Прагляд зыходнага тэксту старонкі Узброеныя сілы Гамбіі

{{Узброеныя сілы
| Назва                       = Узброеныя сілы Гамбіі
| Арыгінальная назва          = 
| Выява                       = Gambian soldiers practicing drill.jpg
| Апісанне выявы              = Гамбійскія вайскоўцы ў казармах Фалахар, 2011 год.
| Дата заснавання             = 1958 (Палявыя сілы)
| У сучасным выглядзе з       = 1985 (Нацыянальныя ўзброеныя сілы)
| Дата роспуску               = 
| Падраздзяленні              = * Нацыянальная армія
* Ваенна-марскія сілы
* Рэспубліканская нацыянальная гвардыя
| Штаб-кватэра                = 
| Лётныя гадзіны              = 
| Тытул галоўнакамандуючага   = 
| Галоўнакамандуючы           = 
| Тытул міністра абароны      = 
| Міністр абароны             = 
| Тытул начальніка штаба      = 
| Начальнік штаба абароны     = 
| Прызыўны ўзрост             = 
| Прызыў на воінскую службу   = 
| Свабодныя                   = 
| Свабодныя жанчыны           = 
| Прыдатныя                   = 
| Прыдатныя жанчыны           = 
| Трапляюць у прызыўны ўзрост = 
| Трапляюць жанчыны           = 
| Занятыя ў войску            = 4000 чалавек (2019)<ref>{{cite web | url=https://data.worldbank.org/indicator/MS.MIL.TOTL.P1?locations=GM | title=Armed forces personnel, total - Gambia, the &#124; Data }}</ref>
| Месца                       = 
| Рэгулярныя войскі           = 
| Разгорнутыя за мяжой        = 
| Запас                       = 
| Ваенізаваныя службы         = 
| Бюджэт                      = 
| Працэнты ВУП                = 0.8% (2020)<ref>[https://sipri.org/sites/default/files/Data%20for%20all%20countries%20from%201988%E2%80%932020%20as%20a%20share%20of%20GDP%20(pdf).pdf Data for all countries from 1988–2020 as a share of GDP]</ref>
| Унутраныя пастаўшчыкі       = 
| Замежныя пастаўшчыкі        = {{Сцяг Тайваня}} [[Тайвань]]<br />{{IND}}<br />{{PAK}}<br />{{RSA}}
| Гадавы імпарт               = 
| Гадавы экспарт              = 
| Гісторыя                    = 
| Званні                     = 
}}
'''Узброеныя сілы Гамбіі''' ({{Lang-en|Gambia Armed Forces}}) — ваенная арганізацыя [[Гамбія|Рэспублікі Гамбія]], прызначаная для абароны тэрытарыяльнай цэласнасці і незалежнасці дзяржавы.

Кіраўніком нацыянальных узброеных сіл з’яўляецца [[Начальнік штаба абароны (Гамбія)|начальнік штаба абароны]].

== Гісторыя ==
У 1901 годзе, калі краіна была калоніяй [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]], створана [[Гамбійскі полк|гамбійская рота]] ў складзе сьералеонскага палка [[Каралеўскія пагранічныя сілы Заходняй Афрыкі|Пагранічных заходнеафрыканскіх войск]]. Дадзенае фарміраванне ўдзельнічала ў Першай і Другой сусветных войнах (у апошняй як полк).

У 1958 годзе сфарміраваны так званыя «палявыя сілы» («Field Force»). Яны ўяўлялі сабой [[Ваенізаваная арганізацыя|ваенізаванае падраздзяленне]] паліцыі, якое ў пачатковы перыяд незалежнасці ([[Гамбія (1965—1970)|пасля 1965 года]]) налічвалі прыкладна 140 чалавек, а ў 1980 годзе — 500<ref name=":0">{{Cite journal|last=Dwyer|first=Maggie|date=2017|title=Fragmented forces: The development of the Gambian military|journal=African Security Review|volume=26|issue=4|pages=362–377|doi=10.1080/10246029.2017.1353530|url=https://www.pure.ed.ac.uk/ws/files/46918045/Dwyer_ASR_2017_FragmentedForces.pdf}}</ref>.

Паўнавартасныя [[Узброеныя сілы|ўзброеныя сілы]] ў краіне з’явіліся толькі ў 1985 годзе, пасля прыняцця адпаведнага закона. Стварэнне ўласных войск было прадугледжана Каурскім пагадненнем, якое аформіла Канфедэрацыю Сенегамбія. Першапачаткова ў іх склад уваходзілі Нацыянальная армія і Нацыянальная жандармерыя. Першая структура складалася з навабранцаў і рэшткаў палявых сіл, вайскоўцы праходзілі навучанне ў брытанцаў. Жандармерыя вучылася ў [[Сенегал|Сенегале]] па французскім узоры. Паралельна была сфарміравана Канфедэральная армія Сенегамбіі, якая на дзве траціны складалася з сенегальцаў і на адну трэць з гамбійцаў. Характэрна, што ў нацыянальнай арміі заробкі былі большыя, чым у канфедэральнай, што выклікала незадаволенасць. Акрамя таго, востра стаяла праблема карупцыі і кумаўства. Іншай праблемай з’яўляліся ўзаемаадносіны Гамбіі і Сенегала: сенегальцы мелі большую вагу ў войску і вылучалі больш рэсурсаў, ахоўвалі аэрадром і порт [[Банжул|Банжула]], гамбійскай сталіцы<ref name=":0"/>.

У 1990-х у нацыянальным [[Ваеннае будаўніцтва|ваенным будаўніцтве]] адбыліся змены. Па-першае, да навучання асабістага складу прыцягнуты вайскоўцы з [[Нігерыя|Нігерыі]]. Па-другое, была распушчана жандармерыя. У перыяд праўлення [[Часовы кіруючы савет узброеных сіл|ваеннай хунты (1994—1996)]] і [[Яя Джамэ]] (1996—2017) павялічаны заробак, палепшыліся ўмовы ў казармах, вайскоўцы атрымалі сацыяльныя прэферэнцыі, як, напрыклад, крэдыты на льготных умовах і дапамога ў атрыманні адукацыі. Акрамя гэтага, пашырана структура Узброеных Сіл. У 1997 годзе сфарміраваны [[ваенна-марскія сілы]], а ў 2008 — Нацыянальная гвардыя, у склад якой увайшлі некалькі спецыялізаваных падраздзяленняў<ref name=":0"/>.

Узброеныя сілы Гамбіі прымалі ўдзел у спробе перавароту GSRP на чале з Кукоі Самба Саньянгам (29 — 30 ліпеня 1981 года), групе назіральнікаў ЭКАМОГ у [[Ліберыя|Ліберыі]] (1990—1999), Афіцэрскім перавароце (22 ліпеня 1994 года) і [[Інтэрвенцыя ў Гамбію|супрацьстаянні]] з войскамі ЭКАВАС у 2017 годзе, хоць у гэты час, па загадзе генерала Усмана Баджыра, большая частка арміі склала зброю і адмовілася падтрымліваць рэжым Яя Джамэ.

== Склад ==
На 1985 год колькасць ваеннай арганізацыі складала 480 чалавек, на 1989 — 2000, 1992 — 1000, 1995 — 800, 2007 — 1000, 2009 — 800, 2017 — 1000, 2018 — 4000<ref>[https://www.macrotrends.net/countries/GMB/gambia/military-army-size Gambia Military Size 1985-2023]</ref>.

Ва ўзброеныя сілы Гамбіі ўваходзяць наступныя структуры:
* '''Сухапутныя войскі (нацыянальная армія)'''. На 2018 год у склад уваходзілі два пяхотныя батальёны, адзін інжынерны эскадрон і рота прэзідэнцкай гвардыі. Армія мае казармы ў Фахары, Юндуме, Куданге і Фарафені<ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.globalsecurity.org/military/world/africa/gm-army.htm|title=The Gambia Armed Forces|website=GlobalSecurity.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925215910/https://www.globalsecurity.org/military/world/africa/gm-army.htm|archive-date=25 September 2018|access-date=25 September 2018|url-status=live}}</ref>. Мела восемь браневікоў Ferret, чатыры M8 Greyhound<ref name=":3">{{Cite web|url=http://www.defenceweb.co.za/index.php?option=com_content&view=article&id=30787:the-gambia|title=The Gambia|website=DefenceWEB|date=2013-06-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925180636/http://www.defenceweb.co.za/index.php?option=com_content&view=article&id=30787:the-gambia|archive-date=25 September 2018|access-date=25 September 2018|url-status=live}}</ref> і як мінімум адну гаўбіцу M101<ref>{{Cite web|url=https://www.globalsecurity.org/military/world/africa/gm-equipment.htm|title=The Gambia Armed Forces - Equipment|website=GlobalSecurity.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20180925215856/https://www.globalsecurity.org/military/world/africa/gm-equipment.htm|archive-date=25 September 2018|access-date=25 September 2018|url-status=live}}</ref>.
* '''Ваенна-марскія сілы'''. Колькасць ацэньваецца прыкладна ў 500 чалавек<ref>{{Cite web|url=https://www.globalsecurity.org/military/world/africa/gm-navy.htm|title=Global Security - Gambia Navy|url-status=live}}</ref>. Станам на 2015 год у распараджэнні было 10 судоў<ref>{{Cite web|url=https://www.globalsecurity.org/military/world/africa/gm-equipment.htm|title=Fleet List (Global Security) - Gambia Navy|url-status=live}}</ref>.
* '''Рэспубліканская Нацыянальная гвардыя'''. Налічвае прыкладна 50 чалавек і складаецца з падраздзялення дзяржаўнай гвардыі, падраздзялення спецназа і падраздзялення прэзідэнцкай гвардыі.

Існуюць таксама незалежныя фарміраванні, да якіх адносяцца:
* '''Аркестр Нацыянальнай арміі'''. Заснаваны ў 1998 годзе маёрам Мамаду Дыбай. Гэта пераемнік былога аркестра Сіл абароны Гамбіі<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=VpVBCwAAQBAJ&dq=Gambia+Army+Band&pg=PT15|title=How We Built the Gambia Army|date=15 December 2015}}</ref>. У яго склад уваходзяць 15 салдат. У ліпені 2001 года аркестр выпусціў альбом пад назвай Afingjang, запісаны на студыі Ndaabi<ref>{{cite news|author=Alhagie Mbye |title=Gambia: Army Band Releases Album |url=https://allafrica.com/stories/200107060163.html |access-date=9 December 2022 |work=allAfrica |agency=The Independent |date=6 July 2001 |location=Banjul}}</ref>.
* '''Аддзел абароны дзяцей'''. Заснаваны ў 2007 годзе і адказвае за забеспячэнне абароны дзяцей вайскоўцамі. Супрацоўнічае са службамі абароны дзяцей краін ЭКАВАС<ref>{{Cite web|lang=en-US|url=https://gaf.gm/index.php/child-welfare-unit/|title=Child Welfare Unit|access-date=2021-08-31|archive-date=14 жніўня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210814142709/http://gaf.gm/index.php/child-welfare-unit/|url-status=dead}}</ref>.
* '''Аб’яднаная афіцэрская сталовая'''.<ref>{{Cite web|lang=en-US|url=https://gaf.gm/index.php/joint-officers-mess/|title=Joint Officers Mess|access-date=2021-08-31|archive-date=13 жніўня 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210813022649/http://gaf.gm/index.php/joint-officers-mess/|url-status=dead}}</ref>

У пачатку 2000-х улады таксама планавалі стварыць [[ваенна-паветраныя сілы]]. У 2002 годзе на навучанне ва [[Украіна|Украіну]] накіравана група пілотаў, а ў 2003 годзе ў [[Грузія|Грузіі]] набыты [[Су-25]]. Аднак урад не змог да канца рэалізаваць праграму, таму стварэнне гамбійскай авіяцыі было адменена<ref name=":4">{{Cite web|url=http://www.globalsecurity.org/military/world/africa/gm-af.htm|title=The Gambia Air Force|website=GlobalSecurity.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20170314015909/http://www.globalsecurity.org/military/world/africa/gm-af.htm|archive-date=14 March 2017|access-date=18 April 2017|url-status=live}}</ref>.

== Замежныя місіі ==
Па даных [[Стакгольмскі інстытут даследавання праблем міру|SIPRI]], Гамбія прадаставіла ваеннаслужачых для шэрагу міратворчых аперацый, уключаючы [[Сьера-Леонэ]], [[Косава (геаграфічны рэгіён)|Косава]], [[Усходні Тымор]], [[Эфіопія]]/[[Эрытрэя]], [[Ліберыя]], [[Кот-д’Івуар]], [[Судан]], [[Бурундзі]], [[Афганістан]], [[Непал]] і [[Чад]]. За 2003—2004 гады ў замежныя камандзіроўкі ў рамках кампаній [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацый|ААН]] адпраўляліся больш за 100 чалавек, а за 2008—2010 — больш за 200; у місіях [[Афрыканскі Саюз|Афрыканскага саюза]] ў 2005—2007 гадах удзельнічала больш за 200 гамбійцаў; для аперацый ЭКАВАС у 2003 годзе выдзелена больш за 150 вайскоўцаў<ref>{{Cite web |url=http://conflict.sipri.org/SIPRI_Internet/index.php4 |title=“The Stockholm International Peace Research Institute” |access-date=27 жніўня 2023 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160119100654/http://conflict.sipri.org/SIPRI_Internet/index.php4 |archivedate=19 студзеня 2016 |url-status=dead }}</ref>.

== Заўвагі ==
{{Reflist}}
{{краіна ў тэмах
|краіна      = Гамбія
|краіны      = Гамбіі
|краіне      = Гамбіі
|выява = {{сцяг Гамбіі|35px}}
}}
{{Афрыка паводле тэм|Узброеныя сілы}}
{{вонкавыя спасылкі}}

[[Катэгорыя:Узброеныя сілы Гамбіі| ]]