Ёсць зарэгістраваныя факты выкрадання дзяцей, акрамя таго, паводле запісаў, паліцыянты застрэльвалі іх за нязначныя правіны<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/1494555.stm «Police shoot dead street child in Kinshasa»]. BBC News.</ref>.

=== Адукацыя ===
[[Файл:Université de Kinshasa (Unikin1).JPG|thumb|200px|справа|Кіншасаўскі ўніверсітэт]]
Кіншаса з’яўляецца домам для некалькіх навучальных устаноў высокага ўзроўню, якія ахопліваюць шырокі спектр спецыяльнасцей, ад грамадзянскага будаўніцтва да медыцынскіх спецыяльнасцей і [[журналістыка|журналістыкі]]. Горад таксама з’яўляецца домам для трох буйных універсітэтаў і школ мастацтва:

* [[Ліцэй прынца Льежскага]]
* [[Кіншасаўскі ўніверсітэт|Універсітэт Кіншасы]]
* Конгаўскі пратэстанцкі ўніверсітэт
* Нацыянальны педагагічны ўніверсітэт
* Альгадэфава школа
* Навучальны цэнтр здароўя (CEFA)<ref>[http://www.cefacongo.org/index.html «Cefacongo.org»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20110725151811/http://www.cefacongo.org/index.html |date=25 ліпеня 2011 }}. Cefacongo.org.</ref>

=== Медыцына ===
У горадзе месцяцца дваццаць шпіталяў, а таксама розныя медыцынскія цэнтры і паліклінікі<ref>[http://www.afdevinfo.com/htmlreports/org/org_55841.html «Provincial Health Division of Kinshasa»] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20110414194221/http://www.afdevinfo.com/htmlreports/org/org_55841.html |date=14 красавіка 2011 }}. African Development Information Services</ref>. У [[1997]] годзе [[Дыкембэ Мутомба]] пабудаваў 300-ложкавы шпіталь недалёка ад Кіншасы, свайго роднага горада. З [[1991]] года шпіталь імя Манколе працуе як некамерцыйная медыцынская ўстанова, якая супрацоўнічае з Дэпартаментам аховы здароўя ў якасці раённага шпіталя ў Кіншасе. Дзякуючы прафесару Леону Тшылола, вядомаму [[педыятрыя|педыятру]] і [[гематалогія|гематолагу]], шпіталь Манколе адчыніў новы 150-ложкавы будынак у [[2012]] годзе з палепшанымі клінічнымі паслугамі ў галіне лабараторнай і дыягнастычнай [[радыялогія|радыялогіі]], [[інтэнсіўная тэрапія|інтэнсіўнай тэрапіі]], аддзяленнямі інтэнсіўнай, сямейнай медыцыны і хірургічнымі аддзяленнямі.

== Транспарт ==
Кіншаса ёсць портам на левым беразе ракі [[Конга (рака)|Конга]]. Некалькі прыватных кампаній, гарадская транспартная кампанія (STUC) і кампанія гарадской чыгункі, якая мела 12 цягнікоў на [[2002]] год, абслугоўвае горад. Іншыя кампаніі таксама забяспечваюць грамадскі транспарт, як Urbaco, Tshatu Trans, Socogetra, Gesac і MB Sprl. Гарадскі аўтобус абслугоўвае максімум 67 тысяч пасажыраў штодзённа. Некаторыя кампаніі прадастаўляюць паслугі [[таксі]] і таксі-аўтобусаў. Большасць (95,8 %) транспарту забяспечваецца прыватнымі прадпрымальнікамі.

Горад разглядае магчымасць стварэння трамвайных маршртаў у супрацоўніцтве з транспартнымі кампаніямі [[Брусель|Бруселя]] (STIB), будаўніцтва якіх можа быць завершана прыкладна ў [[2012]]—[[2015]] гадах. Пытанне энергазабеспячэння застаецца нявырашаным<ref>[http://www.dhnet.be/dhjournal/archives_det.phtml?id=719160 «La Stib à Kinshasa?»], La Dernière Heure</ref>. На цяперашні час [[чыгунка]] звязвае Кіншасу з горадам [[Матадзі]] на захадзе. Недалёк ад горада маецца [[Міжнародны аэрапорт Нджылі]].

== Прамысловасць ==
Прысутнічае тэкстыльная, харчовая, хімічная прамысловасць, машынабудаванне і металаапрацоўка, мота- і велазаводы, суднабудаванне, суднарамонт, дрэваапрацоўка, вытворчасць будматэрыялаў. У раёне Малуку — металургічны комплекс.

== Медыя ==
[[Файл:ACP (Agence Congolaise de Presse).jpg|thumb|200px|справа|Офіс «Agence Congolaise de Presse» у Кіншасе]]
Кіншаса з’яўляецца домам для вялікай колькасці [[СМІ]], у тым ліку некалькіх [[радыёстанцыя|радыёстанцый]] і каналаў [[тэлебачанне|тэлебачання]], якое транслюецца на амаль усёй тэрыторыі краіны, у тым ліку дзяржаўнай Радыётэлевізійнай нацыянальнай кангалезскай кампаніі (RTNC) і прыватных Digital Congo і Raga TV. Прыватны канал RTGA таксама размяшчаецца ў Кіншасе.

Некалькі нацыянальных радыёстанцый, у тым ліку [[La Voix du Congo]], якое знаходзіцца пад кіраваннем RTNC, [[Radio Okapi]] і Raga FM месцяцца ў Кіншасе, а таксама шматлікія мясцовыя станцыі. Перадачы брытанскай радыёкампаніі [[BBC]] таксама даступныя ў Кіншасе на хвалі 92,6 FM<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/country_profiles/1076399.stm#media «Democratic Republic of Congo country profile — Media»]. BBC News.</ref>.

У Кіншасе таксама размяшчаецца кантраляванае дзяржавай інфармацыйнае агенцтва [[Agence Congolaise de Presse]], а таксама некалькі штодзённых і штотыднёвых газет і навінавых сайтаў, у тым ліку L’Observateur, L’Avenir, Phare, Le Potentiel і Le Soft<ref>[http://www-sul.stanford.edu/depts/ssrg/africa/congok/congoknews.html «Africa South of the Sahara: Selected internet resources — Democratic Republic of the Congo — Newspapers — Kinshasa Newspapers»]. University of Stanford Library.</ref>.

Большасць сродкаў масавай інфармацыі выкарыстоўвае [[французская мова|французскую мову]] і [[лінгала]] ў значнай меры, вельмі нешматлікія выкарыстоўваюць іншыя нацыянальныя мовы.

== Спорт ==
Найбольш папулярныя віды спорту ў Кіншасе — футбол і баскетбол. Сталіца з’яўляецца адным з двух найважнейшых футбольных цэнтраў краіны. Два з трох самых тытулаваных клубаў прадстаўляюць Кіншасу — «Віта» і «Матэма Пемба» (12-кратныя чэмпіёны Заіра / ДРК). У чэмпіянаце Дэмакратычнай Рэспублікі Конга («Лінафут») на дадзены момант 14 удзельнікаў, тры клубы («Віта», «Матэма Пемба» і «Раёлу») прадстаўляюць Кіншасу.

Каманда «Дранонс», заснаваная ў 1938 годзе, чатыры разы выйгравала ў чэмпіянаце, пяць разоў станавілася ўладальнікам Кубка ДР Конга і двойчы даходзіла да фіналу Афрыканскага Кубка Чэмпіёнаў (цяпер турнір называецца Ліга чэмпіёнаў КАФ). Клуб «Содзіграф» станавіўся ўладальнікам Кубка ДРК і даходзіў да фіналу Кубка ўладальнікаў кубкаў КАФ. Іншая каманда з Кіншасы, «Калому» чатыры разы запар заваёўвала Кубак ДРК.

Стадыён «Стад дэ Мартыр» змяшчае 80 тысяч гледачоў і з’яўляецца хатняй арэнай для нацыянальнай зборнай ДР Конга і для клубаў «Віта» і «Матэма Пемба». Стадыён «24 лістапада» ўмяшчальнасцю ў 24 тысячы гледачоў з’яўляецца хатняй арэнай для каманды «Дранонс».

Выхадцамі з Кіншасы былі многія вядомыя футбалісты: гульцы зборнай Францыі брамнік Стыў Манданда, паўабаронцы Клод Макелеле і Рыа Мавуба, нападаючы Пегі Люйіндзюла, у зборнай Партугаліі выступаў Жазэ Базінгва, у зборнай Швейцарыі Блез Нкуфо, а ў складзе зборнай Бельгіі гуляў МБА Мпенза. Вядомасць у еўрапейскім футболе атрымалі і футбалісты, якія не змянялі свайго грамадзянства і выступаюць за зборную ДРК: нападаючыя Ламана Трэзор Луа-Луа, Дзьёмерсі Мбакані, Жэрар Мукунку, Эрве Нзело-Лембі.

У роднай Кіншасе баскетболам пачынаў займацца зорка НБА 1990-2000-х гадоў Дыкембе Мутомба.

== Гарады-пабрацімы ==
* {{Сцяг Рэспублікі Конга}} [[Бразавіль]], [[Рэспубліка Конга]]
* {{Сцяг Бельгіі}} [[Брусель]], [[Бельгія]]
* {{Сцяг Сенегала}} [[Дакар]], [[Сенегал]]
* {{Сцяг Турцыі}} [[Анкара]], [[Турцыя]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Kinshasa}}
* [http://www.kinshasa.cd/ Афіцыйны сайт горада] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20011027044821/http://www.kinshasa.cd/ |date=27 кастрычніка 2001 }}
* [http://www.kinshasa-congo.com/ Турыстычная інфармацыя] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20170126070824/http://www.kinshasa-congo.com/ |date=26 студзеня 2017 }}
* [http://www.monuc.org/news.aspx?newsID=11220 Кіншаса] {{Архівавана|url=https://web.archive.org/web/20071217062440/http://www.monuc.org/news.aspx?newsID=11220 |date=17 снежня 2007 }}. Villes de RD Congo.

{{Сталіцы Афрыкі}}
{{Бібліяінфармацыя}}

[[Катэгорыя:Гарады Дэмакратычнай Рэспублікі Конга]]
[[Катэгорыя:Кіншаса| ]]
[[Катэгорыя:Сталіцы дзяржаў]]
[[Катэгорыя:Вікіпедыя:Істотныя артыкулы]]