Champenois
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mofers. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
't Champenois is 'n oïl-spraok die gekaldj wuuert inne vreugere Franse regio Champagne-Ardenne ('t weste van de Grand Est, mit de departeminte Ardennes, Aube, Marne en Haute-Marne) en in ein Belzje gemèndje: Vresse-sur-Semois, in 't zuje vanne pervinsie Name. Zoeawaal Frankriek es 't Waolelandj erkinnen 't es 'n regionaal spraok. De spraok wuuert bedreig in zie doorbestaon. De spraok is verneump nao de aw provincie Champagne.
Grammatica
[bewirk | brón bewèrke]De dialekte van 't Champenois höbben e deil eige biezunjerheje, in versjeie vörm en maote.
- 't Bestump lidwaord
Väöl dialekte höbben 't inkelveljig mannelik lidwaord behaje mit 'n wiejer nao achter gelaegen of mieë geslaoten oetspraok, juus wie inne Middelieëwe. Kónkrieët wiltj det zègke de me vörm wie lo of lou vindj veur le in 't Standerdfrans: lo pus grand village "'t grótter dörp en lou vieux langaige champaignat "de aaj spraok Champenois".
Wiejer kump de vorm el of eul ouch väöl veur.
- 't Veurnaamwaord "lou" of "lo"
't Lidwaord lo of lou kump ouch veur es e veurnaamwaord in 't Champenois: je lo vois, lou faites taire! "Ich zeen 'm; laot dem zwiege!"
- De gebejendje wies in 't Champenois
De gebejendje wies of d'n imperatief kan m'n op twieë menere vörmen in 't Champenois. Me zaet zoeawaal montrez-lou-moi wie lou me montrez "Laot mich det zeen." en taisez-vous! of vous taisez! "Zwieg; bön stil!"
- Óntkinning
't Champenois haet get vörm vanne aaj óntkinninge behajen oete Middelieëwe, mer ouch zelf vernujinge doorgeveurd:
- ne ... mie, wie in je ne sais mie "ich kin neet": 'ne väöl-veurkómmendje vorm;
- ne ...-me, wie in je ne suis-me "ich bön neet": -me is 'nen ónbetuuendje vorm van mie dae gebroek wuuert es 'n óntkinning nao wirkwäördsvörm die oetgaon op 'nen aope lèttergreep (oetgespraoke sónger mitklinker);
- ne ... mais, wie in je n'ai mais fait çou "det höb ich nannoeatj gedaon.
Waordesjat
[bewirk | brón bewèrke]- mout of moult: "hieël", "väöl". Dit biewaord, det in 't Standerdfrans nimmieë gebroek wuuert, is nag ummer hieël laevetig gebleven inne Champagne: il pleut moult "'t raengert väöl", j'étois moult aise "ich veuldje mich hieël gemekkelik", il n'y a-me moult longtemps que je vous sers "'t is allang haer det ich uch gedeendj höb".
- tout-là "noe".
Väöl van dees wäörd waeren ouch gebroek in 't Frans zoeawie det inne regio gespraoke wuuert.
Dit artikel is e sjtumpke. De kans Wikipedia helpe door 't aan te völle