ITB V2/V3

V2A, V2B/V3A, V3B

Typ V3A (numer 138) w Bukareszcie, 2014 r.
Dane ogólne
Kraj produkcji	Rumunia
Producent	URAC
Miejsce produkcji	Bukareszt
Premiera	1971
Lata produkcji	1972–1990
Dane techniczne
Liczba członów	V2A, V2B: 2 V3A, V3B: 3
Długość	27180 mm
Szerokość	2390 mm
Wysokość	4200 mm
Masa	35000 kg
Rozstaw wózków	1435 mm (586 sztuk) 1000 mm
Układ osi	B’2’2’B’
Moc silników	240 kW
Typ silników	TE 022 H
Napięcie zasilania	750 V
Prędkość maksymalna	55 km/h
Przyspieszenie	0,8 m/s²
Wnętrze
Liczba miejsc siedzących	34
Liczba miejsc ogółem	249

V2A, V2B, V3A i V3B – oznaczenia czterech serii 587 przegubowych wagonów tramwajowych produkcji rumuńskiej, których pudła opierają się na wózkach Jakobsa.

Produkowane odmiany

• V2A – dwuczłonowe, sześcioosiowe, jednokierunkowe tramwaje przegubowe; wyprodukowano 66 egzemplarzy.
• V2B – dwuczłonowe, sześcioosiowe, dwukierunkowe tramwaje przegubowe; powstało siedem takich wagonów.
• V3A – trójczłonowe, ośmioosiowe, jednokierunkowe tramwaje dwuprzegubowe; zbudowano 514 sztuk.
• V3B – trójczłonowe, ośmioosiowe, dwukierunkowe tramwaje dwuprzegubowe; w latach 1984–1985 wyprodukowano 15 tramwajów na skutek przebudowy wagonów V3A.

Historia

Wnętrze

Prototypy wagonów powstały w latach: 1971 (V3A prototyp), 1972 (V3A), 1981 (V2A) oraz 1986 (V2B) w warsztatach głównych bukaresztańskiej sieci tramwajowej (rum. Atelierele Centrale). Zgodnie z dekretem 132/1973 przedsiębiorstwo komunikacyjne Întreprinderea de Transport București (ITB), noszące obecnie nazwę Regia Autonomă de Transport București (RATB), zobowiązane zostało do wydzielenia ze struktury organizacyjnej firmy warsztatów tramwajowych. Nowo powstałym zakładom, powstałym w 1973 r., nadano nazwę Uzinei de Reparaţii Atelierele Centrale, w skrócie URAC.

Konstrukcję tramwajów typu V3A oparto na wyprodukowanych w 1969 r. przez Linke-Hoffmann-Busch (LHB), sprowadzonych z Niemiec wagonach sześcioosiowych, odpowiadających konstrukcyjnie tzw. „typowi 69” tramwajów w Brunszwiku. Wyżej wymienione tramwaje o numerach taborowych 13–18 (od 1974 r.: 6951–6956) były sześcioosiowe i posiadały odbieraki prądu typu nożycowego. Początkowo planowano, że firma ITB zamówi w zakładach LHB części do 100 wagonów ośmioosiowych, a następnie zmontuje je na miejscu na licencji wyżej wymienionych zakładów. Prototyp tramwaju miał służyć wyłącznie w celu przetestowania konstrukcji, jednakże po sześciu miesiącach w Rumunii zaczęto budować jego kopie bez wcześniejszego uzyskania licencji. Z tego powodu, zakłady LHB zażądały zwrotu wypożyczonego prototypu; przedsiębiorstwo ITB zdecydowało się ostatecznie na jego zakup. Prototyp otrzymał numer taborowy 3501 i kursował po ulicach Bukaresztu do 1991 r.

W trakcie produkcji seryjnej wprowadzono modyfikacje w oryginalnej konstrukcji, opracowanej przez LHB: usunięto jedną parę drzwi prowadzących do wnętrza, zrezygnowano z zaokrąglonych krawędzi dachu oraz ścian nadwozia oraz zmodyfikowano wygląd kaset na numer oraz trasę linii. Masa wagonów uległa zwiększeniu: prototyp ważył 12 ton i posiadał konstrukcję przodu i tyłu wzmocnioną włóknem szklanych, podczas gdy wagony seryjne miały masę wynoszącą 25 ton. Do znacznej zmiany tego parametru przypuszczalnie doprowadziło powierzchowne tłumaczenie dokumentacji technicznej. Wózki, na których opierało się nadwozie wagonów typu V3A, dostarczył bukaresztański zakład Intreprinderea de Reparaţii Auto Griviţa (IRA Griviţa), funkcjonujący przez pewien czas pod nazwą Centralei Industriale de Reparaţii Auto (CIRA) i wytwarzający zasadniczo identyczne wózki dla tramwajów jednoczłonowych typu Timiș 2.

Przegubowe tramwaje serii V do 1982 r. produkowano wyłącznie dla miejscowej, stołecznej sieci tramwajowej. Jednakże po 1981 roku, z powodu ograniczeń dewizowych i przepisów, zakończył się import wagonów tramwajowych Tatra produkcji czechosłowackiej, a fabryka Electrometal Timișoara (produkująca wówczas wagony typu Timiș 2) nie była w stanie zaspokoić krajowego zapotrzebowania na nowe wagony tramwajowe. Zakłady URAC przystąpiły wobec tego w 1984 roku do wytwarzania tramwajów także dla innych miast:

Miasto	Liczba, szt.	Lata produkcji	Numery taborowe
Bukareszt	362 V3A 042 V2A 007 V2B	1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1986 1987 1990	001 (prototyp) 002–006 (V3A) 007–016 (V3A) 017–037 (V3A) 038–089 (V3A) 090–143 (V3A) 144–201 (V3A) 202–253 (V3A) 254–293 (V3A) 294–337 (V3A) 338–351 (V3A), 4001 (V2A) 4002–4036 (V2A) 352 (V3A), 4037–4044 (V2B), 4045–4048 (V2A) 353–361 (V3A), 4049 (V2A) 362 (V3A)
Konstanca	075 V3A	1984 1985 1986 1987 1990	101–110 111–140 141 142–170 171–175
Ploeszti	029 V3A	1987 1988 0	7001–7005, 7007–7008, 7010, 7013–7014, 7018–7019 7023–7024, 7028–7037, 7041–7042, 7045, 7047–7048
Braszów	016 V3A 004 V2A	1987 1988 1989	1–8 (V3A) 9–12 (V2A), 13–16 (V3A) 17–20 (V3A)
Kluż-Napoka	006 V3A 016 V2A	1987 1988	101–106 107–122
Oradea	003 V2A 006 V3A	1988 1989 1990	20–21 (V2A) 22 (V2A), 23–27 (V3A) 28 (V3A)
Braiła	010 V3A	1988–1989	80–89
Botoszany	010 V3A	1990	1–10
Jassy	001 V2A	1992	350

Oprócz jednego wąskotorowego wagonu, który trafił do Jassów, wszystkie wagony fabrycznie wyposażono w wózki normalnotorowe. W 1993 r. do tego miasta trafiły 24 używane egzemplarze typu V2A: 16 sztuk z Klużu-Napoki oraz 8 sztuk z Oradei (w Oradei znajdowało się początkowo 9 tramwajów tego typu, lecz jeden z nich spłonął). Sześć wagonów typu V3A miasto Kluż-Napoka przekazało – również w 1993 r. – Botoszanom, gdzie nadano om numery taborowe z zakresu 11–16. Zatem w 1993 r. zakończono eksploatację tramwajów z Bukaresztu zarówno w Klużu-Napoce, jak i Oradei. W Jassach używane tramwaje typu V2A i V3A do 1997 r. przebudowano w zakładach S.C. Nicolina S.A. zmieniając wózki na wąskotorowe, a następnie włączono je do ruchu liniowego z numerami 351-374. W wagonach typu V3A pochodzących z Oradei zdemontowano środkowy człon. Przegubowe tramwaje wyprodukowane w Bukareszcie były dawniej dość rozpowszechnione w Rumunii, jednak nie kursowały one nigdy w Aradzie, Krajowej, Gałaczu, Sybinie, Reșițy i Timișoarze. Do tychże miast dostarczano wytwarzane przez konkurencję tramwaje typu Timiș 2. W Botoszanach, Braszowie i Konstancy przez pewien czas wagony z Bukaresztu stanowiły całość parku taborowego. Na skutek rewolucji rumuńskiej oraz połączonych z nią przemian gospodarczych, w 1992 r. zaprzestano produkowania tramwajów w bukaresztańskich warsztatach. Od połowy lat 90. XX wieku przedsiębiorstwa komunikacyjne z większości miast sprowadzały używany tabor tramwajowy z Europy Zachodniej, którym zastępowano wagony serii V. Mimo to w Bukareszcie na początku 2017 r. wciąż wiele egzemplarzy znajdowało się w ruchu liniowym. Tramwaje eksploatowane w stolicy poddano modernizacjom; prace remontowe przeprowadzono w zakładach FAUR, Electroputere lub w warsztatach własnych przedsiębiorstwa. Niektóre egzemplarze otrzymały nowy środkowy człon niskopodłogowy.

Galeria

• 
  Bukaresztański V3A w dawnym schemacie malowania, 1986 r.
• 
  Zmodernizowany V3A Electroputere w Bukareszcie
• 
  Zmodernizowany V3B (ex V2B) ze środkowym członem niskopodłogowym w Bukareszcie
• 
  V3A w Ploeszti, 1994 r.
• 
  V2A w Braszowie, 1994 r.
• 
  V3A 309 w specjalnych barwach

Bibliografia

• Hans Lehnart, Claude Jeanmarie: Straßenbahn-Betriebe in Osteuropa II. Villingen: Verlag Eisenbahn, 1977. ISBN 3-856490-32-9. Brak numerów stron w książce
• A. Günther, S. Tarkhov, C. Blank: Straßenbahnatlas Rumänien 2004. Berlin: Arbeitsgemeinschaft Blickpunkt Straßenbahn e. V., 2004. ISBN 3-926524-23-5. Brak numerów stron w książce