Niklaus Wirth

Niklaus Wirth
	Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Winterthur, 1934ko otsailaren 15a
Herrialdea	Suitza
Heriotza	Zürich, 2024ko urtarrilaren 1a (89 urte)
Hezkuntza
Heziketa	ETH Zürich 1959) Zientziatan graduatua ; Laval Unibertsitatea 1960) Zientzietako Masterra ; Kaliforniako Unibertsitatea Berkeleyn 1963) Doktoretza
Tesi zuzendaria	Harry Huskey; Edward Feigenbaum (en)
Doktorego ikaslea(k)	Martin Odersky; William Marshall McKeeman (en) ; Peter U. Schulthess (en) ; Edouard Marmier (en) ; Rudolf Schild (en) ; Michael Franz (en)
Hizkuntzak	ingelesa; alemana
Jarduerak
Jarduerak	informatikaria, ingeniaria, programatzailea, unibertsitateko irakaslea eta asmatzailea
Enplegatzailea(k)	PARC ; Zuricheko Unibertsitatea ; Stanford Unibertsitatea ; ETH Zürich (1968 - 1999)
Lan nabarmenak	ikusi Pascal; ALGOL W; Euler (en) ; PL360 (en) ; Oberon; Modula; Modula-2;
Jasotako sariak	ikusi Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena ; Turing Award (1984) ; IEEE Emanuel R. Piore Award (1983) ; Computer History Museum fellow ; Computer Pioneer Award (1987) ; Programming Languages Achievement Award (2007) ; Marcel Benoist Prize (1989) ; ACM Fellow (1994) ; honorary doctorate of the Masaryk University (1999) ; honorary doctorate at the Laval University (1987) ;
Influentziak	Edsger Dijkstra
Kidetza	Berlin-Brandenburg Academy of Sciences and Humanities (en) ; German Academy of Science and Engineering (en) ; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Association for Computing Machinery; Academia Europaea (en)
	people.inf.ethz.ch…

Niklaus Emil Wirth (Winterthur, 1934ko otsailaren 15a - 2024ko urtarrilaren 1a) 1970eko hamarkadan konputagailuak programatzeko metodologian ekarpen nabarmenak egin zituen informatikaria izan zen. Hainbat programazio-lengoaia diseinatu zituen, Pascal barne, eta software ingeniaritzako hainbat gai klasikotan aitzindari izan zen. 1984an Turing saria irabazi zuen, informatikarientzako sari bereizgarriena dena,^[1] oso berritzaile ziren zenbait programazio-lengoaia garatzeagatik.^[2]

Biografia

Wirth Suitzako Winterthurren jaio zen 1934an. 1959an, Zientzien ingeniaritza elektronikoko ikasketak bukatu zituen. 1960an Zientzia Masterra (M.Sc.) lortu zuen Université Laval-en (Kanada). Ingeniaritza Elektrikoa eta Informatikako doktoregoa ere lortu zuen gero, 1963an, Berkeley-ko Kaliforniako Unibertsitatean, zuzendaria Harry Huskey informatikako aitzindariak izan zuela.

1963tik 1967ra, informatikako irakasle laguntzaile gisa aritu zen Stanford Unibertsitatean eta berriro Zuricheko Unibertsitatean. Ondoren, 1968an Informatikako irakasle gisa kontratatu zuten ETH Zurich-en. Urtebeteko bi sabatiko egin zituen Kaliforniako Xerox PARC-en (1976-1977 eta 1984–1985). 1999an erretiroa hartu zuen.

2004an, Informatikaren Historiako Museoaren lankide izendatu zuten "programazio-lengoaietan eta algoritmoetan lan seminalak egiteagatik, besteak beste lengoaia hauetan: Euler, Algol-W, Pascal, Modula eta Oberon".^[3]

Programazio-lengoaiak

Wirth programazio-lengoaia hauen diseinatzaile nagusia izan zen: Euler, Algol W, Pascal,^[4] Modula, Modula-2, Oberon, Oberon-2 eta Oberon-07. Gainera, Lilith eta Oberon sistema eragileak eta Lola hardware digital diseinatu eta simulatzeko sistema diseintau eta inplementatu zituzten taldeetako kide garrantzitsu bat izan zen. Association for Computing Machinery (ACM) erakundearen Turing sari ospetsua jaso zuen 1984an lengoaia horiek garatzeagatik, eta geroago 1994an ACM kide izendatu zuten.

Argitalpenak

Kathleen Jensen-ekin idatzi zuen The Pascal User Manual and Report liburua, 1970eko eta 1980ko hamarkadetan Estatu Batuetan eta Europan zehar lengoaia berriak sortzeko ahalegin ugariren oinarri izan zen. ^[5]

Programazioa irakasteko Program Development by Stepwise Refinement bere artikulua testu klasiko bat da software ingeniaritzan.^[6] 1975ean Algorithms + Data Structures = Programs liburua(Algoritmoak + Datu-egiturak = Programak) idatzi zuen, eta errekonozimendu zabala lortu zuen.^[7] Liburu horren berrikuspen garrantzitsua izan zen Algorithms + Data Structures liburu berria, 1985 eta 2004an argitaratu zena. Lehen edizioko adibideak Pascalez idatzi ziren. Geroagoko edizioetan, hurrenez hurren, Modula-2 eta Oberon lengoaiaz idatzitako adibideekin ordezkatu ziren.

Bere testuliburua, Programazio sistematikoa: sarrera bat, kodetzea baino zerbait gehiago egin nahi zuten ikasleentzako iturri oso egokia zen. Ezinbesteko irakurketa izan zen zenbaki-matematikaz interesatuta zeuden guztientzat.^[8]

1992an Oberon OS sistema eragilearen dokumentazio osoa argitaratu zuen (Jürg Gutknecht-ekin batera).^[9] Bigarren liburu bat ere atera zuen (Martin Reiser-ekin batera) programatzailearentzako gidaliburu gisa atera zena.^[10]

Wirth-en legea

1995ean Wirth-en legea moduan ezaguna den esaera zabaldu zuen: Softwarea azkarrago moteltzen da hardwarea azkarrago bihurtzen dena baino. A Plea for Lean Software artikuluan argitaratu zuen hori 1995ean, Martin Reiser-i egozten dio.^[11]

Erreferentziak

↑ (Ingelesez) «dblp: ACM Turing Award Lectures» dblp.org (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
↑ «Niklaus E. Wirth - A.M. Turing Award Laureate» amturing.acm.org (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
↑ «Niklaus Wirth | Computer History Museum» www.computerhistory.org (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
↑ (Ingelesez) Petzold, Charles. (1996-09-09). «Programming Languages: Survivors and Wannabes» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
↑ Jensen, Kathleen; Wirth, Niklaus. (1991). «Report» Pascal User Manual and Report (Springer New York): 141–201. ISBN 9780387976495. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
↑ Wirth, Niklaus. (1978). «Program Development by Stepwise Refinement» Programming Methodology (Springer New York): 321–334. ISBN 9781461263173. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
↑ Wirth, Niklaus. (1978). Algorithms + Data Structures = Programs. Prentice Hall PTR ISBN 9780130224187. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
↑ Wirth, Niklaus. (1982). «Introduction» Programming in Modula-2 (Springer Berlin Heidelberg): 5–6. ISBN 9783642967191. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).
↑ N. Wirth and J. Gutknecht: Project Oberon – The Design of an Operating System and Compiler Addison-Wesley/ACM Press (1992) ISBN 0-201-54428-8. Out of print. Online version of a second edition.
↑ M. Reiser and N. Wirth: Programming in Oberon Addison-Wesley/ACM Press (1992) ISBN 0-201-56543-9. Out of print.
↑ Wirth, N.. (1995). «A plea for lean software» Computer 28 (2): 64–68. doi:10.1109/2.348001. ISSN 0018-9162. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

Kanpo-estekak

Official website, ETH Zürich
Biografia ETH Zürich-en
Niklaus Wirth DBLP Bibliography Server
Niklaus E. Wirth ACM-n
doi:10.1145/362575.362577..
Turing Saria Hitzaldia, 1984
Pascal eta bere oinordekoak Niklaus Wirth-en paperak.
Zenbait hitz Niklaus Wirth-ekin
The School of Niklaus Wirth: The Art of Simplicity, László Böszörményi, Jürg Gutknecht, Gustav Pomberger (editoreak). dpunkt.verlag ; Morgan Kaufmann Argitaletxeak, 2000. ISBN 3-932588-85-1 ISBN 3-932588-85-1, ISBN 1-55860-723-4
Konpiladorearen eraikuntza liburua
Algoritmoak eta datu-egiturak liburua
Project Oberon - Sistema Eragilearen eta Konpiladorearen Diseinua . Oberon hizkuntzaren eta sistema eragilearen inguruko liburua PDF fitxategi gisa dago eskuragarri. PDF fitxategiak eranskin gehigarria du hamar urteren buruan: Objektuetatik osagaietara
Oberon 2013 proiektua

Datuak: Q92604
Multimedia: Niklaus Wirth / Q92604

[1] (Ingelesez) «dblp: ACM Turing Award Lectures» dblp.org (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

[2] «Niklaus E. Wirth - A.M. Turing Award Laureate» amturing.acm.org (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

[3] «Niklaus Wirth | Computer History Museum» www.computerhistory.org (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

[4] (Ingelesez) Petzold, Charles. (1996-09-09). «Programming Languages: Survivors and Wannabes» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

[5] Jensen, Kathleen; Wirth, Niklaus. (1991). «Report» Pascal User Manual and Report (Springer New York): 141–201. ISBN 9780387976495. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

[6] Wirth, Niklaus. (1978). «Program Development by Stepwise Refinement» Programming Methodology (Springer New York): 321–334. ISBN 9781461263173. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

[7] Wirth, Niklaus. (1978). Algorithms + Data Structures = Programs. Prentice Hall PTR ISBN 9780130224187. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

[8] Wirth, Niklaus. (1982). «Introduction» Programming in Modula-2 (Springer Berlin Heidelberg): 5–6. ISBN 9783642967191. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

[PO-9] N. Wirth and J. Gutknecht: Project Oberon – The Design of an Operating System and Compiler Addison-Wesley/ACM Press (1992) ISBN 0-201-54428-8. Out of print. Online version of a second edition.

[PIO-10] M. Reiser and N. Wirth: Programming in Oberon Addison-Wesley/ACM Press (1992) ISBN 0-201-56543-9. Out of print.

[11] Wirth, N.. (1995). «A plea for lean software» Computer 28 (2): 64–68. doi:10.1109/2.348001. ISSN 0018-9162. (Noiz kontsultatua: 2019-10-29).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]