Կիմ Արզումանյան

Կիմ Արզումանյան
Ծնվել է	մարտի 31, 1926
Ծննդավայր	Գորիս, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ
Մահացել է	հունվարի 19, 2002 (75 տարեկան)
Մահվան վայր	Երևան, Հայաստան
Կրթություն	Երևանի թատերական ինստիտուտ (1950)
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և Հայաստան
Ազգություն	հայ
Մասնագիտացում	ռեժիսոր և ուսուցիչ
Պարգևներ
IMDb	ID ID 7489986

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Արզումանյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Կիմ Գուրգենի Արզումանյան (մարտի 31, 1926(1926-03-31)^[1]^[2], Գորիս, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԱԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ^[1]^[2] - հունվարի 19, 2002(2002-01-19), Երևան, Հայաստան), հայ ռեժիսոր, պրոֆեսոր։ ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1967)։

Կենսագրություն

Կիմ Գուրգենի Արզումանյանը ծնվել է 1926 թ. մարտի 31-ին, Գորիսում։ 1944 թ. գերազանց ավարտելով Երևանի Շահումյանի անվան թիվ մեկ դպրոցը՝ ընդունվում և 1949 թ. ավարտում է Երևանի գեղարվեստաթատերական ինստիտուտի ռեժիսորական ֆակուլտետը՝ Վավիկ Վարդանյանի ղեկավարությամբ։ «Հասունության վկայական» պիեսի դիպլոմային բեմադրությունից հետո Արզումանյանը հրավիրվում է Սունդուկյանի անվան պետական ակադեմիական թատրոն։ Առաջին իսկ բեմադրություններով (Յա. Գալան, «Սերը լուսաբացին», Ա. Մովզոն, «Մի խուլ նրբանցքում») Արզումանյանը հաստատուն տեղ ապահովեց մայր թատրոնում, որտեղ նրա հաջողված բեմադրություններից են Վ․ Ս․ Ռոզովի «Երեկոյից մինչև կեսօր»-ը (1971), Վ․ Սարդուի և Է․ Մորոյի «Մադամ Սան-ժեն»-ը (1972), որը երկար տարիներ մնաց թատրոնի խաղացանկում։ Այնտեղ նա աշխատեց ռեժիսուրայի անվանի վարպետներ Արմեն Գուլակյանի, Լևոն Քալանթարի և Վարդան Աճեմյանի հետ։

1956-1957 թթ., երբ Հայաստանում հիմնադրվում էր հեռուստատեսությունը, Կիմ Արզումանյանը դարձավ էկրանի ռեժիսուրայի հիմնադիրներից մեկը և զբաղեցրեց դրամատիկական հաղորդումների խմբագրության գլխավոր ռեժիսորի, իսկ 1964-1971 թթ.՝ հեռուստատեսության ստուդիայի գլխավոր ռեժիսորի պաշտոնները։ Հեռուստատեսությունում նա բեղմնավոր գործունեություն ծավալեց և իրականացրեց մի քանի տասնյակ բեմադրություններ, այդ թվում՝ Վ. Թոթովենցի «Արաբական բալլադը», Գ. Սարյանի «Իրանին», Գր. Զոհրապի «Փոստալը», Շիրվանզադեի «Արտիստը», Կ. Չապեկի «Սպիտակ հիվանդությունը», Վ. Սարոյանի «Ֆրեզնո. սրճարան Արաքսը» և այլն։ Բարձր գնահատման արժանացան Ֆր. Դյուրենմաթի «Ֆիզիկոսները» պիեսի էկրանավորումը՝ Սոս Սարգսյանի, Իշխան Ղարիբյանի, Մհեր Մկրտչյանի, Մարգո Մուրադյանի փայլուն դերակատարումներով, Էդ. դե Ֆիլիպոյի «Սանիտայի քաղաքագլուխը»՝ Գուրգեն Ջանիբեկյանի հրաշալի անձնավորմամբ, Արտ. Քալանթարյանի «Բացեք ձեր աչքերը», Ռ. Վիվիանիի «Փողոցային վերջին շրջմոլիկը»` Կարպ Խաչվանքյանի տրագիկոմիկական հիանալի դերակատարմամբ, Իվ. Բուկովչանի «Լուիջիի սիրտը»` Ռաֆայել Քոթանջյանի ինքնատիպ մեկնաբանությամբ, մեծանուն երգիծաբան Երվանդ Օտյանի «Միջնորդ տեր պապան» եռամաս կատակերգությունը, որտեղ հեղինակը պարսավում է շահադիտական նպատակներով միջնորդված ամուսնությունները, որոնք մեծ մասամբ ձախողվում են։

Կիմ Արզումանյանի կենսագրության վառ էջն է կազմում «Սայաթ-Նովա» հայկական հեռուստատեսային առաջին գեղարվեստական կինոնկարը (սցենարը՝ Հր. Մուրադյանի), որը նվիրված էր մեծանուն երգչի ծննդյան 250-ամյակին (1960)։ Հեռուստատեսային սուղ միջոցներով, դժվարին պայմաններում ռեժիսորը ստեղծեց մի այնպիսի մեծարժեք կտավ, որը տասնյակ տարիներ ի վեր իր պատվավոր տեղն է գրավում հայկական էկրանի ոսկե ֆոնդում։ Մամուլի բնորոշմամբ՝ժապավենն ասես ժողովրդի հոգու կանչով էր ստեղծվել, ու կերպարներն էլ կերտվեցին ժողովրդին հոգեհարազատ այնպիսի դերասանների կողմից, որպիսիք էին Բաբկեն Ներսիսյանը, Մետաքսյա Սիմոնյանը, Ավետ Ավետիսյանը, Գեղամ Հարությունյանը, Հեղինե Հովհաննիսյանը, Մամիկոն Մանուկյանը և այլք։ Հիշատակության արժանի են երգիչ Նորայր Մնացականյանի սրտառուչ կատարումները, աշուղական մրցամարտը, Սայաթ-Նովայի և Աննայի հանդիպման տեսարանները՝ հագեցած բանաստեղծական գեղեցկությամբ, գետի շառաչող ալիքների ֆոնին միայնակ դեգերող, Հաղպատի վանքում աղոթող երգչի տեսարանը, երբ Սաղմոսագրքի միջից հայտնվում է Աննայի չքնաղ պատկերը...

Կիմ Արզումանյանը պատկառելի վաստակ ունի նաև Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի թատրոնի ստեղծագործական պատմության մեջ, որտեղ աշխատել է որպես գեղարվեստական ղեկավար։ Նա տարբեր տարիների բեմադրել է Ա. Սումարոկովի և Ստ. Ջրբաշյանի «Ես, իմ հարսնացուն և ...» օպերետը, Գ. Տեր-Գրիգորյանի «Իմ սիրելի Ժորժ», Ա- Աղասարյանի «Խելահեղ օր» կատակերգությունները, Վլ. Սոլոգուբի «Քնքուշ սրտից պատուհաս» վոդևիլը։

Ռեժիսորական պրակտիկ աշխատանքին զուգընթաց բեղմնավոր գործունեություն է ծավալել Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտում, ուր նա մինչև կյանքի վերջը ղեկավարում էր բեմական խոսքի, բեմական շարժման և մեներգի ամբիոնը։ Նա իր ռեժիսորական փորձն ու գիտելիքներն է հաղորդել նաև Խ. Աբովյանի անվան մանկավարժական համալսարանի կուլտուրայի ֆակուլտետի ուսանողներին։ Կիմ Արզումանյանի արվեստանոցն են ավարտել՝ Ալլա Թումանյանը, Նելլի Խերանյանը, Զավեն Աբրահամյանը, Հովիկ Վանյանը, Անահիտ Ղուկասյանը, Արմեն էլբակյանը, Թամար Հովհաննիսյանը, Հասմիկ Տեր-Կարապետյանը, Մայրանուշ Գրիգորյանը, Էդուարդ Գասպարյանը, Ամիրան Գալստյանը, Գոհար Իգիթյանը, Արամ Հովհաննիսյանը, Նարե Հայկազյանը, Ժասմեն Գևորգյանը, Մարգարիտա Մնացականյանը, Հրանտ Սարգսյանը, Գրիգոր Կարագյոզյանը, Արփինե Սիմոնյանը, ...

Կարծիքներ

Սոս Սարգսյան (2003 թ.). «Մարդիկ կան, որոնց հետ տասնյակ տարիներ ես ապրել կողք կողքի, աշխատել ես, մինչև անգամ մտերիմ ես եղել ու ընկեր, բայց և էնպես, մի ինչ-որ բան ունեն իրենց մեջ, որից ակամա ակնածում ես ու չես կարողանում նրանց ներկայությամբ հավաք ու ձիգ չլինել, չես կարող քեզ թույլ տալ փնթիանալ։ Էդպիսին էր Կիմ Արզումանյանը, որի պահվածքը կիրթ էր, խոսքը՝ մտածված, ասածը՝ հստակ։ Անցյալ դարի հիսնական թվականների սկզբին թատերական ինստիտուտն ավարտած, թատրոնով արբեցած մի ստվար խումբ երիտասարդներ ընդունվեցինք Սունդուկյանի անվան թատրոն, ընկերացանք, ու մեր ընկերությունը և՛ անկեղծ էր, և՛ անմիջական ու նաև բուռն ու խառնիխուռն։ Կիմը մեր մեջ էր, բայց նաև մեզնից վեր, մի առանձին բարձրության վրա։ Էդպես էլ մնաց իր էդ տեղում մինչև իր կյանքի վերջը։ Մեկ խոսքով՝ մեզ հետ էր, բայց բոլորիցս տարբեր։ Քչերին է տրված լինել էդքան օժտված ու շնորհաշատ ու դրա հետ միասին՝ էդքան ինքնակազմակերպված էդ տարիքում, էդքան կարգապահ ու իր գործի նկատմամբ էդքան պատասխանատու։

Կիմը փայլուն բեմադրություններ արեց Սունդուկյանի անվան թատրոնում, հետո ինչ-որ ժամանակ տեղափոխվեց հեռուստատեսություն ու էստեղ էլ գտավ իր տաղանդի դրսևորման լայն ասպարեզ։ Մի անգամ չէ, որ մասնակցել եմ նրա հեռուստատեսային բեմադրություններին. ափսոս, որ էն ժամանակ դրանք չէին տեսագրվում, ու էդպես էլ չմնացին ժապավենի վրա, ափսոս, քանի որ արված էին պատշաճ պրոֆեսիոնալիզմով, գեղարվեստական բարձր մակարդակով»։

Երվանդ Մանարյան (2003 թ.). «Այսօր շատ ենք խոսում այն օրերի անազատ մթնոլորտի մասին։ Դա, իրոք, այդպես էր, բայց ոչ բոլորի համար։ Նա, ով ցանկանում էր, շատ էր ցանկանում ազատ լինել, ազատ էր լինում ներքուստ և իր վճիռները, գոնե դրանց մի որոշ մասը, այն վճիռները, որոնք նա շատ էր կարևորում, չէր պայմանավորում իշխող մտայնության, քաղքենիական նորմերի հետ։ Հասարակության անդամի համար դա շատ կարևոր և գնահատելի հատկանիշ էր, որը կրելու համար պետք էր արիություն ունենալ։ Կիմ Արզումանյանն այդպիսին էր։ Նա մեծ ներդրում ունեցավ մեր թատերարվեստի պատմության մեջ»։

Վարդուհի Վարդերեսյան (1998 թ.). «Իմ առաջին ստեղծագործությունը հեռուստաթատրոնում եղավ Կիմ Արզումանյանի «Իրանի» (Գ. Սարյան) բեմադրության մեջ հերոսուհու դերը։ Այս բեմադրությունն առանձնանում էր խորը հուզականությամբ, քնարական շնչով։ Ներկայացմանը մի առանձին հմայք էր պատճառում Հովհաննես Բադալյանի զուլալ երգեցողությունը։ Այնուհետև ես դարձա Կիմի նախապատվելի դերասանուհին հեռուստաթատրոնում՝ իբրև հիմնական հերոսուհիների դերակատար։

Կիմն օժտված էր հումորի նուրբ զգացողությամբ։ Ընթանում էին «Միջնորդ տեր պապան» ներկայացման փորձերը։ Այդ օրերին ես երազում էի ունենալ թանկարժեք մուշտակ, և այդ գիտեր Կիմը ու փորձի ժամանակ կատակեց. «Մի՛ անհանգստացիր, Վարդուհի՛, դու կունենաս այդ մուշտակը, երբ ավարտվեն նկարահանումները»։ Ավարտվեցին բեմադրության առաջին մասի նկարահանումները։ «Վարդուհի՛, այսօր դու վաստակեցիր մուշտակիդ թևերը»։ Կիմի խոսքերն ընկալեցի իբրև հերթական կատակ։ Երկրորդ մասի նկարահանման ավարտից հետո ասաց. «Այսօր դու վաստակեցիր մուշտակիդ թիկունքը»։ Երրորդ մասի ավարտից հետո Կիմը մոտեցավ ինձ՝ ժպիտը շուրթերին, ու ասաց. «Շնորհավորում եմ մուշտակդ, Վարդուհի՛»: «Ի՞նչ մուշտակ, այդքան դրամ ինձ որտեղի՞ց»։ «Քո փայլուն դերակատարության համար ես գրել եմ այնքան հոնորար, որ դու կարողանաս գնել քո կամեցած մուշտակը»։ Եվ ես գնեցի իմ երազած մուշտակը։ Կիմը գիտեր գնահատել դերասանին և իր հնարավորության սահմաններում անում էր ամեն բան, որ դերասաններս ապրենք համեմատաբար անկարիք»։

Երվանդ Ղազանչյան (1998 թ.). «Կիմ Արզումանյան. մի բեմադրիչ, որի ծառայությունները հայ թատրոնին, հեռուստատեսությանը, հայկական ռադիոյին, մանկավարժությանը պարզապես անգնահատելի է։ Նրա ստեղծագործությունը կարելի է բաժանել երեք մասի։ Առաջինը ես ուզում եմ առանձնացնել հայկական հեռուստատեսությունը, որի հիմնադիրներից է նա։ Կիմ Արզումանյանի բեմադրությունները, ֆիլմերը, բազմաթիվ ու բազմապիսի հաղորդումները կազմում են հայ ազգային հեռուստատեսության փառքը։ Երկրորդը ես առանձնացնում եմ Կիմ Արզումանյանի մանկավարժական գործունեությունը՝ մոտ չորս տասնամյակ։ 100-ից ավելի երիտասարդ տղաներ ու աղջիկներ, որոնք պատիվ ու բախտ են ունեցել ուսանելու Կիմ Արզումանյանին, այժմ արդեն զարդարում են Հայաստանի Հանրապետության թատրոնները, հեռուստատեսությունը և ռադիոն։ Եվ երրորդը՝ թատրոնը, նրա առաջին սերը, որտեղ նրա բոլոր ներկայացումներն էլ շնչում են պրոֆեսիոնալիզմով։ Մեր ազգային թատրոնի բեմադրիչների մեջ ավելի կազմակերպված, ավելի պահանջկոտ (առաջին հերթին ինքն իրենից), «անթույլատրելիության» աստիճանի բծախնդիր, իր գործի հարկն իմացող երկրորդ անուն դժվարանում եմ տալ։ Կիմ Արզումանյա՛ն, Դուք փնտրված Մարդ եք»։

Ռաֆայել Քոթանջյան (2003 թ.). «Կան արվեստագետներ, որոնց ստեղծագործական էությունը հասկանալու համար պիտի ծանոթանաս նրա ողջ ստեղծածներից, կան և այնպիսի արվեստագետներ, որ բավական է մի քանի պատառ իր ստեղծագործություններից տեսնես, և դա բավարար է, որ տպավորություն կազմես ամբողջությամբ։ Այդպիսին էր հրաշալի հեռուստատեսային ռեժիսոր Կիմ Արզումանյանը։ Ես շեշտում եմ՝ հեռուստատեսային ռեժիսոր, թեև Կիմ Գուրգենիչը շատ ազատ էր զգում իրեն նաև թատրոնում։ Նրա ստեղծագործական ողջ թափը և երևակայությունը հնարավորին չափ բացահայտվեցին հեռուստատեսային ներկայացումներում, և բոլորովին էլ կարևոր չէր՝ դրանց հիմքում ինչ էր՝ երգիծական մանրապատումնե՞ր, թե՞ լուրջ դրամատուրգիական գործ։ Բոլորն էլ դառնում էին երևույթ և արժանանում համընդհանուր ուշադրության»։

Հրաչյա Աշուղյան (2003 թ.). «Կիմ Արզումանյան. իմ ճանաչած ռեժիսորներից ամենապարտաճանաչը, ճշտապահը, գործնականն ու եռանդունը, որը չէր զգում իր տարիքը։ 1960 թվականին, երբ Մոսկվայում, ունենալով այն տարիների հեռուստատեսային հզոր տեխնիկան և կարողությունները, չէին համարձակվում հեռուստաֆիլմ նկարել, Կիմ Արզումանյանը հայկական հեռուստատեսությունում ցուցաբերեց մեծ հերոսություն։ Մի բնակարանի տարածք ունեցող ստուդիայում, կիսատ-պռատ տեխնիկայով, սակայն հնարամիտ միջոցներով, նկարահանեց «Սայաթ-Նովա» առաջին հեռուստատեսային ֆիլմը»։

Նառա Շլեպչյան (2003 թ.). «1975 թվականն էր։ Բուլղարիայում ներկայացվելու էր Հայաստանի հեռուստատեսության ծրագիրը։ Սոֆիա մեկնեցինք ես և Կիմ Արզումանյանը։ Երբ Սոֆիայի հեռուստատեսության նախագահը իմացավ, որ «Սայաթ-Նովան» նկարահանվել է հիմնականում 60 քառակուսի մետր տարածքով տաղավարում, ապշեց։ Կիմ Արզումանյանին ուղղվեց հարցերի տարափ։ Բոլորին անհավատալի էր թվում այդ ամենը»։

Հերբերտ Գասպարյան (2003 թ.). «Հեռուստատեսությամբ ընթանում էր «Վիտոշի փեշերին» ներկայացումը, որի ընթացքում հեռուստատեսության գլխավոր ռեժիսոր Կ. Արզումանյանը, ստանալով շախմատի աշխարհի առաջնությունում Տիգրան Պետրոսյանի հաղթանակի լուրը, ստիպում է դերակատար Թաթուլ Դիլաքյանին դուրս գալ կերպարից, փոխվել հաղորդավարի և հայտնել այդ լուրը։ Այդպիսի բան լսված չէր. հեռուստատեսությունում, որտեղ մի թեքված փողկապը կարող էր խոսակցության ու քննարկման նյութ դառնալ, նա համարձակորեն փշրեց այդ քարացած օրենքները։»

Հայկազ Երանոսյան (2003 թ.). «Կիմ Արզումանյանը հայկական հեռուստատեսության հիմնադիրներից մեկն էր, սակայն նրա ամենամեծ ծառայությունը հեռուստատեսությանը հեռուստաթատրոնի հիմնադրումն էր։ «Միջնորդ տեր պապան» ոչ միայն Կիմ Արզումանյանի լավագույն բեմադրությունն է, այլև հեռուստաթատրոնի էտապային աշխատանքներից մեկը»։

Կիմ Արզումանյանի բեմադրությունները

Հեռուստատեսություն

1957 - «Իրանի» (Գ. Սարյան), Կիմ Արզումանյանի բեմականացմամբ, դերերում՝ Վարդուհի Վարդերեսյան, Գեղամ Հարությունյան (Խան), Թաթուլ Դիլաքյան (ներքինի)
1957 - «Բոռեր» (Ռ. Երիցյան), դերերում՝ Բաբկեն Ներսիսյան, Արմեն Խոստիկյան
1958 - «Արտիստը» (Շիրվանզադե), Կիմ Արզումանյանի բեմականացմամբ, դերերում՝ Գևորգ Չեփչյան (Լևոն), Գեղամ Հարությունյան (Կավալլարո), Բաբկեն Ներսիսյան (Մեհրաբյան), Նինել Դալլաքյան (Լուիզա), Ս. Ավետիսյան (սինյորա Ստեֆանիա), Սոս Սարգսյան (Իցկո Մարգուլիս)
1959 - «Զառն այս անգամ չբերեց» (Ն. Զարյան), դերերում՝ Թաթուլ Դիլաքյան, Գեղամ Հարությունյան, Զարեհ Տեր-Կարապետյան, Մարգո Մուրադյան
1959 - «Ներում» (Լ. Զորին)
1960 - «Սայաթ-Նովա» գեղ. հեռուստաֆիլմ (Հրայր Մուրադյան), դերերում՝ Բաբկեն Ներսիսյան (Սայաթ-Նովա), Մետաքսյա Սիմոնյան (Աննա), Ավետ Ավետիսյան (Ավետ աղա), Գեղամ Հարությունյան (թագավոր), Հեղինե Հովհաննիսյան (թագուհի), Գուրգեն Հակոբյան (Ամիլախվարի), Հ. Հայրապետյան (Սայաթի հայրը), Հ. Գարբուզյան (Հարություն), Վլադիմիր Աբաջյան (Վարդան), Շահում Ղազարյան (Շալիկո), Ա. Սիմոնյան (Ռաշիդ), Մամիկոն Մանուկյան (իշխան Չիկովանի), Հովակ Գալոյան (Դավիթ Սրբազան), Դավիթ Պողոսյան (Աշուղ Ֆաթուլլա), երգիչ՝ Նորայր Մնացականյան
1961 - «Փոստալը» (Գ. Զոհրապ), Կիմ Արզումանյանի բեմականացմամբ
1961 - «Արաբական բալլադ» (Վ. Թոթովենց), Կիմ Արզումանյանի բեմականացմամբ, դերերում՝ Վարդուհի Վարդերեսյան
1961 - «Կինը» (Ա. Չեխով), դերերում՝ Մարգո Մուրադյան (Օլգա Նիկոլաևնա), Բաբկեն Ներսիսյան (Նիկոլայ Եվգրաֆովիչ)
1962 - «Մինչև 16 տարեկան երեխաներին թույլատրվում է» (Մ. Տեր-Պողոսյան), Էլմիրա Հեքեքյանի հետ
1962 - «Մայրի՛կ, դու այդ չես հասկանում» (Վադտերշտատ)
1962 - «Քանդած օջախ» (Գ. Սունդուկյան)
1964 - «Ուսուցիչը» (Հր. Քոչար)
1965 - «Ֆրեզնո, սրճարան «Արաքս» (Վ. Սարոյան), Կիմ Արզումանյանի բեմականացմամբ
1966 - «Լուսաբերը Լուսավանում» (Մ. Քոչարյան), դերերում՝ Դոնարա Մկրտչյան (Լուիզա), Գ. Ոսկյան (Ալթունի), Մելինե Համամջյան (Լուսաբեր), Կիմ Երիցյան (Մարկոս)
1966 - «Տաքուկ տեղ որոնողները» (Ի. Վազով), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1966 - «Սպիտակ հիվանդություն» (Կ. Չապեկ), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ, դերերում՝ Գեղամ Հարությունյան (պրն. Կրյուկ), Գարուշ Խաժակյան (պրոֆ. Սիգելիուս)
1967 - «Փողոցային վերջին շրջմոլիկը» (Ռ. Վիվիանի), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ, դերերում՝ Կարպ Խաչվանքյան (Անտոնիո Էսպոզիտո), Իվետա Բաբուրյան, Մայիս Կարագյոզյան, Կիմ Երիցյան, Սվետլանա Գրիգորյան
1967 - «Դուք սխալվել եք, Գարստեն» (Գ. Գասկիլ)
1967 - «Ֆիզիկոսներ» (Ֆր. Դյուրենմաթ), դերերում՝ Սոս Սարգսյան (Բեյթլեր), Իշխան Ղարիբյան (Էռնեստին), Մհեր Մկրտչյան (Մելբիուս), Խաչիկ Նազարեթյան (Լուկաս), Մարգո Մուրադյան
1968 - «Սոֆո» (Զ. Խալափյան)
1969 - «Սանիտա թաղամասի քաղաքագլուխը» (Էդ. դե Ֆիլիպո), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ, դերերում՝ Գուրգեն Ջանիբեկյան (Բարականո), Գեղամ Հարությունյան (Բժիշկ Ֆաբիո), Շահում Ղազարյան (Պասկուալե Օ՛Նազոնե), Եվա Մանվելյան (Իմակոլատտա), Գ. Ասլանյան (Օ՛Կուոցցո), Գուրգեն Հակոբյան (Սանտանելլո), Ա. Թորգոմյան (Օ՛Նայտ)
1970 - «Միջնորդ տեր պապան» (Երվանդ Օտյան), Կիմ Արզումանյանի բեմականացմամբ, դերերում՝ Գուրգեն Հակոբյան (Տեր Բարսեղ), Մայիս Կարագյոզյան (Մարտիկ աղա), Գեղամ Հարությունյան (Սահակ էֆենդի), Վարդուհի Վարդերեսյան (Փեփրոն հանըմ), Մելինե Համամջյան (Նեմզար հանըմ), Թագուհի Հակոբյան (Թագուկ հանըմ), Ժ. Գևորգյան (Նվարդ), Սվետլանա Հովհաննիսյան (Զարուհի), Վրեժ Հակոբյան (Էդվարդ), Հենրի Ասլանյան (ծառա)
1971 - «Ամիրյանների ընտանիքը» (Ստ. Զորյան), Կիմ Արզումանյանի բեմականացմամբ
1972 - «Ամանորյա արկածներ» (Գ. Տեր-Գրիգորյան)
1975 - «Բացե՛ք ձեր աչքերը» (Ա. Քալանթարյան), մաս 1, դերասաններ՝ Էլլադա Վարդանյան (Ժենեվևա-Հայարփի), Խաչիկ Նազարեթյան (Ժակ-Հովսեփ), Դոնարա Մկրտչյան (Մարի), Մետաքսյա Սիմոնյան (Զարուհի), Իշխան Ղարիբյան (Նկարիչ Բյուզանդ), Հովիկ Վանյան (Գևորգ), Եվգենյա (Ժենյա) Մկրտումյան (Սոնա), Զավեն Աբրահամյան (Ստեփան)
1976 - «Մի սիրո պատմություն» (Է. Ռաձինսկի)
1977 - «Պանի Դուլսկայի բարոյախոսությունը» (Գ. Զապոլսկայա), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1977 - «Ապտակ» (Ս. Միխալկով), դերասաններ՝ Սյուզան Դադյան, Մայիս Կարագյոզյան
1978 - «Բացե՛ք ձեր աչքերը» (Ա. Քալանթարյան), մաս 2, դերերում՝ Վարդուհի Վարդերեսյան (մադամ Միմի) , Խաչիկ Նազարեթյան (Ժակ-Հովսեփ), Էլլադա Վարդանյան (Ժենեվևա-Հայարփի), Դոնարա Մկրտչյան (Մարի), Ռաֆայել Քոթանջյան (Դիեգո Ռոդրիգես), Գևորգ Չեփչյան (Մանվել), Հովհաննես Ավագյան (քեռի Ասատուր), Իվետա Բաբուրյան (մադամ Տիբո), Գուրգեն Արզումանյան (Միշել), Քաջիկ Պետրոսյան (Պոտոսյան), Մկրտիչ Մխիթարյան (նավաստի)
1978 - «Փորձադաշտ» (Ն. Զարյան), դերերում՝ Թադևոս (Թաթիկ) Սարյան (Բալաբեկ), Արուս Ասրյան (Ջուլիետա)
1978 - «Լուիջիի սիրտը» (Իվ. Բուկովչան), դերերում՝ Ռաֆայել Քոթանջյան (Լուիջի)
1978 - «Եթե ...» (Ս. Ալյոշին)
1979 - «Բարոյազուրկ պատմություն» (Է. Բրագինսկի, Է. Ռյազանով), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1979 - «Քավարան» (Ա. Քալանթարյան)
1979 - «Աշնանային կատակներ» (Ա. Քալանթարյան), դերերում՝ Ռաֆայել Քոթանջյան, Ստեփան Հարությունյան, Արծրուն Մանուկյան, Նորայր Գևորգյան, Դոնարա Մկրտչյան
1980 - «Իմ տունը քո տունն է» (Ա. Քալանթարյան)

Թատրոն

Պատանի հանդիսատեսի թատրոն

1950 - «Հասունության վկայական» (Լ. Գերասկինա)
1961 - «Շռայլ երեկո» (Վ. Բլաժեկ), դերերում՝ Էդգար Էլբակյան (Կարել), Հ. Բաբաջանյան (տատիկ)
1976 - «Վիտկա Մագելան» (Վ. Նեստայկո), արժանացել է ԽՍՀՄ մշակույթի նախարարության մրցանակին, դերերում՝ Գայանե Մկրտչյան (Նինա), Հարություն Ջինանյան (Վիտկա)
1980 - «Հինգ րոպե ճշմարտություն» (Ա. Արաքսմանյան), արժանացել է Հայաստանի մշակույթի նախարարության և Թատերական ընկերության մրցանակին, դերերում՝ Փ. Կոզակյան, Ա. Ղազարյան, Սուսաննա Չալոյան (Թինա), Վասպուր Հակոբյան (Զորիկ)

Սունդուկյանի անվան ակադեմիական թատրոն

1953 - «Սերը լուսաբացին» (Յա. Գալան)
1955 - «Խաչատուր Աբովյան» (Հ. Մուրադյան), Լևոն Քալանթարի հետ
1956 - «Մի խուլ նրբանցքում» (Ա. Մովզոն), դերերում՝ Բաբկեն Ներսիսյան (Իվան Զարուդնի), Գեղամ Հարությունյան (Պյոտր Զարուդնի)
1971 - «Երեկոյից մինչև կեսօր» (Վ․Ս․ Ռոզով), դերերում՝ Մետաքսյա Սիմոնյան, Սոս Սարգսյան
1972 - «Մադամ Սան-ժեն» (Վ․ Սարդու, Է․ Մորո), դերերում՝ Մետաքսյա Սիմոնյան (Կատրին Լեֆեվր), Բաբկեն Ներսիսյան (Նապոլեոն Բոնապարտ), Արմեն Խոստիկյան (Ֆուշե), Մ. Մանուկյան (Ժոզեֆ Լեֆեվր), Ա. Մանուկյան (Կոմս Նեյպեր)
1973 - «Հարսնացու հյուսիսից» (Ժ. Հարությունյան), դերերում՝ Ա. Մարության (Վասյա), Ռ. Ղևոնդյան (Արտակ), Եվգենյա (Ժենյա) Ավետիսյան (Վալյա), Դ. Մալյան, Թաթուլ Դիլաքյան, Ս. Ավետիսյան, Վարդուհի Վարդերեսյան, Ա. Եղյան, Վ. Մարգունի

Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի թատրոն

1963 - «Ես, իմ հարսնացուն և ...» (Ա. Սումարոկով), դերերում՝ Կիմ Երիցյան, Իզաբելլա Դանզաս, Հայկ Դանզաս, Մելինե Համամջյան
1964 - «Իմ սիրելի Ժորժ» (Գ. Տեր-Գրիգորյան)
1996 - «Խելահեղ օր» (Ա. Աղասարյան)
1999 - «Քնքուշ սրտից պատուհաս» (Վլ. Սոլոգուբ), դերերում՝ Արամ Հովհաննիսյան (Ալեքսանդր), Կարինե Բուռնազյան (Դարյա Սիմյոնովնա)

Գեղարվեստաթատերական ինստիտուտ

1965 - «Չեմ վճարի» (Էդ. դե Ֆիլիպո), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1966 - «Կատակերգության արվեստը» (Էդ. դե Ֆիլիպո), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1970, 1978, 1991 - «Էլի մեկ զոհ» (Գ. Սունդուկյան), 1970-դերերում՝ Հովիկ Վանյան (Միքայել), Ժասմեն Գևորգյան (Անանի)
1971 - «Երկու վերոնացի» (Վ. Շեքսպիր), դերերում՝ Ժասմեն Գևորգյան (Ջուլյա)
1971 - «Իրկուտսկյան պատմություն» (Ա. Արբուզով)
1975 - «Ախ, այդ դռները» (Մ. Ֆերմո), դերերում՝ Հասմիկ Տեր-Կարապետյան (Դանիելա), Հրանտ Սարգսյան, Է. Գասպարյան, Թ. Հովհաննիսյան (Ալիս), Մ. Գրիգորյան, Գ. Սարգսյան (Դոմինիկա), Արմեն Էլբակյան (Ֆրանսուա), Կ. Ասմարյան (Պինկի)
1975 - «Քանդած օջախ» (Գ. Սունդուկյան), դերերում՝ Արմեն Էլբակյան (Գիժ Մոզի)
1978 - «Պաղտասար աղբար» (Հ. Պարոնյան)
1978 - «Տապը» (Բ. Կրոնին)
1979 - «Դաժան խաղեր» (Ա. Արբուզով)
1983 - «Սխալների կոմեդիան» (Վ. Շեքսպիր)
1986 - «Մանրապատումներ» (Հ. Պարոնյան)
1986 - «Բեռնարդա Ալբայի տունը» (Գ. Լորկա)
1986 - «Կարմիր գլխարկը» (Շ. Պերրո)
1987 - «Ժամանակակից սպանություն» (Ա. Քալանթարյան)
1995 - «Քնքուշ սրտից պատուհաս» (Վլ. Սոլոգուբ), դերերում՝ Արամ Հովհաննիսյան (Ալեքսանդր)

Այլ պիեսներ Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ

1973 - «Լիսաբոնյան վինահարը» (Է. Սկրիբ)
1975 - «Երբ սոխակներն են երգում» (Վ. Եժով)

Կիմ Արզումանյանի այլ բեմականացումները

1967 - «Մուսա լեռան 40 օրը» (Ֆ. Վերֆել)
1972 - «Հացավան» (Ն. Զարյան)

Ռադիոբեմադրություններ

1951 - «Առաջին դասարանցին» (Ե. Շվարց)
1951 - «Արմենուհի» (Ն. Զարյան)
1951 - «Տերն ու ծառան» (Հ. Թումանյան)
1952 - «Վեհապանծ օրեր» (Ն. Վիրտա)
1952 - «Արջը» (Ա. Չեխով), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1952 - «Ամերիկայի ձայն» (Բ. Լավրենև)
1952 - «Խաղաղության զանգ» (Գ. Սարյան)
1952 - «Ժյուլի Կյուրի» (Ա. Խրաբրովիտսկի)
1952 - «Դրախտի երեխաները» (Ի. Կալման)
1952 - «Տորք Անգեղ» (Ղ. Աղայան)
1953 - «Լեռնային հեքիաթ» (Գ. Գուլին)
1953 - «Պատմություն իսկական մարդու մասին» (Բ. Պոլևոյ), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1953 - «Առա՛ջ, խիզախներ» (Մ. Կուզնեցով)
1954 - «Անահիտ» (Ղ. Աղայան)
1955 - «Խաչատուր Աբովյան» (Հ. Մուրադյան)
1956 - «Նոր ներկայացուցիչը» (Հ. Յաղջյան)
1956 - «Գառնուկ ախպեր» (Հ. Թումանյան)
1956 - «Թմբկահարի ճակատագիրը» (Ա. Գայդար)
1957 - «Առաջին երգը» (Է. Ռաձինսկի)
1957 - «Հազարան բլբուլ» (Սերինե)
1958 - «Կախարդական վրձնի հեքիաթը» (Յու. Վիտկովիչ)
1958 - «Վասիլի Տյորկին» (Ա. Տվարդովսկի)
1959 - «Կիկոս» (Մ. Դարբինյան)
1962 - «Քանդած օջախ» (Գ. Սունդուկյան)
1966 - «Տաքուկ տեղ որոնողները» (Ի. Վազով), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1969 - «Ֆիզիկոսներ» (Ֆր. Դյուրենմաթ)
1970 - «Սանիտա թաղամասի քաղաքագլուխը» (Էդ. դե Ֆիլիպո), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1973 - «Մադամ Սան-ժեն» (Վ․ Սարդու, Է․ Մորո)
1974 - «Հարսնացու հյուսիսից» (Ժ. Հարությունյան)
1976 - «Բացե՛ք ձեր աչքերը» (Ա. Քալանթարյան)
1977 - «Վիտկա Մագելան» (Վ. Նեստայկո)
1978 - «Ապտակ» (Ս. Միխալկով), Կիմ Արզումանյանի թարգմանությամբ
1978 - «Լուիջիի սիրտը» (Իվ. Բուկովչան)
1980 - «Հինգ րոպե ճշմարտություն» (Ա. Արաքսմանյան)

Պարգևներ

ՀԽՍՀ վաստակավոր արտիստ, 1964
ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ, 1967
Մովսես Խորենացի մեդալ, 2001

Գրականություն

Սյուզաննա Մուրադյան, «Վառվող կենսագրություն», Զանգակ-97, 2004

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1. — էջ 371—372.

Արտաքին հղումներ

Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կիմ Արզումանյան» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 49)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 ^1,4 ^1,5 ^1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[_1c86c7452c3f3274-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 1. — էջ 371—372.

[1]

[2]