Krzyż Bojowej Zasługi

Krzyż Bojowej Zasługi
Хрест Бойової Заслуги

Awers Złotego Krzyża Bojowej Zasługi II klasy
Awers Srebrnego Krzyża Bojowej Zasługi II klasy
Awers Brązowego Krzyża Bojowej Zasługi
Baretka
Ustanowiono	27 stycznia 1944
Wycofano	1952
Wielkość	27x27 mm
Powyżej	brak
Poniżej	Krzyż Zasługi
Projektant	Nił Chasewycz

Krzyż Bojowej Zasługi (ukr. Хрест Бойової Заслуги) – najwyższe wojskowe i cywilne odznaczenie Ukraińskiej Powstańczej Armii i Ukraińskiej Głównej Rady Wyzwoleńczej – samozwańczego rządu Ukrainy pod patronatem OUN-B. Nadawany członkom Ukraińskiej Powstańczej Armii i cywilom, którzy podczas wykonywania swoich obowiązków wyróżnili się lub zginęli w walce.

Historia

Odznaczenie zostało ustanowione 27 stycznia 1944 roku rozkazem Komendy Głównej nr 3/44, podpisanym przez Naczelnego Dowódcę Ukraińskiej Powstańczej Armii Romana Szuchewycza i Szefa Głównego Sztabu Wojskowego UPA Dmytro Hrycaja:

Za zasługi bojowe, szczególną pracę na rzecz Ukraińskich Sił Zbrojnych i za rany wojskowi i cywile mogą otrzymać odznaczenie bojowe – Krzyż Bojowej Zasługi odpowiedniej klasy.

1. Odznaczeniem wojskowym pierwszego stopnia jest Złoty Krzyż Bojowej Zasługi I klasy. Odznaczenie to przyznawane jest przez Główną Radę Wyzwoleńczą na wniosek Naczelnego Dowódcy UPA.

2. Odznaczenie wojskowe drugiego stopnia — Złoty Krzyż Bojowej Zasługi II klasy. Odznaczenie to przyznawane jest przez Główną Radę Wyzwoleńczą na wniosek Naczelnego Dowódcy UPA.

3. Odznaczenie wojskowe III stopnia – Srebrny Krzyż Bojowej Zasługi I klasy. Odznaczenie to przyznaje Naczelny Dowódca UPA na wniosek Dowódcy Okręgu UPA.

4. Odznaczenie wojskowe IV stopnia — Srebrny Krzyż Bojowej Zasługi II klasy. Odznaczenie to przyznaje Naczelny Dowódca UPA na wniosek Dowódcy Okręgu UPA.

5. Odznaczenie wojskowe V stopnia — Brązowy Krzyż Bojowej Zasługi. Odznaczenie to przyznawane jest przez Dowódca Okręgu UPA na wniosek Dowódcy Zgrupowania Wojskowego-Grupy.

W sumie istniało pięć stopni Krzyża Bojowej Zasługi: dwa złote, dwa srebrne i jeden brązowy. Ostateczny projekt odznaczenia został opracowany w 1950 roku przez artystę Niła Chasewycza. Projekt, zatwierdzony przez UGRW, został przy pomocy kurierów przewieziony do Bawarii, gdzie wybijano odznaczenia UPA, w tym Krzyże Bojowej Zasługi.

12 października 1952 roku wydano ostatni rozkaz o przyznaniu krzyża nr 3/52. Odtąd nikt już nie był odznaczany ani Krzyżami Bojowej Zasługi, ani żadnymi innymi odznaczeniami UPA.

Opis

Wszystkie Krzyże Zasługi, niezależnie od stopnia i klasy, miały ten sam wymiar: 27x27 mm i miały kształt równoramiennego krzyża z podniesioną obwódką. Pośrodku krzyża znajdował się romb z ukraińskim tryzubem. Pod krzyżem umieszczono dwa skrzyżowane miecze. Tylko krzyż I klasy był częściowo emaliowany: pole, na którym znajdował się tryzub, barwiono na niebiesko, a krzyż za nim na czerwono. Krzyże noszono na pięcioramiennej zawieszce przewiązanej wstążką o szerokości 30 mm była koloru ciemnoczerwonego z dwoma czarnymi poziomymi paskami pośrodku, w nawiązaniu do barw flagi banderowskiej. Na wstążce przypinano okucia: jeden lub dwa wypukłe romby odpowiadające stopniowi odznaczenia.

Bibliografia

• Я. Семотюк: Українські військові нагороди. Торонто: 1991, 2004. (ukr.). Brak numerów stron w książce
• О. Кучерук. Нагороди УПА: проект Ніла Хасевича. „Військово-історичний альманах”. Ч. 1 (4), s. 119–127, 2002. Київ. (ukr.). 
• О. Кучерук. Нововиявлені документи до історії нагород УПА. „Військово-історичний альманах”. Ч. 2 (5), s. 155–158, 2002. Київ. (ukr.). 
• Д. Вєдєнєєв. До історії нагородної системи УПА. „Однострій”. № 8, s. 36–39, 2004. Рівне. (ukr.). 
• Нагороди УПА. W: В. Манзуренко: Армія безсмертних. Повстанські світлини. Львів: 2002, s. 53–67. (ukr.).
• В. Манзуренко. З історії відзнак УПА. „Шлях перемоги”. № 26 (256 3), s. 10, 25.06.2003. Київ. (ukr.). 
• В. Манзуренко: У вирі Другої світової війни. T. Кн. 1.. Київ: 2004, s. 186–206, seria: Українська фалеристика: З історії нагородної спадщини: У 2 кн.. (ukr.).
• W. Manzurenko. Odznaczenia bojowe Ukraińskiej Powstańczej Armii. „Oblicza historii”. № 3, s. 58–63, 2004. 
• В. Манзуренко. Ніл Хасевич — творець бойових нагород УПА. „Визвольний шлях”. Кн. 11 (692), s. 110–115, 2005. Київ. (ukr.). 
• В. Манзуренко: Деякі факти з історії заснування та впровадження бойових нагород УПА. T. Зб. 6. Львів: 2006, s. 245–254, seria: Український визвольний рух. (ukr.).
• В. Манзуренко: Лицарі найвищих бойових нагород УПА в наказах ГВШ. T. Зб. 7. Львів: 2006, s. 267–287, seria: Український визвольний рух. (ukr.).