Cmentarz wojenny nr 221 – Klecie
 nr rej. A-1142 z 28 listopada 1995 r.[1]
| |
.jpg) Widok ogólny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Typ cmentarza |
wojenny |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Liczba pochówków |
31 |
| Data otwarcia |
ok. 1916 |
| Zarządca |
Urząd Gminy Brzostek |
| Architekt | |
Mapa cmentarza
| |
Położenie na mapie gminy Brzostek  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu dębickiego  | |
 49°52′03,4″N 21°24′16,8″E/49,867611 21,404667
| |
Cmentarz wojenny nr 221 w Kleciach, właściwie grób masowy nr 221 (niem. Massengrab Nr. 221)[2] – cmentarz wojenny z I wojny światowej, należący do grupy zachodniogalicyjskich cmentarzy wojennych. Jedno z miejsc pochówku poległych podczas walk pod Brzostkiem z 7 maja 1915 r.
Ma formę ziemnej mogiły zbiorowej, otoczonej ogrodzeniem z betonowym krzyżem. Został zaprojektowany przez Gustava Rossmanna. Pochowano tu 44 lub 46 żołnierzy austro-węgierskich.
Historia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
.jpg)
Okoliczne cmentarze wojenne były tworzone w latach 1916–1917 dla poległych w czasie I wojny światowej żołnierzy. Budował je Oddział Grobów Wojennych w Krakowie, do prac zatrudniano jeńców wojennych, których nadzorowało wojsko austriackie. Klecie znajdowały się w V Okręgu „Pilzno”, obejmującym cały powiat pilzneński. Kierownictwo artystyczne powierzono tu Gustavowi Rossmannowi[3].
W dwudziestoleciu międzywojennym cmentarzami opiekował się Referat Grobownictwa Wojskowego Okręgowej Dyrekcji Robót Publicznych w Krakowie. Po II wojnie światowej większość z nich, pozbawiona opieki, została zdewastowana przez ludność, której niemieckie napisy kojarzyły się z okupacją hitlerowską[4]. Cmentarz nr 221 częściowo zniszczony został także przy pracach regulacyjnych sąsiedniego potoku. W 1988 r. został określony przez wypełniającego kartę ewidencyjną jako znacznie zniszczony[2]. Był przez pewien czas zupełnie pozbawiony ogrodzenia[5], został odnowiony w 1993 r.[6]
Cmentarzem zarządza Urząd Gminy Brzostek[7].
Pochowani
[edytuj | edytuj kod]Na cmentarzu nr 221 pochowano 31 żołnierzy austro-węgierskich[5]. Wszyscy zostali zidentyfikowani, pochodzili z 21, 36 i 59 Pułku Piechoty, zginęli 7 maja 1915 r.[8] w czasie walk pod Brzostkiem[9].
| Armia | Stopień wojskowy |
Imię | Nazwisko | Jednostka | Data śmierci |
|---|---|---|---|---|---|
| austro-węgierska | Lst.[a] | Alois | Anderle | I.R. 21[b] | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Heinrich | Augustin | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Johann | Barg | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Johann | Beránek | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Josef | Beranek | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Res. Inf.[c] | Franz | Bila | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Res. Inf. | Rudolf | Bleha | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Res. Inf. | Wenzel | Bouda | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Michael | Bustala | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Franz | Cisař | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Johann | Cižek | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Inf.[d] | Anton | Černohlávek | I.R. 36 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Josef | Doležal | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. Inf. | Johann | Drahozal | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Johann | Dufek | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Johann | Eisel | I.R. 59 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Otto | Eliaš | I.R. 36 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Inf. | Josef | Fikar | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Josef | Henzl | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Johann | Höfer | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Res. Inf. | Wenzel | Jiron | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Friedrich | Meier | I.R. 59 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Anton | Nemec | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Josef | Pajer | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Josef | Prummer | I.R. 59 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Matthäus | Schnötzlinger | I.R. 59 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Wenzel | Seidl | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Josef | Šnek | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Josef | Trubač | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Lst. | Karl | Vampola | I.R. 21 | 7.05.1915 |
| austro-węgierska | Inf. | Josef | Veriš | I.R. 36 | 7.05.1915 |
Opis
[edytuj | edytuj kod]Cmentarz jest zlokalizowany w Kleciach, pośród łąk, nad potokiem Gogołówką[5]. Jest położony ok. 500 m od głównej drogi relacji Jasło – Pilzno[6], prowadzi do niego polna ścieżka[5].
Jest to duża, prosta mogiła zbiorowa na rzucie prostokąta o powierzchni ok. 50 m²[6], podzielona na dwie kwadratowe kwatery. Na środku każdej z nich umieszczono stelę z okrągłą tabliczką nagrobną. Cmentarz został otoczony ogrodzeniem z niskich betonowych słupków na betonowej podmurówce, połączonych pojedynczymi, okrągłymi stalowymi rurami. Od zachodu wkomponowano w ogrodzenie betonowy krzyż łaciński ze stylizowaną koroną cierniową. Na jego wysokim cokole umieszczono marmurową tablicę z inskrypcją w języku niemieckim[5][10]: „31 ÖSTERR. UNG. / KRIEGER / GEFALLEN BEI BRZOSTEK IM MAI 1915.”. Po przetłumaczeniu: „31 AUSTRO. WĘG. / ŻOŁNIERZY / POLEGŁYCH KOŁO BRZOSTKU W MAJU 1915.”[10].
Za projekt cmentarza odpowiadał Gustav Rossmann[6].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Pomnik centralny -
Tablica inskrypcyjna -
Stela
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 10 [dostęp 2020-08-21].
- ↑ a b Jerzy Drogomir, Karta cmentarza – grób masowy Nr 221 Klecie, [w:] Zabytek.pl, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 29 września 1988 [dostęp 2024-07-06] (pol.).
- ↑ Cmentarze wojskowe z I wojny światowej, [w:] Bogdan Stanaszek, Brzostek. Tradycje historyczne, Brzostek: Gmina Brzostek, 2014, s. 73–74, ISBN 978-83-7631-546-1 (pol.).
- ↑ Bogdan Stanaszek, Cmentarz wojskowy w Kleciach, „Wiadomości Brzosteckie”, 3 (10), 1993, s. 4–5 (pol.).
- ↑ a b c d e Wiesław Tyburowski, Cmentarze wojenne i kościół – Klecie, „Wiadomości Brzosteckie”, 7 (219), 2015, s. 14, ISSN 1428-068X (pol.).
- ↑ a b c d Klecie nr 221, [w:] Roman Frodyma, Galicyjskie cmentarze wojenne. Przewodnik, t. 2: Okolice Tarnowa, Pruszków: Rewasz, 1997, s. 20, ISBN 978-83-85557-38-8 (pol.).
- ↑ Karta ewidencyjna – mogiła zbiorowa z I w. św. (nr 221), [w:] Zabytek.pl [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa [dostęp 2024-07-06] (pol.).
- ↑ a b Nr 221 Klecie, [w:] Jerzy J.P. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914–1915, t. II, Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002, s. 355, ISBN 83-85988-26-2 (pol.).
- ↑ Wiesław Tyburowski, Stulecie bitwy o Brzostek, „Wiadomości Brzosteckie”, 4 (216), 2015, s. 7, ISSN 1428-068X (pol.).
- ↑ a b c Klecie – mogiła zbiorowa z I wojny światowej nr 221, [w:] Ewidencja Miejsc Pamięci Narodowej [online], Podkarpacki Urząd Wojewódzki w Rzeszowie [dostęp 2024-07-09] (pol.).
- ↑ a b c d Skróty, [w:] Jerzy J.P. Drogomir, Polegli w Galicji Zachodniej 1914–1915, t. II, Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, 2002, s. 487–494, ISBN 83-85988-26-2 (pol.).