Α΄ Εθνική ποδοσφαίρου ανδρών 1985-1986

Α΄ Εθνική
Περίοδος	1985-86
Πρωταθλήτρια ομάδα	Παναθηναϊκός;
Έναρξη	7 Σεπτεμβρίου 1985
Λήξη	27 Απριλίου 1986
Διεθνείς διοργανώσεις
Κύπελλο Πρωταθλητριών	Παναθηναϊκός
Κύπελλο UEFA	ΟΦΗ; ΑΕΚ
Κύπελλο Κυπελλούχων	Ολυμπιακός
Υποβιβασμός
Υποβιβασμός	Πανσερραϊκός; Παναχαϊκή
Στατιστικά
Πρώτος σκόρερ	Νίκος Αναστόπουλος (19 γκολ)
Καλύτερη επίθεση	Παναθηναϊκός (58)
Καλύτερη άμυνα	Ηρακλής (22)
	← 1984–85 1986–87 →

Το πρωτάθλημα της περιόδου 1985-86 ήταν το 27ο που διεξήχθη με μορφή εθνικής κατηγορίας και το 7ο από καταβολής του επαγγελματικού ποδοσφαίρου. Το κατέκτησε ο Παναθηναϊκός για 14η φορά στην ιστορία του και 11η φορά από την καθιέρωση της Α' Εθνικής, συγκεντρώνοντας 5 βαθμούς περισσότερους από τον δεύτερο ΟΦΗ.

Πρωταθλητής

Παναθηναϊκός

Προπονητής: Πιετρ Πάκερτ.
Ποδοσφαιριστές: (Σε παρένθεση συμμετοχές/τέρματα)
- Τερματοφύλακες: Μήνου (7), Σαργκάνης (24).
- Αμυντικοί: Βαμβακούλας (21/1), Γεωργαμλής (15/1), Δοντάς (11), Καρούλιας (23), Κυράστας (13), Μαυρίδης (28/2), Πατσιαβούρας (9), Ταράσης (16/1).
- Μέσοι: Αντωνίου (28/4), Β.Βλάχος (12/3), Γεροθόδωρος (21), Ζάετς (19/5), Καραβίδας (13/3), Λιβαθηνός (5), Ρότσα (21/3).
- Επιθετικοί: Θ.Δημόπουλος (8), Χ.Δημόπουλος (19/8), Κάβουρας (9/2), Μπατσινίλας (11/1), Σαραβάκος (29/15), Χαραλαμπίδης (20/7).

Συμμετέχοντες

Οι έδρες των ομάδων της Α΄ Εθνικής κατηγορίας την περίοδο 1985–1986.

Οι έδρες των ομάδων της Αττικής.

Λόγω έργων στο στάδιο της Νέας Φιλαδέλφειας, η ΑΕΚ χρησιμοποίησε ως έδρα το ΟΑΚΑ παράλληλα με τους Ολυμπιακό και Παναθηναϊκό, οι οποίοι είχαν ήδη μετακινηθεί εκεί πριν από έναν χρόνο. Η ύπαρξη κοινής έδρας για τους τρεις δημοφιλέστερους συλλόγους υπήρξε πρωτόγνωρη στην ελληνική ποδοσφαιρική ιστορία και θα λάμβανε χώρα επί δύο μόνο αγωνιστικές περιόδους. Κατά τη διάρκειά τους όμως και όποτε οι δύο από τους τρεις αγωνίζονταν εντός έδρας την ίδια ημέρα (κάθε δεύτερη, περίπου, αγωνιστική), κρίθηκε σκόπιμη για λόγους ασφαλείας, αλλά και ενδιαφέροντος, η μετάθεση της μίας αναμέτρησης για το Σάββατο. Ως συνέπεια, αυτό άρχισε να αποκτά τον χαρακτήρα της σταθερής "ποδοσφαιρικής" ημέρας όπως η Κυριακή, γεγονός το οποίο έγινε κανόνας μερικά χρόνια αργότερα για λόγους αύξησης της τηλεθέασης, όταν η τηλεοπτική μετάδοση αγώνων του πρωταθλήματος επεκτάθηκε σε εβδομαδιαία βάση.

Γεγονότα

Η διοργάνωση σημαδεύτηκε από την υπόθεση δωροδοκίας με εμπλεκόμενο παράγοντα της ΑΕΚ και από τον εντοπισμό, για πρώτη φορά στο ελληνικό ποδόσφαιρο, παίκτη που είχε προβεί σε χρήση απαγορευμένης ουσίας.

Δωροδοκία από τον Χρυσοβιτσιάνο

Στις Σέρρες το Σάββατο 19 Απριλίου 1986, παραμονή του αγώνα Πανσερραϊκός – ΑΕΚ για την προτελευταία αγωνιστική του πρωταθλήματος, ο γενικός αρχηγός των φιλοξενούμενων Γιάννης Χρυσοβιτσιάνος συνελήφθη με την κατηγορία ότι έπεισε τον πρώην κεντρικό αμυντικό Γιώργο Ρήγα, να δωροδοκήσει τους αντίπαλους ποδοσφαιριστές Μιχάλη Γαλατίδη, Γιώργο Σφακιανάκη και Γιάννη Αντωνιάδη. Σημειώνεται ότι ο Ρήγας είχε υπάρξει συμπαίκτης των δύο τελευταίων στην Καβάλα. Η αναμέτρηση ήταν εξαιρετικά κρίσιμη τόσο για την τοπική ομάδα για την αποφυγή του υποβιβασμού, όσο και για τους Αθηναίους για την εξασφάλιση της συμμετοχής τους σε κάποια ευρωπαϊκή διοργάνωση της επόμενης περιόδου. Η δε ΑΕΚ, δεν είχε εξασφαλίσει την ευρωπαϊκή συμμετοχή ούτε μέσω του Κυπέλλου, καθώς, ακόμη και εάν στα ημιτελικά απέκλειε τον ήδη πρωταθλητή Παναθηναϊκό, στον τελικό θα είχε να αντιμετωπίσει τον Ολυμπιακό ή τον Άρη, με πιθανότατα κανέναν από τους δύο να μην είχε πετύχει την έξοδο στην Ευρώπη μέσω του πρωταθλήματος.

Η ΑΕΚ τιμωρήθηκε με αφαίρεση 3 βαθμών από την επόμενη διοργάνωση.^[1] Παρά την αποκάλυψη της απόπειρας δωροδοκίας ο αγώνας διεξήχθη κανονικά και έληξε 2–0 υπέρ των γηπεδούχων, οι οποίοι πάντως δεν απέφυγαν τελικά τον υποβιβασμό στην πενταπλή ισοβαθμία.

Ντοπαρίσματα Ίσις

Ο Χιλιανός μέσος Αλεσάντρο Ίσις του ΟΦΗ ανιχνεύτηκε θετικός σε χρήση απαγορευμένης φαρμακευτικής ουσίας κατά τη διενέργεια εργαστηριακών ελέγχων anti-doping σε δύο διαφορετικούς αγώνες, τους Παναχαϊκή – ΟΦΗ 1–2 τον Ιανουάριο και ΠΑΟΚ – ΟΦΗ 0–0 τον Απρίλιο του 1986. Στην πρώτη περίπτωση επιχειρήθηκε συγκάλυψη του γεγονότος, η δημοσιοποίησή του όμως από την εφημερίδα Το Έθνος οδήγησε σε παραιτήσεις υπευθύνων, ενώ ούτε έπειτα από το δεύτερο εντοπισμό επιβλήθηκαν κάποιες κυρώσεις. Ο ισχύων τότε κανονισμός προέβλεπε για μεν τον Ίσις τιμωρία αποκλεισμού, για δε το σύλλογο ήττα και αφαίρεση 4 βαθμών σε κάθε αγώνα που υπήρξε ανίχνευση.^[2] Αποφεύγοντας τελικά οποιαδήποτε βαθμολογική κύρωση στη συγκεκριμένη υπόθεση, η ομάδα της Κρήτης κατέλαβε τη 2η θέση στο πρωτάθλημα, υψηλότερη ποτέ της ιστορίας της, πετυχαίνοντας παράλληλα τη συμμετοχή της για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκή διοργάνωση.

Η μη επιβολή ποινών αποτέλεσε δεδικασμένο δύο χρόνια αργότερα στην περιβόητη υπόθεση Τσίγκοφ, με αφορμή την οποία η ελληνική πολιτεία αποφάσισε - αλλά εκ των υστέρων και όντας αντιμέτωπη με δυναμικές κινητοποιήσεις των φιλάθλων της ΑΕΛ - να εναρμονίσει το θεσμικό πλαίσιο περί φαρμακοδιέγερσης με τις υπόλοιπες ομοσπονδίες ποδοσφαίρου της Ευρώπης, αίροντας οποιαδήποτε ευθύνη από το σύλλογο που ανήκε ο ντοπαρισμένος παίκτης.

Υψηλή προσέλευση κόσμου

Ένα χαρακτηριστικό της σεζόν αυτής, είναι η υψηλή προσέλευση των θεατών στα γήπεδα. Στο πρωτάθλημα αυτής της περιόδου οι δυο αιώνιοι έχουν σημειώσει το ρεκόρ μέσου όρου εισιτηρίων σε μία σεζόν, στην ιστορία τους. Ο πρωταθλητής Παναθηναϊκός έκοψε σε 15 αγώνες 674.584 εισιτήρια (μ.ο. 44.972) και ο Ολυμπιακός παρά την κακή πορεία του στο πρωτάθλημα (5η θέση), έκοψε 638.477 (μ.ο. 42.565).

Στον αγώνα Παναθηναϊκού - ΑΕΚ 2-1, στις 05–01–1986, σημειώθηκε η υψηλότερη προσέλευση φιλάθλων στην ιστορία των μεταξύ τους ντέρμπι, αλλά και η μεγαλύτερη προσέλευση θεατών σε έναν αγώνα στην ιστορία του ελληνικού πρωταθλήματος με 74.473 εισιτήρια, ξεπερνώντας για μόλις 8 (!) εισιτήρια τον αγώνα ΑΕΚ - Ολυμπιακού 0-0, στις 09–02–1986, όπου και εκεί σημειώθηκε η υψηλότερη προσέλευση φιλάθλων στην ιστορία των μεταξύ τους ντέρμπι, καθώς κόπηκαν 74.465 εισιτήρια κι αυτός με την σειρά του ξεπέρασε για μόλις 46 εισιτήρια την επίδοση του αγώνα του πρώτου γύρου (Ολυμπιακός - ΑΕΚ 2-2) με 74.419!

Βαθμολογία

Θέση	Ομάδα	Σύνολο							Εντός				Εκτός
		Βαθ.	Αγ.	Ν	Ι	Η	Τέρματα	δ/τ	Ν	Ι	Η	Τέρματα	Ν	Ι	Η	Τέρματα
1	Παναθηναϊκός	43	30	18	7	5	58 – 26	+32	12	1	2	40 – 14	6	6	3	18 – 12
2	ΟΦΗ	38	30	16	6	8	41 – 31	+10	11	2	2	22 – 80	5	4	6	19 – 23
3	ΑΕΚ	36	30	13	10	7	42 – 28	+14	8	7	0	26 – 90	5	3	7	16 – 19
4	Ηρακλής	36	30	14	8	8	34 – 22	+12	12	3	0	26 – 60	2	5	8	08 – 16
5	Πανιώνιος	34	30	14	6	10	38 – 33	+5	13	1	1	27 – 90	1	5	9	11 – 24
6	Ολυμπιακός	34	30	14	6	10	57 – 42	+15	10	4	1	43 – 18	4	2	9	14 – 24
7	Άρης	33	30	11	11	8	35 – 29	+6	8	5	2	20 – 11	3	6	6	15 – 18
8	ΑΕΛ	30	30	12	6	12	36 – 31	+5	11	1	3	28 – 10	1	5	9	08 – 21
9	Απόλλων Καλαμαριάς	28	30	9	10	11	25 – 30	-5	6	6	3	11 – 90	3	4	8	14 – 21
10	ΠΑΟΚ	27	30	10	7	13	33 – 38	-5	10	3	2	25 – 10	0	4	11	08 – 28
11	Απόλλων Αθηνών	24	30	5	14	11	19 – 34	-15	2	9	4	08 – 14	3	5	7	11 – 20
12	Εθνικός	24	30	6	12	12	27 – 39	-12	4	8	3	15 – 15	2	4	9	12 – 24
13	ΠΑΣ Γιάννινα	24	30	8	8	14	30 – 42	-12	8	5	2	17 – 70	0	3	12	13 – 35
14	Δόξα Δράμας	24	30	7	10	13	24 – 43	-19	7	7	1	18 – 12	0	3	12	06 – 31
15	Πανσερραϊκός	24	30	8	8	14	28 – 45	-17	7	3	5	21 – 16	1	5	9	07 – 29
16	Παναχαϊκή -1	20	30	8	5	17	29 – 43	-14	8	2	5	24 – 17	0	3	12	05 – 26

	Κύπελλο Πρωταθλητριών
	Κύπελλο UEFA
	Κύπελλο Κυπελλούχων
	Υποβιβασμός στη Β' Εθνική κατηγορία 1986-87

Σύστημα βαθμολογίας: Νίκη: 2 βαθμοί — Ισοπαλία: 1 βαθμός — Ήττα: 0 βαθμοί
Η Παναχαϊκή τιμωρήθηκε με αφαίρεση ενός βαθμού, εξαιτίας της αντικανονικής χρησιμοποίησης του τιμωρημένου Γιώργου Παναγιωτίδη στο νικηφόρο 1–0 εντός έδρας με αντίπαλο τον Ηρακλή, στον οποίο και κατακυρώθηκε ο αγώνας με 2–0.

Κριτήρια κατάταξης: 1. Βαθμοί - 2. Βαθμοί στους μεταξύ τους αγώνες - 3. Διαφορά τερμάτων στους μεταξύ τους αγώνες - 4. Αγώνας
000000000000000μπαράζ (κατάταξης) σε ουδέτερο γήπεδο με 30λεπτη παράταση σε περίπτωση ισοπαλίας - 5. κλήρωση

Το μπαράζ ΑΕΚ–Ηρακλής (4–1 και 0–3 στους μεταξύ τους) για την κατάληψη της 3ης θέσης διεκόπη στο 53' (0–0) και κατακυρώθηκε υπέρ της πρώτης.
Δεδομένου ότι η 5η θέση είχε τυπική και μόνο σημασία, δεν πραγματοποιήθηκε το μπαράζ Ολυμπιακός - Πανιώνιος (4–3 και 0–1 στους μεταξύ τους αγώνες), παρά απευθείας διενεργήθηκε κλήρωση με τυχερό το δεύτερο.^[3] Ακολούθησε η πρόκριση του Ολυμπιακού στον τελικό του κυπέλλου Ελλάδας και η βέβαιη συμμετοχή του (ανεξαρτήτως αποτελέσματος με τον ήδη πρωταθλητή Παναθηναϊκό) στο κύπελλο Κυπελλούχων.
Η κατάταξη στις θέσεις 11η έως 15η πραγματοποιήθηκε μέσω ειδικού βαθμολογικού πίνακα με τα αποτελέσματα ανάμεσα στους 5 συλλόγους.

Πίνακας αποτελεσμάτων

Φιλοξενούμενος → Γηπεδούχος ↓	ΑΕΚ	ΑΠΚ	ΑΠΑ	ΑΡΗΣ	ΔΟΞ	ΕΘΝ	ΗΡΑ	ΑΕΛ	ΟΣΦΠ	ΟΦΗ	ΠΑΟ	ΠΝΧ	ΠΓΣΣ	ΠΑΝΣ	ΠΑΟΚ	ΠΑΣ
ΑΕΚ		2-1	1-1	1-1	1-1	2-0	4-1	2-2	0-0	1-0	0-0	3-0	1-1	3-0	1-0	4-1
Απόλλων Καλαμαριάς	0-1		0-0	0-0	1-0	1-1	1-0	0-0	1-2	0-2	2-1	1-0	1-0	0-0	1-1	2-1
Απόλλων Αθηνών	0-3	0-0		1-1	0-0	1-1	0-0	1-2	1-0	1-2	0-3	0-0	0-0	1-1	1-0	1-1
Άρης	0-3	1-1	0-1		1-1	2-1	0-0	1-0	1-0	2-0	0-0	2-0	3-0	2-1	3-1	2-2
Δόξα Δράμας	1-0	2-1	0-0	2-1		1-0	0-0	2-1	3-3	0-2	1-1	1-1	1-1	0-0	2-1	2-0
Εθνικός Πειραιώς	1-1	1-1	1-3	1-1	2-1		0-0	0-0	2-0	2-3	0-2	0-0	3-2	1-0	0-0	1-1
Ηρακλής	3-0	1-0	1-0	1-1	2-0	1-0		2-0	3-1	1-0	3-1	2-0	3-1	1-1	0-0	2-1
ΑΕΛ	2-0	1-0	3-0	1-2	2-0	2-1	2-0		2-1	3-0	0-2	3-0	0-0	2-3	2-1	3-0
Ολυμπιακός	2-2	4-2	2-0	3-2	7-0	2-2	2-2	2-0		3-3	1-2	2-0	4-3	4-0	2-0	3-0
ΟΦΗ	2-0	0-1	0-0	2-1	1-0	1-1	1-0	2-0	0-1		4-3	2-0	1-0	2-0	2-0	2-1
Παναθηναϊκός	2-1	2-2	3-0	1-2	2-0	2-0	1-0	3-2	1-2	4-1		3-2	3-0	4-0	5-0	4-2
Παναχαϊκή	2-2	0-2	2-1	0-2	4-3	3-0	0-2	2-0	1-2	1-2	0-0		1-0	4-0	2-1	2-0
Πανιώνιος	0-1	2-1	1-0	1-0	4-0	2-0	1-0	2-0	1-0	4-3	1-1	2-0		2-1	2-1	2-1
Πανσερραϊκός	2-0	0-1	0-4	1-1	2-0	1-2	2-3	0-0	4-1	1-1	0-1	2-1	1-0		4-1	1-0
ΠΑΟΚ	2-1	4-1	5-0	1-0	1-0	2-1	1-0	1-1	1-0	0-0	0-1	2-1	1-2	0-0		4-2
ΠΑΣ Γιάννινα	0-1	1-0	1-1	2-0	1-0	1-2	1-0	1-0	3-1	0-0	0-0	1-0	1-1	3-0	1-1

ακυρώθηκε το αποτέλεσμα του αγώνα Παναχαϊκή - Ηρακλής 1-0 (Πάρις Γεωργακόπουλος) και κατακυρώθηκε 2-0 υπέρ των αρχικά ηττημένων, εξαιτίας της αντικανονικής συμμετοχής του τιμωρημένου Γιώργου Παναγιωτίδη με τους γηπεδούχους (από τους οποίους αφαιρέθηκε και ένας βαθμός)

Αγώνες μπαράζ

Με την ολοκλήρωση της 30ής και τελευταίας αγωνιστικής του πρωταθλήματος στις 27 Απριλίου 1986, η διοργανώτρια αρχή ΕΠΟ δεν επικύρωσε τον τελικό πίνακα βαθμολογίας εν αναμονή της απόφασης για τη μία εβδομάδα νωρίτερα απόπειρα δωροδοκίας από τον Χρυσοβιτσιάνο. Η αφαίρεση ή μη βαθμών από την ΑΕΚ, σε συνδυασμό με το εάν αυτή θα κατακτούσε ή όχι το κύπελλο Ελλάδας, του οποίου οι ημιτελικοί και τελικός είχαν προγραμματιστεί για τον ερχόμενο Μάιο, θα καθόριζαν τον σύλλογο που θα εξασφάλιζε, μαζί με τον δεύτερο της κατάταξης ΟΦΗ, τη συμμετοχή του στο κύπελλο UEFA της νέας περιόδου.

Η υπόθεση δωροδοκίας δεν τελεσιδίκησε πριν από τα μέσα Ιουνίου και η επιβολή στην ΑΕΚ ποινής αφαίρεσης 3 βαθμών, από το επόμενο όμως πρωτάθλημα, σήμαινε ότι οριστικά ισοβάθμησε με τον Ηρακλή στην 3η θέση του πρωταθλήματος, ο δε αποκλεισμός της στον ημιτελικό Κυπέλλου, θα οδηγούσε πλέον μόνο μία από τις δύο ομάδες σε ευρωπαϊκή έξοδο (καθώς στο Κυπελλούχων θα μετείχε ο φιναλίστ Κυπέλλου Ολυμπιακός), οπότε εσπευσμένα ορίστηκε ο μεταξύ τους αγώνας μπαράζ για την 3η θέση στο Εθνικό Στάδιο Βόλου.

Ο Ηρακλής δεν επιθυμούσε αρχικά να προσέλθει στην αναμέτρηση, διαμαρτυρόμενος πως η αντίπαλός του θα έπρεπε να είχε τιμωρηθεί για την απόπειρα Χρυσοβιτσιάνου, υπό το φόβο όμως κυρώσεων από την ΕΠΟ εμφανίστηκε στο γήπεδο με αποστολή 10 μόλις ποδοσφαιριστών. Στο 53' και ενώ δεν είχε σημειωθεί τέρμα, έμεινε με 6 παίκτες λόγω τριών αποβολών και ενός τραυματισμού, ^[4] με συνέπεια κατά τον κανονισμό τη διακοπή και κατακύρωση του αγώνα υπέρ της ΑΕΚ. Η συγκεκριμένη συνάντηση αποκαλείται μέχρι και σήμερα ως το "μπαράζ της ντροπής". ^[5]

23 Ιουνίου 1986, AEK — Ηρακλής: διακοπή στο 53' (0–0) και κατακύρωση υπέρ της ΑΕΚ.

Η αντίστοιχη αναμέτρηση των επίσης ισοβαθμούντων Ολυμπιακού και Πανιωνίου δεν πραγματοποιήθηκε, όντας αδιάφορης σημασίας. Η 5η θέση δεν εξασφάλιζε ευρωπαϊκή συμμετοχή, ούτε καν στο Βαλκανικό κύπελλο συλλόγων που δεν επρόκειτο να διεξαχθεί την περίοδο 1986-87, ενώ επιπρόσθετα οι Πειραιώτες είχαν αγωνιστικές υποχρεώσεις για το διπλό ημιτελικό Κυπέλλου με τον Άρη. Διενεργήθηκε κλήρωση και 5οι στην κατάταξη αναδείχτηκαν οι Νεοσμυρνιώτες, όταν όμως ο Ολυμπιακός προκρίθηκε στον τελικό εναντίον του ήδη πρωταθλητή Παναθηναϊκού και άρα θα μετείχε σίγουρα στο ερχόμενο κύπελλο Κυπελλούχων, η ΕΠΟ του απένειμε άτυπα την 5η θέση.

Βαθμολογία για τον υποβιβασμό

Για την κατάληψη των θέσεων από 11η έως 15η και τον καθορισμό της δεύτερης ομάδας η οποία θα ακολουθούσε την Παναχαϊκή στη Β' Εθνική, καταρτίστηκε ειδικός βαθμολογικός πίνακας με τα αποτελέσματα των συναντήσεων ανάμεσα στις 5 που είχαν συγκεντρώσει από 24 βαθμούς:

θέση	σύλλογος	βαθμοί σε 8 αγώνες	τέρματα
11	Απόλλων Αθηνών	10	11 –05
12	Εθνικός Πειραιώς	10	10 –09
13	ΠΑΣ Γιάννινα	07	08 –08
14	Δόξα Δράμας	07	04 –05
15	Πανσερραϊκός	06	05 –11

Ο Απόλλωνας είχε παραμείνει αήττητος αλλά με 2 μόνο νίκες, αμφότερες εκτός έδρας επί Εθνικού και Πανσερραϊκού. Ο τελευταίος υποβιβάστηκε εξαιτίας των ηττών από τους δύο προαναφερόμενους στην έδρα του (και ενώ εκεί νίκησε 4–1 τους Ολυμπιακό και ΠΑΟΚ και 2–0 την ΑΕΚ), δεδομένου ότι εάν είχε αποσπάσει έστω και μία ισοπαλία, θα διατηρούσε τη θέση του στην κατηγορία εις βάρος ενός από αυτούς.

Παραπομπές

↑ sport24, Τα σκάνδαλα του ελληνικού ποδοσφαίρου
↑ Υπόθεση... Ισις Αρχειοθετήθηκε 2013-07-06 στο Wayback Machine., sport.gr
↑ Α.Μπόμη, "Όλα για το ποδόσφαιρο, Αλμανάκ '91", Α΄ τόμος, σ. 150.
↑ Βόλος 23/6/1986
↑ 23/6/1986: Το μπαράζ παρωδία που έγραψε ιστορία, sport-fm.gr

εικονίδιο Ποδόσφαιρο

Πύλη Ποδόσφαιρο

Πηγές

Ελληνική Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία
Greece 1985/86, Αλέξανδρος Μαστρογιαννόπουλος, RSSSF (Recreation & Sports Soccer Statistics Foundation)
"Το έπος της Α' Εθνικής", Γιώργος Ν. Παγιωτέλης, αφιέρωμα αθλητικού περιοδικού «Οι ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΙ» (τχ 40), Αθήνα Απρ 1997

[1] sport24, Τα σκάνδαλα του ελληνικού ποδοσφαίρου

[2] Υπόθεση... Ισις Αρχειοθετήθηκε 2013-07-06 στο Wayback Machine., sport.gr

[3] Α.Μπόμη, "Όλα για το ποδόσφαιρο, Αλμανάκ '91", Α΄ τόμος, σ. 150.

[4] Βόλος 23/6/1986

[5] 23/6/1986: Το μπαράζ παρωδία που έγραψε ιστορία, sport-fm.gr

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

π σ ε Πρωτάθλημα Ελλάδας ποδοσφαίρου ανδρών
Ανεπίσημες Διοργανώσεις*	1898 1899
Διοργανώσεις (Σ.Ε.Α.Γ.Σ. & Ε.Ο.Α.)*	1905–06 1906–07 1907–08 1908–09 1909–10 1910–11 1911–12 1912–13 1913–14 1914–15 1915–16
Πανελλήνιο Πρωτάθλημα (Ε.Π.Σ. Ελλάδος)*	1920–21 1921–22 1922–23
Πανελλήνιο Πρωτάθλημα (Ε.Π.Ο.)	1927–28 1928–29 1929–30 1930–31 1931–32 1932–33 1933–34 1934–35 1935–36 1936–37 1937–38 1938–39 1939–40 1940–41 1945–46 1946–47 1947–48 1948–49 1949–50 1950–51 1951–52 1952–53 1953–54 1954–55 1955–56 1956–57 1957–58 1958–59
Α΄ Εθνική Κατηγορία (Ε.Π.Ο.)	1959–60 1960–61 1961–62 1962–63 1963–64 1964–65 1965–66 1966–67 1967–68 1968–69 1969–70 1970–71 1971–72 1972–73 1973–74 1974–75 1975–76 1976–77 1977–78 1978–79
Α΄ Εθνική Κατηγορία (Ε.Π.Α.Ε.)	1979–80 1980–81 1981–82 1982–83 1983–84 1984–85 1985–86 1986–87 1987–88 1988–89 1989–90 1990–91 1991–92 1992–93 1993–94 1994–95 1995–96 1996–97 1997–98 1998–99 1999–00
Ανώτερη Κατηγορία (Ε.Π.Α.Ε.)	2000–01
Α΄ Εθνική Κατηγορία (Ε.Π.Α.Ε.)	2001–02 2002–03 2003–04 2004–05 2005–06
Super League (Α΄ Εθνική Κατηγορία) (Super League Ελλάδα ΣΥΝ.Π.Ε.)	2006–07 2007–08 2008–09 2009–10 2010–11 2011–12 2012–13 2013–14 2014–15 2015–16 2016–17 2017–18 2018–19
Super League 1 (Α1 Εθνική Κατηγορία) (Super League 1 Ελλάδα ΣΥΝ.Π.Ε.)	2019–20 2020–21 2021–22 2022–23 2023–24 2024–25
* Δεν αναγνωρίζονται από την Ε.Π.Ο..