Julia Wieleżyńska

Julia Dickstein-Wieleżyńska

Data i miejsce urodzenia	17 listopada 1881 Warszawa
Data i miejsce śmierci	20 września 1943 Warszawa
Zawód, zajęcie	pisarka, poetka, krytyk i filozof
Narodowość	żydowska
Odznaczenia

Julia Wieleżyńska, także Julia Dicksteinówna, Julia Dickstein-Wieleżyńska (ur. 17 listopada 1881 w Warszawie, zm. 20 września 1943 tamże) – polska filozof, krytyk literacki, pisarka, tłumaczka i poetka.

Życiorys

Córka matematyka Samuela Dicksteina i Pauliny z Natansonów, uczennicy Ignacego Paderewskiego. Ukończyła pensję Zuzanny Morawskiej w Warszawie, następnie podjęła studia filozoficzne na uniwersytecie w Berlinie. Doktorat z filozofii uzyskała w Rzymie.

Julia Wieleżyńska na akademii ku czci Reymonta, 1926

Grób Julii Wieleżyńskiej na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie

Jej zainteresowania i wiedza obejmowały zarówno literaturę i filozofię, jak i naukę języków obcych. Tłumaczyła literaturę i poezję z dwunastu języków, m.in. włoskiego, angielskiego, niemieckiego, czeskiego, serbołużyckiego i hiszpańskiego. Tłumaczyła również z polskiego, m.in. na prośbę Raffaela Pettazzoniego przełożyła na włoski oraz uzupełniła wyjaśnieniami dla włoskiego czytelnika Mitologię słowiańską Aleksandra Brücknera. Była autorką wierszy, licznych artykułów, rozpraw naukowych i studiów dotyczących literaturoznawstwa. Do 1926 podpisywała swoje utwory nazwiskiem „Dicksteinówna”. W latach 1906–1913 uczestniczyła w pracach Towarzystwa Kultury Polskiej. Od 1915 wykładała literaturę polską i włoską na 3-letnich Kursach Pedagogicznych dla Kobiet, później była wykładowcą Wszechnicy Polskiej. W 1927 na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie uzyskała stopień doktora na podstawie rozprawy Konopnicka. Dzieje natchnień i myśli.

Zaangażowanie Julii Wieleżyńskiej w działalność ruchu emancypacyjnego zaowocowało wieloma publikacjami dotyczącymi równouprawnienia kobiet. Jej felietony i artykuły ukazywały się w wielu czasopismach polskich i zagranicznych: „Bluszcz”, „Epoka”, „Nowa Gazeta”, „Przegląd Warszawski”, „Kobieta Współczesna”, „L'Europa Orientale”, „I Nostri Quaderni”.

W 1936 została wiceprezesem działającego przy Uniwersytecie Warszawskim Towarzystwa Przyjaciół Narodu Serbsko-Łużyckiego, którego była współzałożycielką. Uczestniczyła w działalności Polskiego Stowarzyszenia Równouprawnienia Kobiet.

Po wybuchu II wojny światowej aresztowana i uwięziona na Pawiaku, gdzie przebywała ponad rok. Zwolniona w 1942 ze względu na zły stan zdrowia. Zmarła 20 września 1943 w zakładzie opiekuńczym na Solcu pod przybranym nazwiskiem „Julii Mianowskiej”, została pochowana na cmentarzu Bródnowskim (kwatera 28N-V-27).

Odznaczenia

• Srebrny Wawrzyn Akademicki (5 listopada 1938)

Bibliografia

• Kleiner J.: Julia Dicksteinówna, „Pamiętnik Literacki” 1946 z. 1–2.
• Płomieński J.E.: Między warsztatem twórczym a namiętnością czynu społecznego. Julia Dickstein-Wieleżyńska, [w:] Twórcy bez masek. Wspomnienia literackie, Warszawa 1956.
• Kroszczor H.: Julia Dickstein-Wieleżyńska, w tegoż: Kartki z historii Żydów w Warszawie XIX–XX w., Warszawa 1979.
• Leszczyński R.: Sylwetki polskich przyjaciół Łużyczan, „Zeszyty Łużyckie” XII 1995.
• Kołodziejska Z.: „Izraelita” (1866–1915). Znaczenie kulturowe i literackie czasopisma. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2014, s. 95–96. ISBN 978-83-233-3829-1.
• Słownik współczesnych pisarzy polskich, oprac. zespół pod red. Ewy Korzeniewskiej, PWN, Warszawa 1963, T. 1, s. 419–422.
• Cmentarz Bródnowski, praca zbiorowa, Urząd Dzielnicy Warszawa-Targówek, Warszawa 2007 s. 151, na książce ISBN 978-83-920764-0-0; ISBN 978-83-920764-0-7.
• Tadeusz Władysław Świątek, Rafał Chwiszczuk „Od Sawy do Kamy, czyli kobiecy ruch społecznikowski” Wydawca Fundacja Cultus Warszawa 2011 s. 35
• Anita Kłos, Mariola Wilczak. Patriotka wielu ojczyzn, mediatorka, translaborantka. O Julii Dickstein-Wieleżyńskiej i jej życiu z przekładem. „Porównania”. 28(1), s. 391–419, 2021. DOI: 10.14746/por.2021.1.17. ISSN 1425-6851. [dostęp 2021-09-21]. 

Linki zewnętrzne

• Publikacje Julii Wieleżyńskiej w bibliotece Polona