Archimedes (krater księżycowy)
29°42′N 4°00′W/29,700000 -4,000000 Zdjęcie krateru wykonane w czasie misji Apollo 15 | |
| Ciało niebieskie | |
|---|---|
| Średnica krateru |
83 km |
| Głębokość krateru |
2,1 km |
| Źródło nazwy | |
Położenie na mapie Księżyca  | |
| 29°42′N 4°00′W/29,700000 -4,000000
| |
Archimedes – duży księżycowy krater uderzeniowy, leżący na wschodnim skraju Mare Imbrium. Na południe od krateru rozpościera się górzysty region Montes Archimedes. Za południowo-wschodnią krawędzią Archimedesa leży równina Palus Putredinis pokryta systemem rowów zwanych Rimae Archimedes, rozciągająca się na ponad 150 km. Na północ-północny zachód od krateru znajdują się Montes Spitzbergen, łańcuch szczytów na Mare Imbrium.
Na wschód od krateru Archimedes leży krater Autolykos. 13 września 1959 rozbiła się pomiędzy nimi Łuna 2. Był to pierwszy statek, który osiągnął powierzchnię Księżyca.
Na północny wschód od Archimedesa znajduje się wybitny krater Aristillus. Pokryta lawą równina pomiędzy Archimedesem, Aristillusem i Autolykosem tworzy Sinus Lunicus, zatokę Mare Imbrium. To morze księżycowe przecina dorsum ciągnące się od Archimedesa w kierunku północ-północny zachód.
Archimedes jest największym pod względem średnicy kraterem na Mare Imbrium. Jego pierścień ma znaczącą ścianę zewnętrzną, rozjaśnioną wyrzuconym materiałem skalnym i górną część tarasowo ukształtowanej ściany wewnętrznej, ale brakuje promieniście rozrzuconego materiału dookoła połączonego z młodszymi kraterami. Po południowo-wschodniej stronie krateru rozciąga się na 30 km trójkątny cypel.
We wnętrzu krateru nie ma centralnego szczytu, jest ono też zalane przez lawę. Nie ma tam znaczących formacji oprócz kilku niewielkich kraterów blisko obręczy. Leżą tam rozproszone wstęgi jasnego materiału, najprawdopodobniej naniesionego tam przez uderzenie, które stworzyło krater Autolykos.
Satelickie kratery
[edytuj | edytuj kod]Standardowo formacje te na mapach księżycowych oznacza się przez umieszczenie litery po tej stronie centralnego punktu krateru, która jest bliższa Archimedesowi.
| Archimedes | Szerokość | Długość | Średnica |
|---|---|---|---|
| C | 31,6° N | 1,5° W | 8 km |
| D | 32,2° N | 2,6° W | 5 km |
| E | 25,0° N | 7,2° W | 3 km |
| G | 29,1° N | 8,2° W | 3 km |
| H | 23,9° N | 7,0° W | 4 km |
| L | 25,0° N | 2,6° W | 4 km |
| M | 26,1° N | 3,2° W | 3 km |
| N | 24,1° N | 3,9° W | 3 km |
| P | 25,9° N | 2,5° W | 3 km |
| Q | 28,5° N | 2,4° W | 3 km |
| R | 26,0° N | 6,6° W | 4 km |
| S | 29,5° N | 2,7° W | 3 km |
| T | 30,3° N | 5,0° W | 3 km |
| U | 32,8° N | 1,9° W | 3 km |
| V | 32,9° N | 4,0° W | 3 km |
| W | 23,8° N | 6,2° W | 4 km |
| X | 31,0° N | 8,0° W | 2 km |
| Y | 29,9° N | 9,5° W | 2 km |
| Z | 26,8° N | 1,4° W | 2 km |
Następujące kratery otrzymały nazwy własne nadane przez MUA:
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Andersson, L. E.; Whitaker, E. A., (1982). NASA Catalogue of Lunar Nomenclature. NASA RP-1097.
- Blue, Jennifer (25 lipca 2007). "Gazetteer of Planetary Nomenclature". USGS. Dostęp 5.8.2007.
- Bussey, B.; Spudis, P. (2004). The Clementine Atlas of the Moon. New York: Cambridge University Press. ISBN 0-521-81528-2.
- Elijah E. Cocks, Who's Who on the Moon: A Biographical Dictionary of Lunar Nomenclature, Josiah C. Cocks, wyd. 1st ed, Greensboro: Tudor Publishers, 1995, ISBN 0-936389-27-3, OCLC 32468980.
- McDowell, Jonathan (15 lipca 2007). "Lunar Nomenclature". Jonathan's Space Report. Dostęp 24.10.2007.
- Menzel, D. H.; Minnaert, M.; Levin, B.; Dollfus, A.; Bell, B. (1971). "Report on Lunar Nomenclature by The Working Group of Commission 17 of the IAU". Space Science Reviews 12: 136.
- Moore, Patrick (2001). On the Moon. Sterling Publishing Co.. ISBN 0-304-35469-4.
- Fred William Price, The Moon Observer's Handbook, Cambridge [Cambridgeshire]: Cambridge University Press, 1988, ISBN 0-521-33500-0, OCLC 17548914.
- Rükl, Antonín (1990). Atlas of the Moon. Kalmbach Books. ISBN 0-913135-17-8.
- Webb, Rev. T. W. (1962). Celestial Objects for Common Telescopes (6th revision ed.). Dover. ISBN 0-486-20917-2.
- Ewen Adair Whitaker, Mapping and Naming the Moon, Cambridge [England]: Cambridge University Press, 1999, ISBN 0-521-62248-4, OCLC 39633902.
- Wlasuk, Peter T. (2000). Observing the Moon. Springer. ISBN 1-85233-193-3.