Pontrhydfendigaid
 | |
| Math | pentref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ystrad Fflur |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.2823°N 3.8628°W |
| Cod OS | SN730666 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Elin Jones (Plaid Cymru) |
| AS/au y DU | Ben Lake (Plaid Cymru) |
 | |
Pentref yng ngogledd Ceredigion yw Pontrhydfendigaid[1] (neu Pont-rhyd-fendigaid). Fe'i adnabyddir ar lafar yn lleol fel Y Bont.
Mae'n gorwedd ar lan Afon Teifi yn agos i'w tharddle ym mryniau Elenydd, canolbarth Cymru. Cymryd y pentref ei enw o hen ryd ar yr afon honno a'r bont a godwyd yno. Mae ar lôn y B4343 rhwng Tregaron i'r de a Phontarfynach i'r gogledd, tua 13 milltir i'r de-ddwyrain o Aberystwyth.
Tua milltir i'r dwyrain o'r pentref ceir adfeilion Abaty Ystrad Fflur, un o abatai enwocaf Cymru, a sefydlwyd gan y Sistersiaid yn 1164. Roedd yn ganolfan dysg bwysig a chredir i un o fersiynau cynharaf Brut y Tywysogion gael ei lunio yno. Yn ôl traddodiad, claddwyd y bardd Dafydd ap Gwilym yno.
Cynhelir eisteddfod flynyddol ym Mhontrhydfendigaid, sef Eisteddfod Pantyfedwen ("Steddfod Bont"). Yma hefyd ceir Pafiliwn Bont, adeilad amlbwrpas modern lle cynhelir cyngherddau a digwyddiadau eraill. Mae'r ddau sefydliad yma wedi elwa'n fawr o haelioni Syr D.J. James, Pantyfedwen.
Pontrhydfendigaid yn niwylliant cyfoes Cymru
[golygu | golygu cod]Mewn erthygl y Y Selar yn 2020, meddai'r canwr Huw Jones iddo gredu mai yng nghyngerdd fawr Pinaclau Pop ym Mhafiliwn Pontrhydfendigaid ar 29 Mehefin 1968 y clywyd y term "y byd pop Cymraeg" am y tro cyntaf. Mae'r erthygl yn cynnwys tameidiau o'i hunangofiant, 'Dwi Isio Bod yn Sais ...'. Ymysg y grwpiau oedd yno i godi arian i Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Aberystwyth 1969 oedd; Dafydd Iwan, Heather Jones, Y Diliau, Hogia Llandegai, Y Derwyddon ac eraill.[2]
Credai rhai y seilwyd rhaglen deledu C'mon Midffild! ar glwb pêl-droed Pontrhydfendigaid.[angen ffynhonnell]
Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Elin Jones (Plaid Cymru)[3] ac yn Senedd y DU gan Ben Lake (Plaid Cymru).[4]
Enwogion
[golygu | golygu cod]- Caradog Jones, y Cymro cyntaf i ddringo Mynydd Everest
- John Phillips, sylfaenydd a phrifathro cyntaf Coleg y Normal, Bangor
- Syr D.J. James, gŵr busnes llwyddiannus, dyngarwr a sefydlydd Ymddiriedolaeth James Pantyfedwen sy'n rhoi arian i gefnogi diwylliant, addysg a chrefydd Cymru
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]- Abaty Ystrad Fflur
- "Bwystfil Bont"
- Ymddiriedolaeth James Pantyfedwen
- Coed y Bont - coetir sy'n boblogaidd gyda thwristiaid a phobl lleol ac yn rhan o rwydwaith Coedwig Genedlaethol i Gymru
- Pafiliwn Pontrhydfendigaid
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Enwau Lleoedd Safonol Cymru" Archifwyd 2023-03-30 yn y Peiriant Wayback, Comisiynydd y Gymraeg; adalwyd 15 Hydref 2024
- ↑ "Dwi Isio Bod yn Sais ..." Y Selar. 2020. Cyrchwyd 5 Ebrill 2024.
- ↑ Gwefan Senedd Cymru
- ↑ Gwefan Senedd y DU
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- Gwefan Gymunedol Pontrhydfendigaid Archifwyd 2009-04-25 yn y Peiriant Wayback
- Pafiliwn Bont Archifwyd 2011-08-21 yn y Peiriant Wayback
Trefi
Aberaeron · Aberteifi · Aberystwyth · Ceinewydd · Llanbedr Pont Steffan · Llandysul · Tregaron
Pentrefi
Aberarth · Aber-banc · Aber-ffrwd · Abermagwr · Abermeurig · Aber-porth · Adpar · Alltyblaca · Betws Bledrws · Betws Ifan · Betws Leucu · Bethania · Beulah · Blaenannerch · Blaenpennal · Blaenplwyf · Blaen-porth · Y Borth · Bow Street · Bronant · Bwlch-llan · Capel Bangor · Capel Cynon · Capel Dewi · Capel Seion · Caerwedros · Castellhywel · Cellan · Cilcennin · Ciliau Aeron · Clarach · Cnwch Coch · Comins Coch · Cribyn · Cross Inn (1) · Cross Inn (2) · Cwm-cou · Cwmystwyth · Cwrtnewydd · Dihewyd · Dôl-y-bont · Eglwys Fach · Felinfach · Y Ferwig · Ffair-rhos · Ffostrasol · Ffos-y-ffin · Ffwrnais · Gartheli · Goginan · Y Gors · Gwbert · Henfynyw · Henllan · Horeb · Llanafan · Llanarth · Llanbadarn Fawr · Llandre · Llandyfrïog · Llanddeiniol · Llanddewi Brefi · Llanfair Clydogau · Llanfarian · Llanfihangel y Creuddyn · Llangeitho · Llangoedmor · Llangrannog · Llangwyryfon · Llangybi · Llangynfelyn · Llangynllo · Llanilar · Llanio · Llan-non · Llanrhystud · Llansantffraid · Llanwenog · Llanwnnen · Llechryd · Lledrod · Llundain-fach · Llwyncelyn · Llwyndafydd · Llwyn-y-groes · Morfa · Mwnt · Nanternis · Penbryn · Penparc · Penrhiw-llan · Penrhyn-coch · Penuwch · Pen-y-garn · Plwmp · Pontarfynach · Ponterwyd · Pontgarreg · Pontrhydfendigaid · Pont-rhyd-y-groes · Pontsiân · Post-mawr · Rhydlewis · Rhydowen · Rhydyfelin · Rhydypennau · Salem · Sarnau · Southgate · Swyddffynnon · Talgarreg · Tal-y-bont · Temple Bar · Trefenter · Trefilan · Tremain · Tre-saith · Tre Taliesin · Troed-yr-aur · Ysbyty Ystwyth · Ystradaeron · Ystrad Meurig · Ystumtuen