Frank francuski

Frank francuski
	; 1 frank wprowadzony w ramach reformy walutowej 1960
Kod ISO 4217	FRF
Symbol	₣ – frank
Państwo	Francja; Monako; Andora
Bank centralny	Banque de France
Podział	100 centymów = 1 frank francuski
Banknoty	20 ₣, 50 ₣, 100 ₣, 200 ₣, 500 ₣
Monety	5, 10, 20 centimes; ½ ₣, 1 ₣, 2 ₣, 5 ₣, 10 ₣ – często używane; 20 ₣ – rzadko używane
	Multimedia w Wikimedia Commons

Frank francuski (fr. franc français) – francuska moneta, jednostka obrachunkowa i jednostka monetarna będąca w obiegu w latach 1795–2002 (kod walutowy według ISO 4217: FRF).

Moneta i jednostka obrachunkowa

Po raz pierwszy frankiem nazwano złotą monetę wybitą przez króla Francji Jana II Dobrego w 1360 r., przedstawiającą króla na koniu. Nazwa powstała od łacińskiej legendy Johanes Dei gratia Francorum rex. Wybijano 63 monety z 1 marki paryskiej (244,75 g) czystego złota, czyli frank zawierał 3,885 g. Określono jego wartość na 20 soli, czyli jednego liwra. Złoty frank stał się tym samym jedną z pierwszych materializacji liwra^[1], będącego podstawą systemu obrachunkowego we Francji^[2]. Następca Jana, Karol V Mądry, bił od 1365 r. franka przedstawiającego władcę pod baldachimem. Ustaliły się wówczas dwa typy franka nazywane: franc à cheval i frank à pied. Z marki paryskiej 24-karatowego złota wybijano już 64 monety, czyli frank à pied miał 3,82 g i przestał być odpowiednikiem liwra. Epizodycznie, złotego franka (à cheval) wybił jeszcze w 1437 r. Karol VII. Miał on już tylko 3,06 g. Złote franki wybijane były krótko, ale nazwa upowszechniła się i pozostała w pamięci Francuzów, gdyż wobec chaosu monetarnego panującego we Francji od rządów Filipa IV Pięknego (1285–1314), uważanego za jednego z większych w historii „fałszerzy” pieniędzy, pogłębionego wojną stuletnią, złoty frank, nawet na tle innych ówczesnych złotych monet (np. écu d'or), mimo deprecjacji, wyróżniał się jednak stabilnością. Szczególną renomę zdobył równy liwrowi franc à cheval Jana II Dobrego. Słowo „frank”, jako nazwa, chociaż krótko, realnej równowartości abstrakcyjnego liwra (wywodzącego się z nieczytelnego dla większości systemu jednostek wagowych), pozostało w pamięci społeczeństwa i zaczęło być stosowane nieoficjalnie, wymiennie z określeniem „liwr”.

W latach 1575–1641 frank ponownie pojawił się jako moneta. Henryk III Walezy zastąpił nim bite od 1513 r. srebrne testony. Frank był najgrubszą srebrną monetą we Francji, zawierał 11,824 g czystego srebra (ważył 14,188 g, czyli miał próbę ${\tfrac {20}{24}}$ ). Dzielił się na 20 soli po 12 denarów każdy, czyli znów był zrealizowanym obrachunkowym liwrem. Reforma Ludwika XIII z 1640 r. wprowadziła we Francji system talarowy, zastępując tą monetą srebrnego franka écu blanc. Mimo, że już za panowania Henryka IV, w związku z dalszym pogarszaniem drobnych monet, cena franka wzrosła do 21,33 sola i tym samym przestał on być odpowiednikiem liwra, w powszechnej świadomości ugruntowało się wymienne nazywanie liwra frankiem.

Jednostka monetarna

Jednostka monetarna Francji równa 100 centymom, wprowadzona w miejsce liwra w 1795 roku (III roku Republiki). W 1803 roku ustalono jego wartość na 0,290323 g czystego złota lub 4,5 g czystego srebra. W XIX wieku był walutą o znaczeniu międzynarodowym, stanowił podstawę łacińskiej unii monetarnej; w owym czasie wiele państw próbowało oprzeć na nim swoją walutę. Po I wojnie światowej nastąpiło załamanie się franka, którego ustabilizowano w 1928 roku na poziomie 0,20305 dotychczasowej wartości; w 1936 roku zrezygnowano ze złotego standardu, odtąd kurs franka stale spadał. W czasie II wojny światowej emitowany przez rząd tzw. „Państwa Francuskiego” (Vichy), ustabilizowany na poziomie 0,20 marki Rzeszy. Po wojnie następowała dalsza dewaluacja.

1 stycznia 1960 roku przeprowadzono reformę walutową, wprowadzając nowego franka równego 100 dotychczasowym (1 nowy centym równał się 1 staremu frankowi).

W XIX i XX wieku frank emitowany był także w koloniach francuskich i terytoriach zależnych (Algieria, Kambodża, Francuska Afryka Równikowa, Gwadelupa, Madagaskar, Maroko, Martynika, Reunion, Saint-Pierre i Miquelon, Somali Francuskie) oraz w krajach związanych kulturowo z Francją (np. Monako).

W 2002 roku frank francuski został ostatecznie wycofany z obiegu i zastąpiony przez euro po kursie 6,55957 (tj. 1 euro = 6,55957 franka). Wymiana monet była możliwa do 17 lutego 2005, a banknotów do 17 lutego 2012^[3].

Banknoty

	Seria 1992-2000		Motyw
Nominał	Awers	Rewers	Awers	Rewers
50 ₣			Antoine de Saint-Exupéry, Le Petit Prince, Latécoère 298	Breguet 14
100 ₣			Paul Cézanne	Assiette à bord bleu et fruits, 1879-1880
200 ₣			Gustave Eiffel	Wieża Eiffla
500 ₣			Pierre Curie, Marie Curie	Laboratorium

Zobacz też

liwr, stopa karolińska

Przypisy

↑ Pierwszą był le denier d’or à l’angel Filipa IV w 1311 r.
↑ We Francji stosowano, aż do 1795 r., system obrachunkowy wprowadzony przez Karola Wielkiego reformą monetarną z ok. 794 r. Największą jednostką obrachunkową był liwr (funt karoliński) równy 20 solidom (solom, sous), z których każdy równy był 12 denarom, czyli liwr = 240 denarów. Faktycznie wybijane monety, po okresie denarowym do 1226 r., gdy wybijane były tylko srebrne denary, miały najróżniejsze nazwy i wartości, ale z reguły nawiązywały do powyższych jednostek podstawowych i były na nie przeliczane.
↑ ECB: Exchanging national cash.

[1] Pierwszą był le denier d’or à l’angel Filipa IV w 1311 r.

[2] We Francji stosowano, aż do 1795 r., system obrachunkowy wprowadzony przez Karola Wielkiego reformą monetarną z ok. 794 r. Największą jednostką obrachunkową był liwr (funt karoliński) równy 20 solidom (solom, sous), z których każdy równy był 12 denarom, czyli liwr = 240 denarów. Faktycznie wybijane monety, po okresie denarowym do 1226 r., gdy wybijane były tylko srebrne denary, miały najróżniejsze nazwy i wartości, ale z reguły nawiązywały do powyższych jednostek podstawowych i były na nie przeliczane.

[timelimits-3] ECB: Exchanging national cash.

[1]

[2]

[3]