Puebla (Mexiko)
| Puebla Heroica Puebla de Zaragoza | ||
|---|---|---|
| Mexikoko herria | ||
 | ||
| ||
| Administrazioa | ||
| Herrialdea |  Mexiko | |
| Probintzia | Puebla | |
| Alkatea | Luis Banck Serrato (PAN) | |
| Izen ofiziala | Heróica Puebla de Zaragoza | |
| Jatorrizko izena | Heroica Puebla de Zaragoza | |
| Posta kodea | 72000 | |
| Geografia | ||
| Koordenatuak | 19°03′05″N 98°13′04″W / 19.0514°N 98.2178°W | |
 | ||
 | ||
| Azalera | 546 km² | |
| Altuera | 2135 | |
| Demografia | ||
| Biztanleria | 1.434.062 (2010) | |
| Metropolia | 2.728.790 | |
| Dentsitatea | 2.626 bizt/km² | |
| Informazio gehigarria | ||
| Sorrera | 1531 | |
| Telefono aurrizkia | 221 / 222 | |
| Ordu eremua | UTC−06:00 | |
| Hiri senidetuak | Florentzia, Łódź, Oklahoma City, Asuncion, Cancún, Pueblo, Rodas, Talavera de la Reina, Cádiz, El Burgo de Osma-Ciudad de Osma, Wolfsburg, Xalapa, Fez, Leon, Benito Juárez, Wonsan eta Oaxaca | |
| Hizkuntza ofiziala | gaztelania | |
| http://www.pueblacapital.gob.mx/ | ||
Puebla de Zaragoza, izen ofiziala Heróica Puebla de Zaragoza, Mexikoko erdialdeko hiria da, Puebla estatuko hiriburu eta hiri nagusia. Mexikoko hiririk jendetsuenetan laugarrena da, Mexiko Hiria, Guadalajararen eta Monterrey ondotik. 2010ean 1.434.062 biztanle zituen.[1] Metropoli eremuak Puebla estatuko beste 10 udalerri eta Tlaxcala estatuko 13 udalerri hartzen ditu, eta 2.728.790 biztanle zituen 2010ean. Artzapezpiku egoitza dago, eta unibertsitatea eta aireportua ditu.
Geografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kokapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Popocatépetl sumendiaren oinetan dago, Mexiko Hiriaren eta Veracruzko portuaren (Mexikoko golkoa) artean.
Klima
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Klima epela dauka, negu lehorrekin, Cwb Köppen klima sailkapenaren arabera.
 Datu klimatikoak (Puebla, 1951-2010) 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Hila | Urt | Ots | Mar | Api | Mai | Eka | Uzt | Abu | Ira | Urr | Aza | Abe | Urtekoa |
| Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) | 29.5 | 32.0 | 35.0 | 36.0 | 36.5 | 34.0 | 33.0 | 33.0 | 32.0 | 33.0 | 31.0 | 30.5 | ' |
| Batez besteko tenperatura maximoa (°C) | 23.0 | 24.0 | 25.9 | 27.5 | 27.9 | 26.3 | 25.3 | 25.3 | 24.8 | 24.8 | 24.4 | 23.6 | 25.2 |
| Batez besteko tenperatura (ºC) | 13.9 | 15.1 | 17.1 | 19.0 | 19.8 | 19.4 | 18.4 | 18.4 | 18.2 | 17.3 | 15.8 | 14.5 | 17.2 |
| Batez besteko tenperatura minimoa (°C) | 4.9 | 6.2 | 8.4 | 10.5 | 11.7 | 12.5 | 11.6 | 11.5 | 11.5 | 9.9 | 7.3 | 5.5 | 9.3 |
| Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) | -5.5 | -1.5 | -2.0 | 1.0 | 5.0 | 5.0 | 4.0 | 4.5 | 0.0 | 2.0 | -4.5 | -6.0 | ' |
| Euria (mm) | 11.5 | 7.1 | 9.5 | 28.7 | 84.0 | 194.6 | 156.6 | 167.5 | 197.7 | 80.4 | 18.3 | 5.3 | 961.2 |
| Euri egunak (≥ 0.1 mm) | 1.5 | 1.6 | 2.5 | 6.2 | 12.7 | 18.2 | 17.7 | 18.0 | 18.8 | 10.1 | 3.1 | 1.3 | 111.7 |
| Eguzki orduak | 241.4 | 237.8 | 258.7 | 240.9 | 233.1 | 196.3 | 191.3 | 217.8 | 172.2 | 218.9 | 218.9 | 229.0 | 2656.3 |
| Hezetasuna (%) | 53 | 48 | 50 | 57 | 66 | 69 | 68 | 71 | 66 | 62 | 62 | 56 | 61 |
| Iturria (1): Servicio Meteorologico Nacional,[2] Weatherbase[3] | |||||||||||||
| Iturria (2): Colegio de Postgraduados (humidity and sun)[4] | |||||||||||||
Historia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1530. urtean sortu zuten hiria. Estrategia balio handia du, Mexikoko hiriburuaren eta Veracruz hiriaren artean baitago, eta horregatik Mexikoko kolonizatzaileen jomuga izan zen. Ameriketako Estatu Batuetako armadak hartu zuen 1847. urtean, Mexikoren eta Estatu Batuen arteko gerra zela eta. Gero, frantsesek hartu zuten hiria, baina 1862an alde egin behar izan zuten Ignazio Zaragoza jeneralaren erasoen aurrean. Hala eta guztiz ere, frantsesen esku erori zen berriro ere urtebete geroago, eta Frantziaren mende egon zen, 1867an Porfirio Díazek askatu zuen arte.
Ekonomia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ekonomia jarduera nagusiak industria (papergintza, automobilgintza, janari industria, ehungintza, zeramikagintza) da. Burdinbidegune eta errepidegune garrantzitsua da.
Ondasun nabarmenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Oso ondo gorde ditu Pueblako hiriak espainiarren kolonizazio garaiko eraikinak. Aipagarriak dira, besteak beste, XVI-XVII. mendeetako katedrala, XVI-XVII. mendeetako Santo Domingo eliza, XVII. mendeko Alfeñique etxea (museoa, gaur egun) eta Antzoki Nagusia (1790).
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.
- ↑ Instituto Nacional de Estadística y Geografía. Puebla de Zaragoza: resumen municipal. (Noiz kontsultatua: 2017-11-16).
- ↑ NORMALES CLIMATOLÓGICAS 1951-2010. National Meteorological Service of Mexico (Noiz kontsultatua: 2012-08-30).
- ↑ Historical Weather for Puebla. Weatherbase (Noiz kontsultatua: 2012-07-17).
- ↑ Normales climatológicas para Puebla, PUE.. Colegio de Postgraduados (Noiz kontsultatua: January 8, 2013).[Betiko hautsitako esteka]
