চতুর্থ মণ্ডল

ঋগ্বেদের চতুর্থ মণ্ডলে ৫৮টি স্তোত্র রয়েছে, প্রধানত অগ্নি ও ইন্দ্রের। এটি একটি "গ্রন্থ পরিবার" এর (মণ্ডল ২-৭) অংশ, ঋগ্বেদের প্রাচীনতম মূল, যা প্রাথমিক বৈদিক যুগে (‌১৫০০-১০০০ খ্রিস্টপূর্ব) রচিত হয়েছিল।

ঋগ্বেদ অনুক্রমণি এই বইয়ের সমস্ত স্তোত্রের জন্য বামদেব গৌতমকে (মহর্ষি গৌতমের পুত্র) কৃতিত্ব দেয়, স্তোত্র ৪৩ এবং ৪৪ ব্যতীত, পুরুমিঢা সৌহোত্র (Purumīḍha Sauhotra) এবং অজমীঢা সৌহোত্র (Ajamīḍha Sauhotra) গণকে দায়ী করেছেন।

উৎসর্গের তালিকা

গ্রিফিথের দেওয়া উৎসর্গটি বর্গাকার বন্ধনীতে রয়েছে

 4.1 (297) [Agni.] tuvâṃ hí agne sádam ít samanyávo
 4.2 (298) [Agni.] yó mártiyeṣu amŕta ṛtâvā
 4.3 (299) [Agni.] â vo râjānam adhvarásya rudráṃ
 4.4 (300) [Agni.] kṛṇuṣvá pâjaḥ prásitiṃ ná pṛthvîṃ
 4.5 (301) [Agni.] vaiśvānarâya mīḷhúṣe sajóṣāḥ
 4.6 (302) [Agni.] ūrdhvá ū ṣú ṇo adhvarasya hotar
 4.7 (303) [Agni.] ayám ihá prathamó dhāyi dhātŕbhir
 4.8 (304) [Agni.] dūtáṃ vo viśvávedasaṃ
 4.9 (305) [Agni.] ágne mṛḷá mahâṁ asi
 4.10 (306) [Agni.] ágne tám adyá
 4.11 (307) [Agni.] bhadráṃ te agne sahasinn ánīkam
 4.12 (308) [Agni.] yás tvâm agna inádhate yatásruk
 4.13 (309) [Agni.] práti agnír uṣásām ágram akhyad
 4.14 (310) [Agni.] práti agnír uṣáso jātávedā
 4.15 (311) [Agni.] agnír hótā no adhvaré
 4.16 (312) [Indra.] â satyó yātu maghávāṁ ṛjīṣî
 4.17 (313) [Indra.] tuvám mahâṁ indara túbhya * ha kṣâ
 4.18 (314) [Indra and Others.] ayám pánthā ánuvittaḥ purāṇó
 4.19 (315) [Indra.] evâ tuvâm indara vajrin átra
 4.20 (316) [Indra.] â na índro dūr~âd â na āsâd
 4.21 (317) [Indra.] â yātu índro ávasa úpa na
 4.22 (318) [Indra.] yán na índro jujuṣé yác ca váṣṭi
 4.23 (319) [Indra.] kathâ mahâm avṛdhat kásya hótur
 4.24 (320) [Indra.] kâ suṣṭutíḥ śávasaḥ sūnúm índram
 4.25 (321) [Indra.] kó adyá ? náriyo devákāma
 4.26 (322) [Indra.] ahám mánur abhavaṃ sûriyaś ca
 4.27 (323) [The Falcon.] gárbhe nú sánn ánu eṣām avedam
 4.28 (324) [Indra-Soma.] tuvâ yujâ táva tát soma sakhyá
 4.29 (325) [Indra.] â na stutá úpa vâjebhir ūtî
 4.30 (326) [Indra.] nákir indra tvád úttaro
 4.31 (327) [Indra.] káyā naś citrá â bhuvad
 4.32 (328) [Indra.] â tû na indra vṛtrahann
 4.33 (329) [ Rbhus.] prá rbhúbhyo dūtám iva vâcam iṣya
 4.34 (330) [Rbhus.] ṛbhúr víbhvā vâja índro no ácha
 4.35 (331) [Rbhus.] ihópa yāta śavaso napātaḥ
 4.36 (332) [Rbhus.] anaśvó jātó anabhīśúr ukthíyo
 4.37 (333) [Rbhus.] úpa no vājā adhvarám ṛbhukṣā
 4.38 (334) [ Dadhikras.] utó hí vāṃ dātarâ sánti pûrvā
 4.39 (335) [Dadhikras.] āśúṃ dadhikrâṃ tám u nú ṣṭavāma
 4.40 (336) [ Dadhikravan.] dadhikrâvṇa íd u nú carkirāma
 4.41 (337) [Indra-Varuna.] índrā kó vāṃ varuṇā sumnám āpa
 4.42 (338) [Indra-Varuna.] máma dvitâ rāṣṭaráṃ kṣatríyasya
 4.43 (339) [ Asvins.] ká u śravat katamó yajñíyānāṃ
 4.44 (340) [Asvins.] táṃ vāṃ ráthaṃ vayám adyâ huvema
 4.45 (341) [Asvins.] eṣá syá bhānúr úd iyarti yujyáte
 4.46 (342) [ Vayu. Indra-Vayu.] ágram pibā mádhūn~āṃ
 4.47 (343) [Vayu. Indra-Vayu.] vâyo śukró ayāmi te
 4.48 (344) [Vayu.] vihí hótrā ávītā
 4.49 (345) [Indra-Brhaspati.] idáṃ vām āsíye havíḥ
 4.50 (346) [Brhaspati.] yás tastámbha sáhasā ví jmó ántān
 4.51 (347) [ Dawn.] idám u tyát purutámam purástāj
 4.52 (448) [Dawn.] práti ṣyâ sūnárī jánī
 4.53 (349) [ Savitar.] tád devásya savitúr vâriyam mahád
 4.54 (350) [Savitar.] ábhūd deváḥ savitâ vándiyo nú na
 4.55 (351) [ Visvedevas.] kó vas trātâ vasavaḥ kó varūtâ
 4.56 (352) [ Heaven and Earth.] mahî dyâvāpṛthivî ihá jyéṣṭhe
 4.57 (353) [ Ksetrapati, Etc.] kṣétrasya pátinā vayáṃ
 4.58 (354) [ Ghrta.] samudrâd ūrmír mádhumāṁ úd ārad

বহি সংযোগ

• উইকিসংকলনে চতুর্থ মণ্ডল সম্পর্কিত কর্ম দেখুন। – Ralph T. H. Griffith কর্তৃক ইংরেজিতে অনূদিত