ਕਥਕ

ਕਥਕ ਨਾਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦਾ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨਾਚ ਹੈ। ਕਥਕ ਕਹਿਣ ਨੂੰ ਕਥਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕੱਥਕ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਮਰੋੜ ਕੇ ਕਹਾਣੀ ਸੁਣਾਉਣਾ. ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕਥਕ ਕੁਸ਼ੀਲਾਵ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਕਥਕ ਰਾਜਸਥਾਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਨ੍ਰਿਤ ਰੂਪ ਹੈ. ਇਹ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ ਸ਼ੈਲੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਥਕ ਦਾ ਵਰਣਨ ਵੀ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੱਧਯੁਗੀ ਦੌਰ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਕਥਾ ਅਤੇ ਨ੍ਰਿਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ. ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਯੁੱਗ ਵਿਚ, ਇਹ ਵੀ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ. ਇਸ ਸਮੇਂ, ਬਿਰਜੂ ਮਹਾਰਾਜ ਇਸਦੇ ਮਹਾਨ ਲੈਕਚਰਾਰ ਰਹੇ ਹਨ. ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨਾਚ ਇਸ ਸ਼ੈਲੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹਨ। thumb|250x250px|ਕਥਕ right|thumb|198x198px| ਭਾਰਤੀ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਵਿੱਚ ਕਥਕ ਨਾਚ ਇਹ ਨਾਚ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਸਾਧਨ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਚ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਘਰ ਹਨ.।ਕਛਵਾ ਦੇ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੀ ਰਾਜ ਸਭਾ ਵਿਚ, ਜੈਪੁਰ ਘਰ ਦਾ ਜਨਮ ਹੋਇਆ, ਅਵਧ ਦੇ ਨਵਾਬ ਦਾ ਜਨਮ ਦੇ ਘਰ ਅਤੇ ਵਾਰਾਣਸੀ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਵਾਰਾਣਸੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ। ਇਥੇ ਇੱਕ ਘੱਟ ਮਸ਼ਹੂਰ 'ਰਾਏਗੜ ਘਰਾਨਾ' ਵੀ ਇਸ ਦੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਕਥਾਕਾ ਨਾਚ ਦੇ ਕੁਝ ਤੱਤਾਂ ਨਾਲ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣਿਕ ਕਥਾਵਾਂ ਤੋਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਂਦੇ ਸਨ।ਕਥਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਖ਼ਾਨਦਾਨੀ ਸੀ. ਇਹ ਨਾਚ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦਰ ਪੀੜ੍ਹੀ ਉਭਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ. ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ।ਅਜਿਹੇ ਸਾਹਿਤਕ ਹਵਾਲੇ ਮਿਥਿਲਾ ਦੇ ਕਮਲੇਸ਼ਵਰ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ।
ਤੇਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਇਹ ਨਾਚ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਤ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਉਭਰਿਆ ਸੀ। ਮੀਮੋਨਿਕ ਅੱਖਰਾਂ ਅਤੇ ਗੀਤਾਂ ਲਈ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵੀ ਵਿਕਸਤ ਹੋਈਆਂ. ਭਗਤੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸਮੇਂ. ਸਲੀਲਾ ਦਾ ਕਥਕ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਕਥਾਵਾਚਕ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਗਏ. ਕਥਕ ਨੂੰ ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ. ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਵਰੰਦਾਵਨ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਧਰਤੀ ਵਿਚ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਲੀਲਾ (ਕ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਦਾ ਬਚਪਨ) ਦੇ ਕਾਰਨਾਮੇ ਅਤੇ ਕਹਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਤੌਰ ਤੇ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ. ਇਸ ਸਮੇਂ, ਨ੍ਰਿਤ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਤੋਂ ਦੂਰ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਲੋਕ ਤੱਤ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਫਾਰਸੀ ਡਾਂਸਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਧੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਚ ਕਾਰਨ ਮੁਚੱਲ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਨ੍ਰਿਤ ਹੋਰ ਵੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ. ਪੈਰਾਂ 'ਤੇ 150 ਗਿੱਟੇ ਦੀਆਂ ਘੰਟੀਆਂ ਪਹਿਨਣ ਨਾਲ ਪੌੜੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਤਾਲ ਦਾ ਕੰਮ ਦਿਖਾਇਆ. ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਦੌਰ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ. ਇਸ ਨਾਚ ਨੇ ਲਚਕਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ. ਇਸ ਨਾਚ ਵਿੱਚ ਤਬਲਾ ਅਤੇ ਪੱਖਵਾਜ ਪੁਜਾਰੀ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਨਾਚ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਨਾਲ ਬਦਲਾਅ ਲੈ ਆਇਆ।

ਨਾਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ

ਨ੍ਰਿਤਾ: ਵੰਦਨਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਥੱਟ, ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਜਿੱਥੇ ਡਾਂਸਰ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਪੋਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿਖਰ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਹੈ।
ਅਮਦ, ਭਾਵ 'ਪ੍ਰਵੇਸ਼', ਜੋ ਤਾਲ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਹੈ।
ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਸਲਾਮ ਸਲਾਮ ਹੈ।
ਕਵਿਤਾ, ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਅਰਥ, ਨਾਚ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਪਧਾਨ, ਇੱਕ ਨਾਚ ਜਿੱਥੇ ਸਿਰਫ ਤਬਲਾ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪਖਵਾਜ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਰਮੇਲੂ, ਇੱਕ ਬੋਲ ਜਾਂ ਰਚਨਾ ਜਿਥੇ ਕੁਦਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਸੁੰਦਰ ਹਰਕਤਾਂ ਇੱਥੇ ਦਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।
ਲੜਿਆ ਹੋਇਆ, ਭਾਸ਼ਣ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ, ਭਾਸ਼ਣ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ।
ਤੀਜੀ, ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਜਿੱਥੇ ਤਤਾਰਾ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਨਾਟਕੀ endsੰਗ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਡਾਂਸ: ਭਾਵਾ ਨੂੰ ਮੌਖਿਕ ਟੁਕੜੇ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ. ਅਭਿਨੈ ਦੀ ਇਸ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਮੁਗਲ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ. ਇਸ ਕਰਕੇ, ਇਹ ਮਹਿਫਿਲ ਜਾਂ ਦਰਬਾਰ ਲਈ ਵਧੇਰੇ suitedੁਕਵਾਂ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਦਰਸ਼ਕ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਡਾਂਸਰ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਸੂਖਮਤਾ ਨੂੰ ਵੇਖ ਸਕਣ. ਥੁਮਰੀ ਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚਿਹਰੇ, ਅਭਿਨੈ ਅਤੇ ਹੱਥ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਘਰਾਨਾ

ਲਖਣੁਓ ਘਰਾਨਾ

ਇਹ ਅਵਧ ਦੇ ਨਵਾਬ ਵਾਜਿਦ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ. ਆਗਰਾ ਸ਼ੈਲੀ ਕਥਕ ਨਾਚ ਵਿੱਚ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਕੁਦਰਤੀ ਸੰਤੁਲਨ ਹੈ. ਇੱਥੇ ਕਲਾਤਮਕ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਥੁਮਰੀ ਆਦਿ ਅਭਿਨੈ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਹੋਰਿਸ (ਲੇਕਸਿਕ ਅਦਾਕਾਰੀ) ਅਤੇ ਆਸ਼ੂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ. ਇਸ ਸਮੇਂ, ਪੰਡਿਤ ਬਿਰਜੂ ਮਹਾਰਾਜ (ਅਚਨ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਪੁੱਤਰ) ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

ਜੈਪੁਰ ਘਰਾਨਾ

ਇਹ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਕਛਵਾ ਰਾਜੇ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ. ਡਾਂਸ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਤਕਨੀਕੀ ਪਹਿਲੂ ਇੱਥੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਕਾਰੀਗਰਾਂ, ਵੱਖ ਵੱਖ ਤਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚੱਕਰ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ. ਇਥੇ ਪੰਦਰਵਾੜੇ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ. ਇਹ ਕੱਥਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਘਰ ਹੈ.

ਬਨਾਰਸ ਘਰਾਨਾ

ਜਾਨਕੀ ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਇਸ ਘਰ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕੀਤੀ ਸੀ. ਇੱਥੇ ਐਨਟੀਵੀ ਅਤੇ ਪਕਵਾਜ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਰਤੋਂ ਹੈ (ਇਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਰਸਨ ਯੰਤਰ ਜੋ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ) ਤਬਲਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ. ਇਥੇ ਕਲਾ ਅਤੇ ਕਲਾ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਹੈ. ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਦੌਰ ਦੋਵੇਂ ਸੱਜੇ ਅਤੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸਿਓਂ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਰਾਇਗੜ ਘਰਾਨਾ

ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਚੱਕਰਧਾਰ ਸਿੰਘ ਇਸ ਘਰ ਦੀ ਸਾਖ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਟਾਈਲ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪਿਛੋਕੜ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸੰਗਮ ਅਤੇ ਤਬਲਾ ਰਚਨਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਮਾਹੌਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ. ਪੰਡਿਤ ਕਾਰਤਿਕ ਰਾਮ, ਪੰਡਿਤ ਫ਼ਿਰਤੂ ਮਹਾਰਾਜ, ਪੰਡਿਤ ਕਲਿਆਣਦਾਸ ਮਹਾਤ, ਪੰਡਿਤ ਬਰਮਨਲਕ ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਚਕ ਹਨ।

ਹਵਾਲੇ

ਕੋਠਾਰੀ, ਸੁਨੀਲ (1989) ਕਥਕ: ਇੰਡੀਅਨ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸ ਆਰਟ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ.
ਕਿੱਪੇਨ, ਜੇਮਜ਼ ਅਤੇ ਬੇਲ, ਐਂਡਰੇਨ ਲਖਨ Kat ਕਥਕ ਡਾਂਸ Archived 2006-06-15 at the Wayback Machine., ਬਾਂਸੂਰੀ, ਭਾਗ 13, 1996
ਪੰ. ਬਿਰਜੂ ਮਹਾਰਾਜ (2002) ਅੰਗ ਕਾਵਿਆ : ਕਥਕ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਹਰ-ਆਨੰਦ ਵਿਚ ਹੱਥਾਂ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਅਤੇ ਪੈਰਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਾਮੀਆਂ ਦਾ ਨਾਮ, ਤਸਵੀਰਾਂ, ਆਈਐਸਬੀਐਨ 81-241-0861-7 .
ਰੇਜੀਨਲਡ ਮੈਸੀ (1999) ਭਾਰਤ ਦਾ ਕਥਕ ਡਾਂਸ - ਅਤੀਤ, ਵਰਤਮਾਨ, ਭਵਿੱਖ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਅਭਿਨਵ, ਆਈਐਸਬੀਐਨ 81-7017-374-4
ਭਾਰਤੀ ਗੁਪਤਾ (2004) ਕੱਥਕ ਸਾਗਰ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਰਾਧਾ ਪੱਬ., ਆਈਐਸਬੀਐਨ 81-7487-343-0
ਸੁਸ਼ੀਲ ਕੁਮਾਰ ਸਕਸੈਨਾ (2006) ਸਵਿੰਗਿੰਗ ਸਿਲੈਲੇਬਲਜ਼ ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਕਥਕ ਡਾਂਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਹੋਪ ਇੰਡੀਆ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, ਆਈਐਸਬੀਐਨ 81-7871-088-9

ਬਾਹਰੀ

Artindia.net ਤੋਂ ਕਥਕ, ਕਥਕ ਕਲਾਕਾਰਾਂ, ਗੁਰੂਆਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ.
ਕੱਥਕ, ਇੰਡੀਆ ਐਨ ਕਲਾਸੀਕਲ ਡਾਂਸ ਆਰਟ (ਗੂਗਲ ਬੁੱਕ)
ਗੌਰੀ ਜੋਗ - ਹਰ ਉਹ ਚੀਜ਼ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕਥਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਨਾਚਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹੋ
ਪੰਡਿਤ ਬਿਰਜੂ ਮਹਾਰਾਜ Archived 2007-06-10 at the Wayback Machine.
ਪਦਮਸ਼੍ਰੀ ਕੁਮੁਦਿਨੀ ਲਖੀਆ Archived 2007-02-05 at the Wayback Machine.
ਪੰਡਿਤ ਚਿੱਤਰੇਸ਼ ਦਾਸ
ਜਾਨਕੀ ਪਤ੍ਰਿਕ / ਕਥਕ ਸ਼ਾਮਲ
ਰਚਨਾ ਰਾਮਿਆ ਅਗਰਵਾਲ
ਨਜਮਾ ਅਯਸ਼ਾਹ Archived 2007-02-05 at the Wayback Machine.
"Kathak maestro Birju Maharaj on top Indian dancers". Archived from the original on 2009-11-26. Retrieved 2020-05-27. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
ਮਨੀਸ਼ਾ ਗੁਲਾਨੀ Archived 2017-06-26 at the Wayback Machine.
ਰੀਟਾ ਮੁਸਤਫੀ