Jump to content

Վահան Ղազարյան (ակադեմիկոս)

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Վահան Ղազարյան (այլ կիրառումներ)
Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Ղազարյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Վահան Ղազարյան
Ծնվել էհունվարի 1 (14), 1918[1][2]
Խնձորեսկ, Զանգեզուրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ[1][2]
Մահացել էօգոստոսի 9, 2002(2002-08-09) (84 տարեկան)
Երևան, Հայաստան
ԳերեզմանԹոխմախի գերեզմանատուն
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Ազգությունհայ
Մասնագիտությունֆիտոֆիզիոլոգ և համալսարանի դասախոս
Հաստատություն(ներ)Հայկական պետական մանկավարժական համալսարան[1], Բուսաբանության ինստիտուտ[1][2] և Երևանի պետական համալսարան[1]
ԱնդամակցությունՀՀ ԳԱԱ[1]
Ալմա մատերԵրևանի պետական համալսարան (1941)[1]
Կոչումպրոֆեսոր[1][2] և ակադեմիկոս[1][2]
Գիտական աստիճանկենսաբանական գիտությունների դոկտոր[1] (1951)
Պարգևներ
Հայրենական պատերազմի շքանշան «Խիզախության համար» մեդալ (ԽՍՀՄ) և «1941-1945 թթ. Հայրենական մեծ պատերազմում Գերմանիայի դեմ տարած հաղթանակի համար» մեդալ
ԿուսակցությունԽՄԿԿ[1]

Վահան Հովսեփի Ղազարյան (հունվարի 1 (14), 1918[1][2], Խնձորեսկ, Զանգեզուրի գավառ, Ելիզավետպոլի նահանգ[1][2] - օգոստոսի 9, 2002(2002-08-09), Երևան, Հայաստան), հայ բուսաբան, կենսաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր (1951), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս (1974)[3]։

Կենսագրություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]

Վահան Ղազարյանը ծնվել է Սյունիքի մարզի Խնձորեսկ գյուղում։ Ավարտել է Գորիսի մանկավարժական տեխնիկումը, եղել է Քարահունջ գյուղի միջնակարգ դպրոցի ուսուցիչ։ 1936-1941 թվականներին սովորել է Երևանի պետական համալսարանի կենսաբանության ֆակուլտետում։

1941 թվականին զորակոչվել է բանակ, սովորել Թբիլիսիի հրետանային ուսումնարանում, ստացել լեյտենանտի կոչում և մասնակցել Ղրիմի պաշտպանության մարտերին։ Վիրավորվել է 1942 թվականին և ազատվել ծառայությունից, նշանակվել Երևանի 17-րդ հատուկ հրետանային դպրոցում դասատու, միաժամանակ սովորել Երևանի պետական համալսարանի ասպիրանտուրայում[4]։

1946 թվականին եղել է ՀՀ ԳԱԱ բուսաբանության ինստիտուտի բույսերի ֆիզիոլոգիայի լաբորատորիայի վարիչ, 1949-1988 թվականներին՝ տնօրեն, 1988 թվականից գիտական խորհրդատու, 1970-1992 թվականներին՝ ՀՀ ԳԱԱ կենսաբանության գիտական բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղար, 1970-1994 թվականներին՝ նախագահության անդամ, 1994-2002 թվականներին՝ բուսաբանության ինստիտուտի պատվավոր տնօրեն։

Գիտական գործունեություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վահան Ղազարյանին նվիրված հուշատախտակ Երևանի բուսաբանական այգում
Վահան Ղազարյանին նվիրված հուշատախտակ Երևանում

Գիտական հետազոտությունները վերաբերում են բույսերի ֆիզիոլոգիային, բարձրակարգ բույսերի անհատական զարգացման և ծերացման հիմնահարցերին, բույսերի կենսագործունեության ակտիվացման, ցածրաբուն անտառների աճման և արդյունավետության վաղաժամ անկման պրոցեսների պարզաբանման օրինաչափություններին[5]։

Մատենագիտություն

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  • Ծրագիր «Բույսերի ֆիզիոլոգիա միկրոբիոլոգիայի հիմունքներով» դասընթացի, 1949 (խմբագիր՝ Վ. Ղազարյան)
  • Բուսաբանություն։ Բջիջ, 1971 (խմբագիր՝ Վահան Ղազարյան)
  • Стдийность развития и старения однолетних растений (Միամյա բույսերի զարգացման և ծերացման ստադիականությունը), 1952. т.л. (Ваган Осипович Казарян)
  • Вопросы индивидуального развития растений : (Труды ботанического института) N 20, 1977 : т.л. (В.О. Казарян)
  • XX научная сессия по адаптации растений, посвященная 50-летию Ботанического сада АН Армянской ССР 22 - 25 октября : ( Тез. докл. ), Ереван: АН АрмССР, 1984
  • Доклады Ереванского симпозиума по онтогенезу высших растений, Ереван: АН АрмССР, 1966
  • Физиологические аспекты эволюции от древесных к травам, Ленинград: Наука. Ленингр. отд-ние, 1990
  • Никотиновые алкалоиды растений, Ереван: АН АрмССР, 1974[6]
  • Հոդվածների մատենագիտություն[7]։

Ծանոթագրություններ

[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. ԽուդավերդյանՀայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.)Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
  3. «ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի իսկական անդամներ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 28-ին.
  4. Վահան Հովսեփի Ղազարյան
  5. Հայկական համառոտ հանրագիտարան, 1999։ Հ. 3.
  6. «ՀՀ ԳԱԱ հիմնարար գիտական գրադարանի էլ․ քարտարան- Վահան Ղազարյան». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 28-ին.
  7. «ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոսների կենսամատենագիտություններ». Վերցված է 2023 թ․ հունիսի 8-ին.
Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վահան Ղազարյան (ակադեմիկոս)» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 7, էջ 22