Yr wyddor Gymraeg

Cerdyn yr wyddor Gymraeg o'r 19g, sy'n dangos y priflythrennau.

Cerdyn sy'n dangos y llythrennau bychain, y llythrennau italaidd, yr wyddor blith-draphlith, y llafariaid, a'r cytseiniaid.

Ffurf ar yr wyddor Ladin a ddefnyddir i ysgrifennu'r iaith Gymraeg yw'r wyddor Gymraeg. Mae ganddi 28 o lythrennau, fel a ganlyn:

Priflythrennau
A	B	C	Ch	D	Dd	E	F	Ff	G	Ng	H	I	L	Ll	M	N	O	P	Ph	R	Rh	S	T	Th	U	W	Y
Llythrennau bychain
a	b	c	ch	d	dd	e	f	ff	g	ng	h	i	l	ll	m	n	o	p	ph	r	rh	s	t	th	u	w	y

Erbyn heddiw cydnabyddir j hefyd yn llythyren yr wyddor gan lawer o ramadegwyr. Fe'i defnyddir mewn geiriau benthyg.

Defnyddir k a z mewn geiriau megis Kantaidd a Zwinglïaidd sy'n seiliedig ar enw person, ond ni chânt eu cyfri fel rhan o'r wyddor Gymraeg fel arfer.

Mae a, e, i, o, u, w, y yn llafariaid. Gall i ac w fod yn gytseiniaid hefyd megis yn iâ neu galwad.

Ynganiad

Llythyren	Enw'r llythyren	Seiniau cyfatebol (IPA)
a	a	/a, ɑː/
b	bi	/b/
c	èc	/k/
ch	èch	/x/
d	di	/d/
dd	èdd	/ð/
e	e	/ɛ, ɛː/
f	èf	/v/
ff	èff	/f/
g	èg	/g/
ng	èng	/ŋ/
h	âets, hâ	/h/
i	i	/ɪ, iː, j/
l	èl	/l/
ll	ell	/ɬ/
m	èm	/m/
n	en	/n/
o	o	/ɔ, oː/
p	pi	/p/
ph	ffi	/f/
r	èr	/r/
rh	rhi, rho	/r̥/
s	ès	/s/
t	ti	/t/
th	èth	/θ/
u	u	/ɨ̞, ɨː/ (Gogledd), /ɪ, iː/ (De)
w	w	/ʊ, uː, w/
y	y	/ə, ɨ̞, ɨː/ (Gogledd), /ə, ɪ, iː/ (De)

Mae llawer erbyn hyn yn galw'r cytseiniaid yn "bỳ," "cỳ," "ch," ac yn y blaen yn hytrach na defnyddio'r enwau traddodiadol.

Gweler hefyd

• Orgraff y Gymraeg

Llyfryddiaeth

Am ragarweiniad i hanes yr wyddor Gymraeg yn y cyfnod modern, o oes y Dadeni ymlaen, ynghyd â'r rheolau sillafu safonol a dderbynir heddiw, gweler,

• John Morris-Jones et al., Orgraff yr Iaith Gymraeg (Adroddiad Pwyllgor Llên Bwrdd Gwybodau Celtaidd Prifysgol Cymru) (Caerdydd, 1928)