Janus
| Janus Saturne X | |
 Vista de Janus per Cassini lo 25 de setembre de 2006, per delà los nivols de Saturne. | |
| Type | Satellit natural de Saturne |
|---|---|
| Caracteristicas orbitalas (Époque J2000.0) | |
| Semiaxe major | 151 500 km |
| Excentricitat | 0,007 3 |
| Periòde de revolucion | 0,695 d |
| Inclinason | 0,165° |
| Caractéristicas fisicas | |
| Dimensions | 194 × 190 × 154 km |
| Massa | 1,92 × 1018 kg |
| Massa volumica mejana | 0,66 × 103 kg/m3 |
| Gravitat de susfàcia | 0,015 m/s2 |
| Periòde de rotacion | - d (synchrone) |
| Magnitud aparenta | 14,4 |
| Albedo mejan | 0,6 |
| Temperatura de susfàcia | ? K |
| Caractéristicas de l'atmosfèri | |
| Pression atmosferica | Pas cap d'atmosfèri |
| Descovèrta | |
| Descobraire | Audouin Dollfus |
| Data de la descoberta | |
| Deignacion(s) | |
| Designacion(s) provisori(s) | S/1966 S 2 |
modifier 
| |
Janus es un satellit natural de Saturne. Coma Janus e Epimetèu partejan practicament la meteissa orbita, la confusion regnèt bèl temps sus las lors caracteristicas orbitalas; es evidentament impossible de reconciliar las observacions de dos còrs distints en una sola orbita.
Descobèrta
[modificar | Modificar lo còdi]La descobèrta de Janus es atribuïda al primièr observador, Audouin Dollfus, lo 15 de decembre de 1966 (designacion temporària S/1966 S 2). De per abans, Jean Texereau aviá fotografiat Janus lo 29 d'octobre de 1966 sens se'n mainar (IAUC 1995). Lo 18 de decembre, Ricard L. Walker faguèt una observacion similara qu'es ara atribuïda a Epimetèu. Dotze ans mai tard, en octobre de 1978, Stephen M. Larson e John W. Fountain an realizat que las observacions de 1966 correspondián a dos objèctes distincts (Janus e Epimetèu) partejant la meteissa orbita. Janus foguèt tanben observat per la sonda Pioneer 11 durant son passatge saturnenc lo 1èr de setembre de 1979: tres comptadors de particulas energeticas observèron l'ombra (S/1979 S 2, Tom Gehrels e James A. van Allen, IAUC 3417). Janus foguèt observat per Dan Pascu lo 19 de febrièr de 1980 (S/1980 S 1, IAUC 3454), puèi per John W. Fountain, Stephen M. Larson, Harold J. Reitsema e Bradford A. Smith, lo 23 (S/1980 S 2, IAUC 3456). La sonda Voyager 1 confirmèt definitivament son existéncia lo 1èr de març de 1980. Totas aquelas personas partejan doncas, a de grases divèrses, lo títol de descobreires de Janus.
Orbita
[modificar | Modificar lo còdi]Janus parteja la meteissa orbita qu'Epimetèu, que son de satellits "co-orbitals". De fach, las orbitas de Janus e d'Epimetèu son pas distantas que de mai o mens 50 km km e, vist lors dimensions passan los 100 km de larg, poirián doncas passar una a costat de l'autra sens se tocar. Epimetèu e Janus poirián venir d'un meteis objècte que se seriá devesit en dos, mas aquela separacion seriá alara fòrça anciana. Totes los quatre ans aperaquí, se sarran una de l'autra e « escàmbian » alara las lors orbitas: lo mai interior ven lo mai exterior, e reciprocament. La luna interiora reganta la luna exteriora per darrièr e son atraccion gravitacionala ralentís aquela darrièra que « tomba » alara sus l' orbita interiora, mentre que la luna interiora es accelerada per l'atraccion de la luna exteriora e « monta » doncas sus l' orbita exteriora. Lo procès d'escambi de moment cinetic fa qu'en realitat Janus e Epimetèu se sarran pas jamai de mens de 15 000 mai o mens una de l'autra. L'escambi d'orbita subrevengut en genièr de 2006 es estat fotografiat per la sonda Cassini[1]. Los darrièr escambis d'orbita entre las doas aguèron luòc en 2018 e en 2022.
Lo rai orbital indicat aquí èra valid lo 1èr de julhet de 1981.
Es lo sol exemple conegut de lunas co-orbitalas dins lo sistèma solar.
Susfàcia
[modificar | Modificar lo còdi]La susfàcia de Janus es cobèrta de cratèrs que maites an mai de 30 quilomètres de diamètre, mas presenta pauc d'autras estructuras de susfàcia. Se la comparan amb sas vesinas, sa susfàcia sembla mai anciana que non pas la de Prometèu mas mai recenta que non pas la de Pandòra. Essent donat sa densitat fòrça flaca e son albedo fòrça elevat, la màger part dels observadors supausan que s'agís d'un còrs fòrça porós amb fòrça glaç d'aiga.
Anèl
[modificar | Modificar lo còdi]La sonda Cassini a mes en evidéncia en 2006 la preséncia d'un fòrça flaca de un anèl de poscas al vesinatge de las orbitas de Janus e de Epimetèu, l'espandiment radiàl seriá de 5 000 mai o mens. Aquelas particulas provendrián dels impactes de meteòrs dintrant en collision amb la susfàcia de los dos còrs pichons.[2]
Topologia
[modificar | Modificar lo còdi]Cratèrs
[modificar | Modificar lo còdi]Los cratèrs de Janus (coma los de Epimetèu) fan referéncia a la legenda de Castor e Pollux :
| Cratèrs | Nomenat segon : |
|---|---|
| Castor | Castor |
| Idas | Idas |
| Lincèu | Lincèu |
| Febe | Febe (filha de Leucip) |
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi](en) Aqueste article es parcialament o en totalitat eissit d’una traduccion de l’article en anglés intitolat « Janus (moon) ».